[go: up one dir, main page]
Jump to content

Guinea

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 11°N 10°W / 11°N 10°W / 11; -10

Republika ti Guinea
  • Renndaandi Ginea (Fulfulde)
  • République de Guinéa (Pranses)
Wagayway ti Guinea
Wagayway
Selio ti Guinea
Selio
Napili a pagsasao: "Travail, Justice, Solidarité" (Pranses)
"Obra, Hustisia, Solidaridad"
Nailian a kanta: Liberté  (Pranses)
Wayawaya
Lokasion ti  Guinea  (nangisit nga asul) – idiay Aprika  (napusasaw nga asul ken nangisit a maris-dapo) – idiay ti Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)
Lokasion ti  Guinea  (nangisit nga asul)

– idiay Aprika  (napusasaw nga asul ken nangisit a maris-dapo)
– idiay ti Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)

Lokasion ti Guinea
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Conakry
9°31′N 13°42′W / 9.517°N 13.700°W / 9.517; -13.700
Opisial a sasaoPranses
Sasao a
bernakular
Grupgrupo ti etniko
Nagan dagiti umiliGuinean
GobiernoUnitario a presidensial a republika
• Presidente
Mamady Doumbouya
• Kangrunaan a Ministro
Bah Oury
LehislaturaNailian nga Asemblia
Wayawaya
• manipud iti Pransia
2 Oktubre 1958
Kalawa
• Dagup
245,857 km2 (94,926 sq mi) (Maika-77)
• Danum (%)
negligible
Populasion
• Karkulo idi 2018
12,414,293[2][3] (Maika-81)
• Senso idi 2014
11,628,972
• Densidad
40.9/km2 (105.9/sq mi) (Maika-164)
GDP (PPP)Karkulo idi 2017
• Dagup
$26.451 billion[4]
• Tunggal maysa a tao
$2,039[4]
GDP (nominal)Karkulo idi 2017
• Dagup
$9.183-bilion[4]
• Tunggal maysa a tao
$707[4]
Gini (2012)33.7[5]
kalalainganna
HDI (2017)increase 0.459[6]
ababa · Maika-175
KuartaPranko ti Guinea (GNF)
Sona ti orasUTC (GMT)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+224
Kodigo ti ISO 3166GN
TLD ti internet.gn

Ti Guinea, opisial a ti Republika ti Guinea (Pranses: République de Guinée), ket ti pagilian iti laud nga aplaya ti Laud nga Aprika. Dati nga ammo a kas Guinea a Pranses (Pranses: Guinée française), sumagmamano a maibagbaga ti moderno a pagilian a kas Guinea-Conakry tapno mailasin daytoy manipud kadagiti sabali a pagilian nga agraman iti nagan a "Guinea" ken iti kanagnaganna a rehion, a kas ti Guinea-Bissau ken Guinea Ekuatorial.[7][8][9][10] Ti Guinea ket addaan iti populasion iti 12.4 a riwriw ken ti kalawa iti 245,857 kuadrado kilometro (94,926 sq mi).[11]

Ti naturay nga estado ti Guinea ket maysa a republika nga addaan iti maysa a presidente a dagus a binutosan babaen ti tattao; daytoy a puesto ket daulo ti estado ken daulo ti gobierno. Ti maysa kamara a Nailian nga Asemblia ti Guinea ket ti lehislatibo a bagi ti pagilian, ken dagiti kamengna ket dagus pay a binutosan ti tattao. Ti sanga ti ukom ket idauluan babaen ti Korte Suprema ti Guinea, ti kangatuan ken ti ultimo a korte ti apelado iti pagilian.[12]

Nanaganan ti pagilian manipud iti rehion ti Guinea. Ti Guinea ket tradisional a nagan para iti rehion ti Aprika a mabirukan iti igid ti Golpo ti Guinea. Daytoy ket umay-at iti amianan babaen dagiti rehion ti tropikal a kabakiran ken agpatingga iti Sahel. Ti Ingles a termino a Guinea ket dagus a nagtaud manipud iti Portuges a balikas ti Guiné, a rimmuar idi tengnga ti maika-15 a siglo a mangibaga kadagiti daga a tinagtagitao babaen dagiti Guineus, ti maysa kadawyan a termino para kadagiti tattao a nangisit nga Aprikano iti abagatan ti Karayan Senegal, a maigiddiat kadagiti "tawny" a Bereberes a Zenaga iti ngatona, a tinawtawaganda iti Azenegues wenno Moro.

Ti Guinea kat kaaduan nga Islamiko a pagilian, a mangipresenta dagiti Muslim iti 85 porsiento iti populasion.[7][13][14] Maitagikua dagiti tattao ti Guinea kadagiti duapulo ket uppat a grupo ti etniko. Ti Pranses, ti opisial a pagsasao ti Guinea, ket ti nangruna a pagsasao iti pannakisarita kadagiti pagadalan, iti administrasion ti gobierno, ken ti midia, ngem naisasao pay dagiti ad-adu ngem duapulo ket uppat nga indihenio a pagsasao.

Kaaduan nga agdepdepende ti ekonomia ti Guinea iti ahrikultura ken iti panagtapataud ti mineral.[15] Daytoy ti maikadua a kadakkelan nga agpatpataud iti bauxite iti lubong, ken addaan kadagiti adu a deposito iti diamante ken balitok.[16]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "The World Factbook – Central Intelligence Agency – CIA"
  2. ^ ""World Population prospects – Population division"". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
  3. ^ ""Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision" (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
  4. ^ a b c d "Guinea". International Monetary Fund. Naala idi 18 Abril 2012.
  5. ^ "GINI index (World Bank estimate)". World Bank. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 10 Enero 2019. Naala idi 10 Enero 2019.
  6. ^ "2018 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2018. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 22 Marso 2017. Naala idi 21 Septiembre 2018.
  7. ^ a b "Guinea-Conakry Information". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 5 Pebrero 2009. Naala idi 11 Pebrero 2009.
  8. ^ "Music Videos of Guinea Conakry". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 21 Pebrero 2007. Naala idi 12 Abril 2018.
  9. ^ "The Anglican Diocese of Ghana". Netministries.org. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 7 Enero 2009. Naala idi 23 Hulio 2017.
  10. ^ "Guinea Conakry". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 11 Mayo 2011. Naala idi 11 Pebrero 2009.
  11. ^ "Nations Online: Guinea – Republic of Guinea – West Africa". Nations Online. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Mayo 2003. Naala idi 25 Agosto 2014.
  12. ^ "Guinea's Supreme Court rejects election challenges". Reuters. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 24 Septiembre 2015. Naala idi 23 Hulio 2017.
  13. ^ "Religion in Guinea". Visual Geography. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 14 Septiembre 2013. Naala idi 23 Hulio 2017.
  14. ^ "The Pan African Bank". Ecobank. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 19 Marso 2012. Naala idi 23 Hulio 2017.
  15. ^ "Guinea Conakry: Major Imports, Exports, Industries & Business Opportunities in Guinea Conakry, Africa". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 5 Nobiembre 2010. Naala idi 15 Oktubre 2014.
  16. ^ "Guinea Conakry Support – Guinee Conakry Trade and Support. (GCTS)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 5 Enero 2015. Naala idi 15 Oktubre 2014.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Guinea iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Guinea manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Guinea&oldid=400919"