Bulkan Kanlaon
| Bulkan Kanlaon | |
|---|---|
 Ti Bulkan Kanlaon a kas nakitkita manipud iti daya | |
| Kangatuan a punto | |
| Kangato | 2,435 m (7,989 ft) |
| Kalatak | 2,435 m (7,989 ft) |
| Listaan | Ultra prominente a pantok |
| Nagsasabtan | 10°24′42″N 123°07′54″E / 10.41167°N 123.13167°ENagsasabtan: 10°24′42″N 123°07′54″E / 10.41167°N 123.13167°E |
| Heograpia | |
  Bulkan Kanlaon Lokasion ti Bulkan Kanlaon idiay Filipinas | |
| Lokasion | Isla ti Negros, Filipinas |
| Heolohia | |
| Kita ti bantay | Estratobulkan |
| Arko/barikes | Bulkaniko a Barikes ti Negros |
| Naudi a bimtak | Hunio aginggana ti Hulio 2006 |
Ti Bulkan Kanlaon, naipaletra pay a kas ti Kanla-on wenno Canlaon, ket maysa nga aktibo a bulkan idiay Isla ti Negros ti tengnga a Filipinas. Ti estratobulkan ket askawenna dagiti probinsia ti Negros Occidental ken Negros Oriental, iti agarup a 30 km (19 mi) ti abagatan a daya ti Siudad ti Bacolod, ti kapitolio ken ti kaaduan ti populasion a siudad ti Negros Occidental.
Ti bulkan ket paborito a lugar para kadagiti agkalkalay-at ti bantay ken ti tampok ti Masna a Parke ti Bantay Kanlaon, ti nailian a parke a kasisigud a nabangon iti Agosto 8, 1934.[1][2] Daytoy ket maysa kadagiti aktibo a bulkan ti Filipinas ken paset ti Singsing ti Apuy ti Pasipiko.
Dagiti pisikal a langa
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Kanlaon ket addaan iti kangato ti pantok iti 2,435 m (7,989 ft) nga addaan iti diametro ti baba iti 30 km (19 mi) ket napunnuan kadagiti piroklastiko a kono ken dagti abut ti bulkan. Iti baba ti amianan ti pantok ket ti aktibo nga abut ti bulkan ti Lugud . Iti amianan ti Lugud ket 2 babaen ti 0.8 km (1.24 babaen ti 0.50 mi) ti kaldera, nga ammo iti Ginget ti Margaja, nga addaan iti abut ti bulkan a danaw.[3]
Ti bulkan ket addaan kadagiti tallo a [[napudot nga ubbog] kadagiti bakrasna: ti Napudot nga Ubbog ti Mambucal iti amianan a laud, Napudot nga Ubbog ti Bucalan, ken ti Napudot nga Ubbog ti Bungol. Dagiti asideg a bulkaniko a sanguanan ket ti Bantay Silay ken Bantay Mandalagan, iti amianan ti Kanlaon.
Ti tengnga ti siudad ti Siudad ti Canlaon, ti siudad nga addaan iti turay iti Negros Oriental a bangir ti bantay, ket naisanglad iti baba a bakrasna iti agarup a 8.5 km (5.3 mi) daya abagatan a daya iti pantokna.[3]
Dagiti panagbettak
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti ka-aktibuan a bulkan idiay tengnga a Filipinas, ti Kanlaon ket nagbettaken iti 26 a beses manipud idi 1919. Dagiti panagbettak ket kadawyan a preatiko a panagbettak iti bassit aginggana ti kalalainganna a kadakkel a mangpataud ti bassit a panagarbis ti dapo iti asideg ti bulkan. Idi 1902, ti panagbettak ket naidasig a kas estroboliano, a kadawyan babaen ti panagpussual ti agbigbigganga a piroklastiko a materiales, lapilli ken dagiti bomba ti lava.[3]
Ti bulkaniko nga aktibidad idiay Kanlaon ket agtultuloy a sisiimen ti Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia (PHIVOLCS), ti opisina ti gobierno nga agsisiim kadagiti bulkan ken gingined iti pagilian. Ti Obserbatorio ti Bulkan Kanlaon a mabiruka idiay kampus ti Kolehio ti Siudad ti La Carlota idiay Bgy. Cubay, Siudad ti La Carlota ti probinsia ti Negros Occidental.[3]
Ti nakaro nga aksidente idi 1996 idiay Kanlaon
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi Agosto 10, 1996, ti grupo dagiti 24 nga agkalkalay-at ti bantay ket addada idi idiay pantok ti bulkan idi ti Kanlaon ket kellaat a nagbettak nga awan pakdaar a nangpatay ti Britaniko nga estudiante a ni Julian Green ken dagiti Filipino a ni Noel Tragico ken ni Neil Perez, nga isuda ket nakubongda idiay asideg ti pantok. Dagiti agturay ket insalakanda dagiti 17 a sabali, a mairaman dagiti 10 Belgano, ti sabali pay a Briton ken dagiti innem a Filipino. Dagiti 17 ket nainagananda a kas dagiti Belgano a ni Frederick Carraso, Philipp Couche, Caroline La Grange, Sophie La Benne, Darmien Gaitan, David Ryckaert, Florence De Corte, Jean Francois Ossengeld, Caroline Verlinde ken ni Delthme Ferrant, Briton a ni Gordon Cole ken dagaiti Filipino a ni Pepito Ibrado, Wovi Villanueva ken ni Albert Devarras.
Maysa kadagiti Belgiano, ni Caroline Verlinde, ket kinunana nga isu ken ti grupona ket ganganidan idi a panawan ti lugar idiay asideg ti abut ti bulkan idi kellaat a nagpuusak ti bulakn iti dapo ken batbato. Timmaray isuna iti maysa a kayo tapno paglemmenganna ken nakitana a napuntaan dagiti gayyemna kadagiti agtintinnag a bato.
Kinaudi nga aktibidad ti bulkan
[urnosen | urnosen ti taudan]2006
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi Hunio3, 2006, ti Kanlaon manen ti aktibidadna ken nagipussuak ti alibungubong ken dapo. Naited ti Alerto Agpang 1 (saan unay a nakaro nga aktibidad) idi Hunio 12, 2006.
2008
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi Pebrero 10, 2008, ti PHIVOLCS ket nangited ti alerto a nangibagbaga a ti seismiko a network idiay Bulkan Kanlaon ket nangirehistro ti dagup ti 21 dagiti ababa a prekuensia ti gingined (LFVQ) idi las-ud dagiti naplabas a 4 nga oras. Gapu ti iya-adu ti bilang dagiti nairehistro a bulkaniko a gingined, ti PHIVOLCS ket inpangatona ti kasasaad ti alerto ti Bulkan Kanlaon, manipud iti Alerto Agpang 0 aginggana ti Alerto Agpang 1, a kayatna a sawen ket naipangato bassit ti aktibidad ken ti bulkaniko nga aktibidad ket pakaiturongan ti alibungubong ken panagpussuak ti dapo.[4] Ti 4-kilometro (2.5 mi) a Sona ti Permanente a Peggad (PDZ) ket natartaripato iti lawlaw ti bulkan, gapu ti mabalin a pannakapasamak ti kellaat a panagbettak nga awan pakdaar, ngem awan met dagiti panagbettak a napasamak.
2009
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti 8 nga aldaw idi 23 Agosto aginggana idi 1 Septiembre, dagiti 257 a bulkaniko a gingined ket nairehistroda idi. Ti kadawyan a seismiko nga aktibidad iti las-ud dagiti naulimek a paset ti panawen ket 0 aginggana kadagiti 4 a gingined iti ania man a paset ti panawen ti 24 nga oras. Dagiti episentro dagiti nairehistro a gingined ket nairimpuook idiay amianan a laud a bakras a mabalin a mangibaga ti panaggunay ti maysa nga aktibo a tukki idiay bakras nga inaramid babaen ti presion iti sirok ti bulkan. Dagiti panagsisiim ti rabaw ket saan a nakaipakita ti ania man nga adu a panagbaliw iti panagpussuak ti alibungubong manipud iti abut ti bulkan. Ti PHIVOLCS nangitaltalinaay ti alerto a kasasaad iti Agpang 0.[5]
Kitaen pay
[urnosen | urnosen ti taudan]- Listaan dagiti aktibo a bulkan ti Filipinas
- Listaan dagiti mabalin nga aktibo a bulkan ti Filipinas
- Listaan dagiti di aktibo a bulkan ti Filipinas
- Listaan dagiti nasalakniban a lugar ti Filipinas
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "NIPAS's 202 Initial list of components" Naiyarkibo 2012-03-20 iti Wayback Machine. Nasalakniban a Lugugar ken Opisina ti Kaatapan. Naala idi 2011-08-13.
- ^ "Nasalakniban a Lugugar ti Rehion 6" Naiyarkibo 2012-03-20 iti Wayback Machine. Nasalakniban a Lugugar ken Opisina ti Kaatapan. Naala idi 2011-08-13.
- ^ a b c d "Panid ti Bulkan Kanlaon" Naiyarkibo 2012-02-18 iti Wayback Machine. Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia.
- ^ "Pabaro ti Phivolcs iti Kanlaon". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-02-18. Naala idi 2014-03-01.
- ^ PHIVOLCS