[go: up one dir, main page]
Jump to content

Samoa

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 13°35′S 172°20′W / 13.583°S 172.333°W / -13.583; -172.333

Nawaya nga Estado ti Samoa
Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa  (Samoano)
Wagayway ti Samoa
Wagayway
Eskudo ti Samoa
Eskudo
Napili a pagsasao: Faʻavae i le Atua Sāmoa
"Napundar iti Dios ti Samoa"
Nailian a kanta: O Le Fuʻa O Le Saʻolotoga O Samoa
"Ti Banderola ti Wayawaya"
Lokasion ti Samoa
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Apia
13°50′S 171°45′W / 13.833°S 171.750°W / -13.833; -171.750
Opisial a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2001)
Relihion
Kristianidad (opisial)[2]
Nagan dagiti umiliSamoano
PannakaikamengAsDB, C, FAO, G-77, ICC, IMF, IOC, ITU, PIF, SPC, SOPAC, UN, UNESCO, UPU, WHO, kdpy.
GobiernoUnitario a parlamentario a batay-linteg a republika
Tuimalealiifano Va'aletoa Sualauvi II
• Kangruaan a Ministro
Fiame Naomi Mataʻafa
• Tagabitla ti Asemblia
Papali’i Li’o Taeu Masipau
LehislaturaLehislatibo nga Asemblia
Wayawaya manipud iti Baro a Selanda
14 Hunio 1889
• Kombension ti Tripartita
16 Pebrero 1900
• Panagparmek babaen ti Alemania
1 Marso 1900
• Panagsakup babaen ti Baro a Selanda
30 Agosto 1914
• Bilin ti Liga
17 Disiembre 1920
• UN trusteeship
13 Disiembre 1946
• Tignay ti Akinlaud a Samoa iti 1961
1 Enero 1962
• Naawat iti Nagkaykaysa a Pagpagilian
15 Disiembre 1976
• Panagbaliw iti nagan nga Akinlaud a Samoa iti Samoa
4 Hulio 1997
Kalawa
• Dagup
2,842 km2 (1,097 sq mi) (Maika-167)
• Danum (%)
0.3
Populasion
• Senso idi Oktubre 2020
202,506[3] (Maika-176)
• Densidad
70/km2 (181.3/sq mi)
GDP (PPP)Karkulo idi 2018
• Dagup
$1.188-bilion[4]
• Tunggal maysa a tao
$5,962[4]
GDP (nominal)Karkulo idi 2018
• Dagup
$881 a riwriwn[4]
• Tunggal maysa a tao
$4,420[4]
Gini (2013)steady 38.7[5]
kalalainganna
HDI (2019)increase 0.715[6]
nangato · Maika-111
KuartaTālā (WS$b) (WST)
Sona ti orasUTC+13c (WST)
• Kalgaw (DST)
UTC+14d (WST)
manipud iti maudi a Dominggo iti Septiembre aginggana iti umuna a Dominggo iti Abril (manipud iti 3 AM aginggana iti 4 AM ken agsinnublat)
Pormat ti petsaaa/bb/tttt
Pagmanehuankanigide
Kodigo ti panagtawag+685
Kodigo ti ISO 3166WS
TLD ti internet.ws
  1. ^ makunkuna pay a Daulo ti estado
  2. Maus-usar pay dagiti simbolo ti SAT, ST wenno T. Dagiti termino a Tālā ken Sene ket patarus dagiti balikas nga Ilokano iti Doliar ken Sentabo iti Pagsasao a Samoano.
  3. Manipud iti 31 Disiembre 2011.[7]
  4. "Oras ti Akinlaud a Samoa" ket dagiti pangyababa ti sona ti oras nga inus-usar iti amin a paset ti tawen (mairaman iti DST).
  5. Manipud idi 7 Septiembre 2009.[8] Uray no ti panagmaneho ket iti kanigid ti tengnga ti linia ti kalsada, mangpalubos ti Samoa kadagiti karro nga addaan iti manibela iti kanigid wenno kanawan.

Ti Samoa (/səˈmoʊə/), opisial nga ammo a kas ti Nawaya nga Estado ti Samoa (Samoano: Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa; Samoano: Sāmoa, IPA: [ˈsaːmoa]) ken aginggana idi 1997 ammo a kas Akinlaud a Samoa, ket ti maysa a pagilian nga isla iti Polinesia a buklen dagiti dua a nangruna nga isla iti (Savai'i ken Upolu), dagiti dua basbassit a natagtagitao nga isla, (Manono ken Apolima), ken dagiti nadumaduma a bassit a di natagtagitao nga isla, a mairaman ti Is-isla Aleipata (Nu'utele, Nu'ulua, Fanuatapu ken Namua). Ti Apia ket ti ekonomiko ken kapitolio a siudad ti pagilian. Naduktalan dagiti tattao a Lapita ken tinaenganda ti Is-isla Samoa idi agarup a 3,500 tawen ti napalabas. Pinadur-asda ti pagsasao a Samoano ken ti identidad ti kultura ti Samoa.

Ti naturay nga estado ket kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian. Naawat idi ti Akinlaud a Samoa iti Nagkaykaysa a Pagpagilian idi 15 Disiembre 1976.[9] Gapu ti kalaing a panaglayag dagiti Samoano, dagtiti Europeano nga eksplorador iti kasakbayan ti maika-20 a siglo ket imbagbagada ti intero a grupo ti isla (a mangiraman ti Amerikano a Samoa) a kas ti "Is-isla Nabigador.”[10][11] Ti pagilian ket sinakup babaen ti Imperio nga Aleman manipud idi 1899 aginggana idi 1915, ken babaen ti nagkaddua a Britaniko ken Baro a Selanda a kolonial nga administrasion aginggana idi 1 Enero 1962, idi daytoy ket nagbalin a nawaya.

Iti bukodna a batay-linteg, ipalawagna a "Ti Samoa ket maysa a Kristiano a pagilian a napundar iti Dios Ama, ti Anak ken ti Espiritu Santo." Ti Samoa ket maysa a parlamentario a demokrasia nga agraman kadagiti sangapulo ket maysa nga administratibo a pannakabingbingay ken addaan iti maysa a unibersal a karbengan iti panagbubutos. Ti kangrunaan a ministro ti Samoa ket ti daulo ti gobierno, bayat a ti O le Ao o le Malo ket agserbi a kas ti seremonial a daulo ti estado.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Samoa". CIA – The World Factbook.
  2. ^ Wyeth, Grant (16 Hunio 2017). "Samoa Officially Becomes a Christian State". The Diplomat (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 16 Hunio 2017. Naala idi 16 Hunio 2017.
  3. ^ "Population & Demography Indicator Summary". Samoa Bureau of Statistics. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Abril 2019. Naala idi 25 Hunio 2018.
  4. ^ a b c d "Samoa". International Monetary Fund.
  5. ^ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Naala idi 16 July 2021.
  6. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Disiembre 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 Disiembre 2020.
  7. ^ Staff/Agencies (31 Disiembre 2011). "Samoa skips Friday in time zone change". ABC Australia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Enero 2012. Naala idi 16 Enero 2012.
  8. ^ Chang, Richard S. (8 Septiembre 2009). "In Samoa, Drivers Switch to Left Side of the Road". The New York Times. Naala idi 23 Mayo 2010.
  9. ^ "List of Member States: S". United Nations. Naala idi 27 Nobiembre 2007.
  10. ^ "The Navigator Islands". The Argus (Australia). 2 Enero 1882.
  11. ^ "Samoa". Polynesian Culture Center. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 24 Hulio 2011.

Adu pay a mabasbasa

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Watson, R M, History of Samoa (Wellington, 1918)
  • Meleisea, Malama. The Making of Modern Samoa: Traditional Authority and Colonial Administration in the Modern History of Western Samoa. (Suva, 1987) Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific.
  • Schnee, Dr. Heinrich (former Deputy Governor of German Samoa and last Governor of German East Africa). 1926. German Colonization, Past and Future: The Truth about the German Colonies. London: George Allen & Unwin.
  • Eustis, Nelson. [1979] 1980. Aggie Grey of Samoa. Adelaide, South Australia: Hobby Investments. ISBN 0-9595609-0-4.
  • Stevenson, Robert Louis. A Footnote to History: Eight Years of Trouble in Samoa. BiblioBazaar. ISBN 978-1-4264-0754-3.
  • Mead, Margaret. 1928, Coming of Age in Samoa: A Study of Adolescence and Sex in Primitive Societies.
  • Freeman, Derek. 1983. Margaret Mead in Samoa: the Making and Unmaking of an Anthropological Myth.
  • Urmenyhazi Attila. 2013 Samoan & Marquesan Life in Oceania: a probing travelogue. ISBN 9780646909127 – National Library of Australia, Bib ID: 6377055.
  • Mallon, Sean. 2002. Samoan Art and Artists. O Measina a Samoa. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-2675-2
  • Gill, B.J. (1993). "The land reptiles of Western Samoa". Journal of the Royal Society of New Zealand. 23 (2): 79–89. doi:10.1080/03036758.1993.10721219.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Samoa iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Samoa manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Samoa&oldid=381336"