Սղերթ

Քաղաք
Սղերթ
թրք.՝ Siirt ili
Երկիր	Թուրքիա
Ներքին բաժանում	Baykan?, Դեհ?, Վերին Խարզան?, Բարվարի գավառակ?, Սիիրթ, Շիրվանի գավառակ? եւ Տիլլո?
Տարածութիւն	6182 քմ²
Բնակչութիւն	331 670 մարդ (2018)[1]
Հեռախօսային ցուցանիշ	484
Փոստային ցուցանիշ	56000–56999
Շրջագայութեան պետ-համարագիր	56
Պաշտօնական կայքէջ	siirt.gov.tr

Սղերթ, Արեւմտեան Հայաստանի քաղաքներէն։ Այլ անուններ չունի, սակայն կը յիշատակուին նոյն անուան շարք մը տարբերակներ՝ Սղերտ, Սիիրթ եւ այլն։ Սովորաբար միշտ համարուած է քաղաք, թէպէտ այն սոսկ գիւղաքաղաք է։

Կը գտնուի Արեւելեան Տիգրիսի աջակողմեան վտակ Պիթլիս գետի ստորին հոսանքի շրջանին մէջ։ Բարձրութիւնը ծովի մակարդակէն 1100մ է։ Կլիման տաք է եւ ցամաքային։ Յայտնի է իր մրգաստաններով, յատկապէս խաղողով։ 16-18-րդ դարերուն կը մտնէր Տիգրանակերտ նահանգին, իսկ անկէ ետք՝ Պիթլիս նահանգին մէջ։

Սղերթը գոյութիւն ունի շատ հին ժամանակներէն։ Անոր հիմնադրումը ոմանք կը կապեն Մեծն Տիգրանի անուան հետ։ Աղբիւրներու յիշատակութիւններէն կ’երեւի, որ  բաւական բարգաւաճ քաղաք եղած է նաեւ միջին դարերուն։

Սղերթը 1800-1830 թուականներու ունեղած է մօտ 17 հազար բնակիչ, որոնցմէ 10000-ը հայեր եղած են։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեակին այստեղ ունեղած է 13000 բնակիչ, որոնցմէ հայերը  6000 եղած են։

1895-ի կոտորածի ժամանակ կողոպտուած են տեղի եկեղեցին, առաջնորդարանը եւ դպրոցը, հայ բնակչութեան մեծ մասը բռնութեամբ իսլամացուած, հոգեւորականները՝ կոտորած, կիները՝ անարգած: Իսկ 1915-ի  Ցեղասպանութեան ժամանակ բնաջնջուած են այստեղի հայութիւնը^[2]։

Սղերթի շրջանին մէջ յայտնաբերուած է բրածոյներ, որոնք կը պատկանի «նումմուլիթ» կոչուող ծովային կենդանիին։ Կենդանին միաբջիջ է։

Այժմ այս նմուշները կը ցուցադրուին Տիգրանակերտի Կենդանաբանական թանգարանին մէջ։ Ըստ գիտնականներու՝ բրածոները 50 միլիոն տարեկան են

Քանի որ այդ տարածքները առաջ ծովով ծածկուած եղած են, մասնագէտները ցանկութիւն ունեցած են ուսումնասիրելու այդ վայրերը։^[3]

1. ↑ Population of provinces by years - 2000-2018 — Turkish Statistical Institute.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1375058"></a>
2. ↑ «Ճանչնանք Արեւմտեան Հայաստանը․ Սղերթ»։ Western Armenia TV (wa-WA)։ 2022-12-30։ արտագրուած է՝ 2023-04-11 
3. ↑ «Սղերթի գտածոները 50 միլիոն տարեկան են»։ Western Armenia TV (wa-WA)։ 2019-05-23։ արտագրուած է՝ 2023-04-11