Lukwata

Lukwata (Luganda maka agwọ mmiri', ụdị aha nke kukwata, lit. 'iji jide') bụ ihe e kere eke bi na mmiri n'akụkọ ọdịnala Baganda, nke a na-ekwu na a hụrụ ya na Ọdọ mmiri Victoria nke obodo Uganda.^[1][2] A kọwago ya dịka mita 20 ruo 30 n'ogologo, nwere akpụkpọ anụ ahụ na-egbuke egbuke na isi gbara gburugburu, a makwaara ya na ọ na-awakpo ndị ọkụ azụ na ụgbọ mmiri.^[3] Akụkọ na akụkọ ọdịnala nwere ike ịbụ na a na-ejikọta ya na ihe ọmụma nke mmụọ na chi ndị gbara ụgbọ mmiri na ịkụ azụ gburugburu.^[2] A na-eche na akụkụ Lukwata nwere ikike anwansi ma na-asọpụrụ ha dịka ihe ncheta n'ebe ọwụwa anyanwụ Afrịka.^[4]

N'agbanyeghị ọdịdị nke akụkọ ifo ahụ, ọ nweghị ihe akaebe sayensị iji kwadoo ịdị adị nke Lukwata maọbụ ihe ọ bụla ọzọ yiri ya na Lake Victoria. N'agbanyeghị nke a, Lukwata ka bụ akụkụ dị mkpa nke ọdịbendị na akụkọ ihe mere eme nke Uganda na ọdịdị ọdịnala nke ndị Baganda.

Onye nchịkwa nke ndị Britain C. W. Hobley dere, n'afọ 1913, na ndị bi n'akụkụ abụọ (ọwụwa anyanwụ na ọdịda anyanwụ) nke Ọdọ Mmiri Victoria kọrọ akụkọ banyere Lukwata.^[5] Ọ kọwakwara na ndị "Ja Luo" kọrọ akụkọ banyere mwakpo ụgbọ mmiri ịkụ azụ, na^[5] Echiche na Lukwata nwere ike ịnọchite anya anụmanụ a na-amaghị ama nọgidere na isi mmalite ndị ọzọ site na mmalite ruo n'etiti narị afọ nke 20: ọ pụtara na edemede afọ 1937 nke akpọrọ "African Mystery Beasts", ọ bụ ezie na akwụkwọ ndị oge nso a họọrọ ilekwasị anya na Lukwata na akụkọ gbara ya gburugburu dịka ihe omume ọdịbendị^[4][2]