Աւագ Հինգշաբթի

Աւագ հինգշաբթի (անգլերէն՝ Maundy Thursday or Holy Thursday), խորհրդաւոր ընթրիքի յիշատակի օրն է: Աւագ հինգշաբթի առաւօտեան բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի ս. պատարագ` ի յիշատակ խորհրդաւոր ընթրիքի ժամանակ Քրիստոսի կողմէ ս. հաղորդութեան խորհուրդի հաստատման:

Քրիստոս վերջին ընթրիքի ընթացքին հացն ու գինին ճաշակելու տուաւ իր աշակերտներուն` ըսելով, որ հացը Իր մարմինն է, իսկ գինին` Իր արիւնը, որ կը հեղու մարդոց մեղքերու քաւութեան համար: Վերջին ընթրիքէն ետք Յիսուս ջուրը լեցուց կոնքի մէջ, ծունկի եկաւ իր աշակերտներուն առջեւ եւ խոնարհաբար լուաց անոնց ոտքերը` հեզութեան եւ խոնարհութեան իբրեւ օրինակ ծառայելով:

Այս օրը եկեղեցիներու մէջ կատարուող ոտնլուայի արարողութենէն ետք հաւատացեալներուն կը բաժնուի օրհնուած իւղ, զոր հաւատացեալները կը գործածեն հիմնականին մէջ հիւանդութիւններու պարագային կամ կը խառնեն տան մէջ ունեցած իւղին: Խորանին վրայ բարձրաստիճան հոգեւորականը, գոգնոց կը կապէ եւ կը լուայ ու իւղով կ'օծէ 12 հոգիի ոտքերը: Ան այս կ'ընէ Քրիստոսի արարքի նմանողութեամբ, երբ Քրիստոս լուաց իր 12 աշակերտներու ոտքերը` խոնարհութեան նշան ցոյց տալով ու ըսաւ, որ`

Ես ձեզի օրինակ մը տուի, որպէսզի դուք ալ իրարու ընէք այն, ինչ որ ես ձեզի ըրի: - Յովհաննէս 13.15

Հայոց եկեղեցւոյ մէջ «Խաւարման գիշեր» կամ «Լացի գիշեր» կը կոչուի Աւագ հինգշաբթիէն Աւագ ուրբաթ երկարող գիշերը, անոր համար, որ այդ օրը մարդկութիւնը, Յուդայի եւ եբրայեցի կրօնաւորներուն ընդմէջէն, խաւարի իշխանէն` սատանայէն դրդուած մահուան առաջնորդեց իր Արարիչը, աշխարհի լոյսը` նախընտրելով ապրիլ խաւարի ու մեղքի մէջ, քան թէ` լոյսի ու արդարութեան:

Խաւարման կամ Լացի գիշեր` անոր համար, որ ոչ միայն Յուդան իր կեղծ համբոյրով մատնեց Երկնաւոր Վարդապետը, այլ հաւատարիմ նկատուող առաքեալներն իսկ, որոնք քիչ առաջ Պետրոսի նման կ'ըսէին` «Նոյնիսկ եթէ մեռնիլ պէտք ըլլայ քեզի համար, քեզ պիտի չուրանամ» (Մատթէոս 26.35), շատ շուտով առանձին պիտի լքէին իրենց Ուսուցիչը, ու մահուան սոսկումէն սարսափած` բոլորը պիտի փախչէին գլուխնին ազատելու համար, իսկ Պետրոս առաքեալ, աքաղաղը դեռ չկանչած, երեք անգամ պիտի ուրանար զՔրիստոս:

Հայ եկեղեցիներէն ներս այս արարողութիւնը կը սկսի գիշերը եւ կ'երկարի մինչեւ կէս գիշեր: Քրիստոսի խաչելութեան պատկերին դիմաց հաւասար չափով տասներկու մոմեր կը վառեն, մէկ հատ ալ մեծ մոմ կը դնեն անոնց մէջտեղ` խորհրդանշելով Յիսուսն ու Իր տասներկու առաքեալները: Կը կարդացուին եօթը աւետարաններ, որոնք կը բովանդակեն Յիսուսի` Գեթսեմանիի պարտէզին մէջ աղօթելը, Յուդայի գալն ու համբուրելով մատնելը, Յիսուսի ձերբակալութիւնն ու քահանայապետներուն առջեւ տարուիլը, ծեծուիլը, ապտակուիլը, անարգուիլը, Պետրոսի երեք անգամ ուրանալն ու զղջալը: Ամէն անգամ որ աւետարաններէն մէկը կը կարդացուի, վառած տասներկու մոմերէն իւրաքանչիւր կողմէն մէկական մոմ կը մարեն, իսկ «Փառք ի բարձունս» երգի ժամանակ եկեղեցւոյ բոլոր լոյսերը կը մարեն, որ կը խորհրդանշէ առաքեալներուն ձգելն ու փախչիլը, իսկ մէջտեղի մեծ մոմը, վառած, կը խորհրդանշէ զՔրիստոս, որ առանձին եւ անօգնական մնաց:

Իւրաքանչիւր Աւետարանի ընթերցանութեան ընթացքին սովորութիւն եղած է, որ հաւատացեալներ նախապէս պատրաստած բարակ թելերով եօթը հանգոյց կապեն` որպէս նշան Քրիստոսի հետ ամուր ագուցուելուն եւ զԻնք երբեք առանձին չձգելուն:

Այդ օր կ'երգուի յայտնի «Ո՞ւր ես, մա՛յր իմ» տաղը^[1][2]:

1. ↑ «Աւագ Շաբաթը Քրիստոնեայի Կեանքին Մէջ Առանցքային Նշանակութիւն Ունի, Որովհետեւ Կոտրեցաւ Երկինքի Անմատչելիութիւնը, Եւ Աստուած Հաշտեցուց Երկինքն Ու Երկիրը – Aztag Daily – Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)»։ www.aztagdaily.com։ արտագրուած է՝ 2022-04-12 
2. ↑ Ramshaw Gail (2004-12-15)։ The Three-Day Feast: Maundy Thursday, Good Friday, and Easter (անգլերէն)։ Augsburg Books։ ISBN 978-1-4514-0816-4