Kitaen ti taudan para iti Timor

Awan ti pammalubosmo nga agurnos iti daytoy a panid, gapu ti sumaganad a rason:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 16:21, 18 Disiembre 2022
Expiry of block: 16:21, 18 Disiembre 2025

Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Mabalinmo a kitaen ken tuladen ti taudan daytoy a panid.

{{Infobox is-isla
|name = Timor
|image_name = <!--Timor island2.png-->
|image_caption = <!--Ti Timor kas nakitkita manipud iti limbang idi 1989-->
|native_name = 
|native_name_link =
|map = Indonesia
|image_map_caption =Ngato: Politikal a pannakabingbingay ti Timor iti pagbaetan ti [[Indonesia]] ken [[Daya a Timor]]<br />Baba: Lokasion ti Timor idiay Indonesia
|location = [[Abagatan a daya nga Asia]]
|coordinates= {{coord|9|14|S|124|56|E|type:isle_scale:2500000|display=inline,title}}
|total_islands = 
|major_islands = 
|area_km2 = 30777
|rank = Maika-44
|highest_mount = [[Bantay Ramelau|Ramelau]]
|elevation_m = 2963
|elevation_ft = 9720
|country = Daya a Timor
|country_admin_divisions_title = 
|country_admin_divisions = 
|country_largest_city = [[Dili]]
|country_largest_city_population = 222,323 manipud idi 2015
|country1 = Indonesia
|country1_admin_divisions_title = Probinsia
|country1_admin_divisions = [[Daya a Nusa Tenggara]]
|country1_largest_city = [[Kupang]] ([[Laud a Timor]])
|country1_largest_city_population = 434,972 manipud idi 2019
|population = 3,182,693
|population_as_of = 2014
|density_km2 = 94.5
|ethnic_groups = 
|image_map=Timor-map.png}}

Ti '''Timor''' ket timaysa nga [[isla]] iti akin-abagatan a patingga ti [[Maritimo nga Abagatan a daya nga Asia]], iti amianan ti [[Baybay Timor]]. Ti isla ket nabingbingay iti baetan dagiti [[naturay nga estado]] ti [[Daya a Timor]] iti akindaya  parte ken ti [[Indonesia]], iti akinlaud a parte. Ti parte ti Indonesia, ammo pay a kas [[Laud a Timor]], ket buklen ti parte ti [[Dagiti probnsia ti Indonesia|probinsia]] ti [[Daya a Nusa Tenggara]]. Iti kaunegan ti Laud a Timor ket mabirukan iti maysa nga [[exclave]] iti Daya a Timor a tinawtawagan iti [[Distrito ti Oecusse]]. Sakupen ti isla iti maysa a kalawa iti {{pagbaliwen|30,777|km2|0|abbr=off|disp=preunit|a |a }}. Ti nagan ket karuay ti ''timur'', [[Pagsasao a Malayo|Malayo]] para iti "daya"; kastoy a tinawtawagan gapu ta mabirukan daytoy iti akindaya a patingga ti [[Is-isla Basbassit a Sunda]].

== Pagsasao, grupgrupo ti etniko ken relihion ==
{{angkla|Relihion|Pagsasao|Grupgrupo ti etniko}}
{{Kitaen pay|Dagiti pagsasao ti Daya a Timor|Tetum}}

[[Papeles:Timor Sprache en.png|thumb|left|Mapa ti pagsasao ti Timor]]

Nakailasin dagiti antropologo kadagiti sangapulo ket maysa a naisangayan a grupo ti etno-lingguistiko iti Timor. Ti kadakkelan ket ti [[Atoni]] iti akinlaud a Timor, ken ti [[Pagsasao a Tetun|Tetum]] iti tengnga ken akindaya a Timor.<ref name=autogenerated1>{{cite book |last=Taylor |first=Jean Gelman |title=Indonesia: Peoples and Histories |pages=378|publisher=Yale University Press |year=2003 |location= New Haven and London |isbn=0-300-10518-5}}</ref> Ti indihenio unay kadagiti pagsasao ti Timor ket ti sanga ti [[Sasao a Timor–Babar|Timor–Babar]] ti [[sasao nga Austronesio]] a naisasao iti amin a paset ti purpuro ti Indonesia. Thi [[sasao a Laud a Trans–Baro a Guinea|sasao a saan nga Austronesio]] ket naipagpagarupda a kabagian dagiti pagsasao a naisasao idiay [[Halmahera]] ken idiay [[Akinlaud a Baro a Guinea]].<ref name=autogenerated1 /> Adu kadagitoy ket nakaro nga aglalaog ken narigat a maibaga no ania  pamilia ti nagtaudanda.

Dagiti opisial a pagsasao ti Daya a Timor ket ti [[Pagsasao a Tetum|Tetum]] ken [[Pagsasao a Portuges|Portuges]], bayat a ti Laud a Timor ket ti [[Pagsasao nga Indones|Indones]]. Ti Indones ket adu pay a naisasao ken maawatan idiay Daya a Timor.

Ti [[Kristianidad]] ket isu ti kaaduan a relihion iti amin a paset ti isla ti Timor, iti agarup a 90% ti populasion ngem agpapada a naiwarwaras a kas ti Laud a Timor ket 58% a Protestante 37% a Katoliko ken ti Daya a Timor ket 98% a Katoliko 1% a Protestante. Ti [[Islam]] ken [[Animismo]] ket mangbukel ti kaaduan dagiti nabati iti agarup a 5% iti tunggal maysa iti ballasiw ti isla.

== Heograpia ==
{{Kitaen pay|Heograpia ti Daya a Timor|Heograpia ti Laud a Timor}}
<!--[[Papeles:Timor island2.png|thumb|left|240px|Ti Isla Timor a kas nakitkita iti limbang manipud idi Nobiembre 1989.]]-->
Mabirukan ti Timor iti amianan ti [[Australia]], ken maysa kadagiti akindaya unay nga [[Is-isla Sunda]]. No maikuyog iti [[Sumba]], [[Isla Babar|Babar]] ken dagiti mainaig a babassit nga isla, ti Timor ket mangporma ti akin-abagatan a ruar ti [[purpuro]] ti [[Is-isla Basbassit a Sunda]] nga agraman kadagiti akin-uneg nga isla ti [[Flores]], [[Isla Alor|Alor]] ken [[Wetar]] iti amianan, ken iti las-udda ket ti [[Sulawesi]].

Ti Timor ket ti kangrunaan nga isla iti [[Akinruar nga Arko ti Banda]], a naipasalto babaen ti panagdinnungpar iti [[Australian (kontinente)|kontinente ti Australia]]. Ti Timor ket addaan iti naduduog a heolohia ken awanan iti kasasaad a bulkaniko iti akin-amianan nga Is-isla Basbassit a Sunda. Ti pakaipuestuan ti aksis ti isla ket mabalin a maigiddiat kadagiti kaarubana. Dagitoy a langa ket naipalawagdan a kas resulta iti kaaddana iti akin-amianan nga igid ti [[Plato ti Indo-Australia]] a kas sumabat daytoy iti [[Plato to Eurasiano]] ken mangiduron daytoy iti [[Abagatan a daya nga Asia]].<ref>Audley-Charles, M.G. (1987) "Dispersal of Gondwanaland: relevance to evolution of the Angiosperms" ''In'': Whitmore, T.C. (ed.) (1987) ''Biogeographical Evolution of the Malay Archipelago'' Oxford Monographs on Biogeography 4, Clarendon Press, Oxford, pp. 5–25, {{ISBN|0-19-854185-6}}</ref> Ti klima ket mairaman ti napaut a namaga a panawen nga agraman iti napudo nga angin nga agpulpul-oy manipud iti Australia. Dagiti karayan iti isla ket mairaman ti Akin-abagatan ken [[Akin-amianan a Karayan Laclo]] iti Daya a Timor.

Dagiti kadakkelan nga ili ket ti kapitolio ti probinsia ti [[Kupang]] iti Laud a Timor, ti Indonesia ken ti kolonial nga ili ti Portuges iti [[Dili]], ti kapitoliona, ken ti [[Baucau]] iti Daya a Timor. Dagiti lasonglasong a kalsada ket makaparigat ti agipalugan kadagiti akin-uneg a lugar, a naipangpangruna idiay Daya a Timor.<ref>{{Cite journal | doi = 10.2307/4029980| jstor = 4029980| volume=15| pages=502–513| doi-broken-date = |title=Post-Conflict Pro-Poor Private-Sector Development: The Case of Timor-Leste|journal=Development in Practice }}</ref>

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{Wikivoyage-inline}}
{{Commonscat-inline|Timor}}

{{Kontrol ti autoridad}}

[[Kategoria:Timor| ]]
[[Kategoria:Dagiti nabingbingay a rehion]]

Dagiti plantilia a naaramat iti daytoy a panid:

Plantilia:A wenno nga (kitaen ti taudan) (nasalakniban)
Plantilia:Angkla (urnosen)
Plantilia:Biddut-bassit (urnosen)
Plantilia:Both (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Catalog lookup link (urnosen)
Plantilia:Cite book (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Cite journal (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Commonscat-inline (urnosen)
Plantilia:Convert (urnosen)
Plantilia:Convinfobox (urnosen)
Plantilia:Convinfobox/pri2 (urnosen)
Plantilia:Coord (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Hlist/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:ISBN (urnosen)
Plantilia:Infobox (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Infobox is-isla (urnosen)
Plantilia:Infobox is-isla/densidad (urnosen)
Plantilia:Infobox is-isla/kaatiddog (urnosen)
Plantilia:Infobox is-isla/kalawa (urnosen)
Plantilia:Infobox is-isla/styles.css (urnosen)
Plantilia:Iti sao (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Kabsat-nailinia (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Kategoria ti Commons-nailinia (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Kitaen pay (urnosen)
Plantilia:Kontrol ti autoridad (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Main other (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Mapa ti lokasion (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Mapa ti lokasion/baw-ing (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:No awan linaon (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Pagbaliwen (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Precision (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Reflist (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Reflist/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Replace (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Sabali ngem plantilia (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Small (urnosen)
Plantilia:Str left (kitaen ti taudan) (nasalakniban)
Plantilia:Sukatan (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Template link (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Tl (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Trim (urnosen)
Plantilia:Wensaan (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Plantilia:Wensaan-saan (urnosen)
Plantilia:Wikivoyage-inline (urnosen)
Plantilia:Wikivoyage-nailinia (urnosen)
Modulo:Angkla (urnosen)
Modulo:Biddut (urnosen)
Modulo:Catalog lookup link (urnosen)
Modulo:Check isxn (urnosen)
Modulo:Citation/CS1 (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/COinS (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/Configuration (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/Date validation (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/Identifiers (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/Utilities (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/Whitelist (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Citation/CS1/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Coordinates (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Coordinates/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Dagiti argumento (kitaen ti taudan) (nasalakniban)
Modulo:EditAtWikidata (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Hatnote (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Hatnote/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Hatnote ti namarkaan a listaan (urnosen)
Modulo:Infobox (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Infobox/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:InfoboxImage (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Iti sao (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Kontrol ti autoridad (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Lang (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Lang/ISO 639 synonyms (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Lang/data (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Language/data/iana languages (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Language/data/iana regions (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Language/data/iana scripts (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Language/data/iana suppressed scripts (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Language/data/iana variants (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Listaan ti hatnote (urnosen)
Modulo:Mapa ti lokasion (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Mapa ti lokasion/datos/Indonesia (urnosen)
Modulo:Mapa ti lokasion/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Math (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Navbar (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Navbar/configuration (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Navbox (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Navbox/configuration (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Navbox/styles.css (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:No awan linaon (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Pagbaliwen (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Pagbaliwen/datos (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Pagbaliwen/teksto (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Panagkita para kadagiti di ammo a parametro (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Panagkita para kadagiti namalo a parametro (urnosen)
Modulo:Pormaten ti silpo (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Ramramit ti tabla (kitaen ti taudan) (nasalakniban)
Modulo:ResolveEntityId (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:String (kitaen ti taudan) (nasalakniban)
Modulo:Unicode data (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:Wensaan (kitaen ti taudan) (nasalakniban)
Modulo:WikidataIB (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:WikidataIB/nolinks (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)
Modulo:WikidataIB/titleformats (kitaen ti taudan) (nasalakniban-bassit)

Agsubli iti Timor.

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/wiki/Timor"