Noregshaf

Noregshaf er hafsvæði í Norður-Atlantshafi út af norðvesturströnd Noregs. Það markast af Norðursjó í suðri, Íslandshafi í vestri og Grænlandshafi í norðvestri. Það liggur að Barentshafi í norðaustri.

Ólíkt nálægum hafsvæðum er meginpartur Noregshafs ekki hluti af landgrunni og er því á miklu dýpi, eða um 2000 metrar að meðaltali. Mikið er að finna af olíu og jarðgasi undir hafsbotni þar. Strandsvæðin eru rík af fiski sem sækir Noregshaf frá Norður-Atlantshafi eða Barentshafi til hrygningar og eru stærstu stofnarnir síld og þorskur. Hlýji Norður-Atlantshafsstraumurinn tryggir tiltölulega stöðugan og háan vatnshita þannig að ólíkt norðurslóðum er Noregshaf íslaust allt árið um kring. ^[1]

Noregshaf er ekki hluti af neinu landgrunni og er mesta dýpi hafsins 3970 metrar. Meðaldýpi Noregshafs er um 2000 metrar. Noregshaf varð til þegar Evrasíuflekinn og Norður-Ameríkuflekinn fóru að skiljast í sundur fyrir um það bil 250 milljónum ára.^[2]

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu Noregshaf.

Fjórir stórir straumar sem eiga uppruna sinn í Atlantshafi og Norður-Íshafi mætast í Noregshafi. Þeir straumar eru Norður-Atlantshafsstraumurinn sem streymir inn frá Atlantshafi, kaldur og saltminni Noregsstraumur sem á uppruna í Norðursjó, Austur-Íslandsstraumurinn sem flytur kaldari sjó suður úr Noregshafi til Íslands og síðan austur, meðfram heimsskautsbaugnum. Kaldur djúpsjór rennur í Noregshaf úr Grænlandshafi. ^[3]

Meðalhiti yfir vetrartímann er á bilinu 2°C til 7°C en á sumrin er hann á bilinu 8°C til 12°C. Í Noregshafi mætast heitur og kaldur sjór og því eru góð fiskimið í Noregshafi. Noregshaf er íslaust allt árið vegna hlýrra strauma frá Norður-Atlantshafi. ^[4]

Norska strandsvæðið er mikilvægasta hrygningarsvæði síldarstofna í Norður-Atlantshafi. Hrygning á sér stað í mars. Eggin fljóta upp á yfirborðið og skolast undan ströndinni með norðurstraumnum. Lítill hluti síldarstofnsins verður eftir í fjörðum og meðfram ströndum Noregs og eyðir stór hluti stofnsins sem verður eftir sumrinum í Barentshafi og nærist þar á svifi. Við kynþroska fer síldin aftur í Noregshaf. Nokkrar aðrar mikilvægar fisktegundir sem finnast við Noregshaf eru til að mynda kolmunni, loðna, þorskur og makríll.^[4]

Í Noregshafi er mikið af djúpsjávarkóral (Lophelia pertusa) sem veita fisktegundum skjól. Hins vegar eru þessi kóralrif í hættu vegna vaxandi veiða en botnvörpur sem dregnar eru eftir sjávarbotninum eyðileggja þau.^[5]

Noregshaf hefur verið notað til fiskveiða í hundruði ára. Svæðið í kringum Lofoten-eyjar er talið vera eitt auðugasta veiðisvæði Evrópu en þar eru mestu þorskveiðar í heimi. Einnig er laxeldi mikilvæg atvinnugrein við strendur hafsins. ^[4]

Mikilvægustu afurðir Noregshafs eru ekki lengur fiskur, heldur olía og sérstaklega gas sem finnst undir hafsbotni.^[6] Norðmenn hófu olíuvinnslu neðansjávar árið 1993. Mikið dýpi og erfið veðurskilyrði valda miklum erfiðleikum fyrir olíubora úti á hafi.^[7] Mikilvægsta núverandi verkefni í þessari atvinnu í Noregssjó er Ormen Lange sem er á 800 til 1100 metra dýpi en þar hófst gasvinnsla árið 2007.^[8]

Seltustig í Noregshafi er hátt eða um 3,5%.^[2]