Ուղեցույց

Ուղեցույց, ոչ գեղարվեստական աշխատանք, ինչպես փաստաթուղթը, գիրքը կամ պարբերականը (կամ դրանց թվային համարժեքները), որը պարունակում է տեղեկություն^[1]։ Դրա նպատակն այն է, որ տեղեկությունը հնարավոր լինի արագ և հեշտ գտնել անհրաժեշտության դեպքում։ Նմանատիպ աշխատանքնեը սովորաբար պարունակում են որոշակի տեղեկություն, այլ ոչ թե սկզբից մինչև վերջ գեղարվեստական ընթերցանություն։ Այս աշխատանքների գրելաոճը տեղեկատվական է, հեղինակները խուսափում են առաջին դեմքի օգտագործումից և շեշտը դնում են փաստերի վրա։

Ինդեքսները ընդհանուր հատկանիշ են բազմաթիվ ուղեցույցներում։ Բազմաթիվ ուղեցույցներ խմբագրում է կամավորների թիմը, որոնց աշխատանքը համակարգում է մեկ կամ մի քանի խմբագիր, այլ ոչ թե առանձին հեղինակ։ Թարմացված հրատարակությունները սովորաբար լույս են տեսնում են ըստ անհրաժեշտության, որոշ դեպքերում ամեն տարի (Whitaker's Almanack, Who's Who):

Ուղեցույցերն ընդգրկում են դասագրքեր, ատլասներ, ալմանախներ, մատենագրություններ, կենսագրական աղբյուրներ, կատալոգներ, ինչպիսիք են գրադարանային կատալոգները և արվեստի թեմայով կատալոգները, համաբարբառները, հասցեագրքերը, ինչպիսիք են բիզնես հասցեագրքերը և հեռախոսագրքերը, սկավառակագրությունները, հանրագիտարանները, ֆիլմագրություններ, աշխարհագրական ուղեցույցներ, բառարաններ, տեղեկագրեր, ինդեքսներ, ինչպիսիք են կենսագրական ինդեքսները և վակայագրությունների ինդեքսները, ձեռնարկներ, բառագրքեր և տարեգրեր^[2]։ Շատ ուղեցույցեր հասանելի են թվային տարբերակով և կարելի է ձեռք բերել որպես տեղեկատու հավելված, CD-ROM, DVD տարբերակով կամ առցանց համացանցի միջոցով։ Վիքիպեդիան՝ առցանց հանրագիտարանը, պատմության մեջ ամենամեծ և ամենաշատ ընթերցվող ուղեցույցն է^[3]։

Ի տարբերություն գրադարնից վերցվող գրքերի, ուղեցույցը կամ տեղեկագիրը միակ գիրքն է, որը կարելի է օգտագործել միայն գրադարանի ներսում և հնարավոր չէ վերցնել գրադարանից։ Նման շատ աշխատանքներ առաջին հերթին ուղեցույցներ են, որոնք սովորաբար օգտագործվում են համառոտ կամ պատճենահանված տեսքով, և, հետևաբար, փոխառության կարիք չունեն։ Ուղեցույցները գրադարանում պահելը նպաստում է նրան, որ դրանք միշտ հասանելի կլինեն ըստ պահանջարկի։ Որոշ տեղեկագրեր չափազանց արժեքավոր են, որպեսզի թույլ տան ընթերցողին դուրս հանել այն գրադարանից։ Տեղեկագրերը կարող են պահվել ուղեցույցների հավաքածուում, որը գտնվում է շրջանառվող գրքերից զատ։ Որոշ գրադարաններ պարունակում են ամբողջովին, կամ մեծամասամբ, այնպիսի գրքեր, որոնք հնարավոր չէ դուրս բերել այնտեղից։

Սրանք ուղեցույցների հիմնական տեսակներն ու կատեգորիաներն են՝

• Ամփոփագիր ամսագիր – հոդվածների, թեզերի, ակնարկների, կոնֆերանսների նյութերի և այլնի հրապարակված ամփոփագիր, որը կազմակերպվում է համակարգված
• Ալմանախ – տարեկան հրապարակում, որը ներկայացնում է մեկ կամ մի քանի թեմաների վերաբերյալ ընթացիկ, ընդհանուր կամ հատուկ տեղեկատվության մի շարք
• Տարեգրություն – հակիրճ պատմական արձանագրություն, որտեղ իրադարձությունները դասավորված են ժամանակագրական կարգով
• Ատլաս – քարտեզների հավաքածու սովորաբար գրքի տեսքով ներկայացված
• Մատենագիտություն – գրքերի և այլ աշխատությունների համակարգված ցանկ, ինչպիսիք են տվյալ թեմայի վերաբերյալ ամսագրային հոդվածները, որոնք համապատասխանում են որոշակի չափանիշների
• Կենսագրական բառարան – հանրագիտարանային բառարան, որը սահմանափակվում է կենսագրական տեղեկություններով
• Մեջբերումների գիրք – մեջբերումների հավաքածու, որոնք համապատասխանում են որոշակի չափանիշների և համակարգված են
• Տարեգրություն/Ժամանակագրություն – իրադարձությունների պատմություն՝ դասավորված ժամանակագրական հաջորդականությամբ
• Համառոտագիր – տեղեկատվության համառոտ հավաքածու, որը վերաբերում է գիտելիքների կմախքին
• Բառարան – մեկ կամ մի քանի լեզուների ցանկ, որոնք հմակարգված են ըստ նշանակության, ծագումնաբանության և այլն
• Դայջեսթ – որոշակի թեմայի վերաբերյալ տեղեկատվության ամփոփում
• Գրացուցակ – անունների, հասցեների, ապրանքների և այլնի համակարգված դասավորված ցուցակ
  • Բիզնես գրացուցակ
  • Հեռախոսագիրք
  • Համացանցային դիրեկտորիա
• Հանրագիտարան – ամփոփագիր, որն ապահովում է գիտելիքների կրճատ տարբերակներ կա՛մ բոլոր ճյուղերից, կա՛մ որոշակի ոլորտից, կա՛մ առարկայից
• Աշխարհագրական տեղեկատու կամ գազեթիր – աշխարհագրական բառարան, որն օգտագործվում է քարտեզի կամ ատլասի համակարգված տարբերակը ապահովելու համար
• Բառարան – տերմինների այբբենական ցանկը գիտելիքների որոշակի տիրույթում` այդ տերմինների սահմանումներով
• Ձեռնարկ – փոքր գիրք, որը նախատեսված է պատրաստի տեղեկություն տրամադրելու համար
• Ինդեքս – հրապարակում, որը համակարգված հասանելիություն է տալիս գիտելիքների կմախքին
• Լեքսիկոն – բառարանի կամ հանրագիտարանային բառարանի հոմանիշ
• Ցուցակ – a published enumeration of a set of items
• Ձեռնարկ – գիրք, որը պարունակում է որոշակի ապրանքի օգտագործման հրահանգներ
• Արտահայտությունների գիրք – պատրաստի արտահայտությունների հավաքածու՝ համակարգված, սովորաբար օտար լեզվով թարգմանության հետ միասին
• Պատրաստի հաշվիչ – տպագիր գիրք կամ աղյուսակ, որը պարունակում է նախապես հաշվարկված արժեքներ
• Թեմատիկ կատալոգ – ինդեքս, որն օգտագործվում է երաժշտական ստեղծագործությունները նույնականացնելու համար՝ սկզբնական նոտաների մեջբերման միջոցով
• Դասագիրք – տեղեկատու աշխատանք, որը պարունակում է տեղեկատվություն տվյալ առարկայի վերաբերյալ
• Թեզաուրուս – ուղեցույց, որի միջոցով կարելի է գտնել բառերի հոմանիշները և երբեմն հականիշները
• Ժամանակացույց – հրապարակված գրաֆիկների ցուցակ, որը ցույց է տալիս տրանսպորտի կամ այլ իրադարձությունների ժամերը
• Տարեգիր – ամփոփագիր, որը պարունակում է որոշակի տարվան վերաբերող իրադարձություններ

Թվային աղբյուրը համակարգչային ծրագիր է, որը պահվում է թվային տարբերակով և սովորաբար կարելի է գտնել համակարգիչներում, որը պարունակում է համացանցում հասանելի տեղեկություն^[4]։ Գրադարանները առաջարկում են բազմաթիվ թվային աղբյուրներ, այդ թվում թվային տեքստեր, ինչպիսիք են էլեկտրոնային գրքերը և էլեկտրոնային ամսագրերը, մատենագիտական տվյալների բազաները, ինստիտուցիոնալ շտեմարանները, վեբկայքերը և ծրագրային հավելվածները^[4]։

• Higgens, Gavin, ed. (1984). Printed Reference Material. Handbooks on Library Practice (2nd revised ed.). London: Library Association. ISBN 978-0853659952.
• Katz, William A. (2001). Introduction to Reference Work, Volume 1: Basic Information Services (8th ed.). New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0072441079.
• Katz, William A. (2001). Introduction to Reference Work, Volume 2: Reference Services and Reference Processes (8th ed.). New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0072441437.
• Lynch, Jack (2016). You Could Look It Up: The Reference Shelf From Ancient Babylon to Wikipedia. New York: Bloomsbury Press. ISBN 978-0802777522.

• Chenoweth, Juneal M., ed. (2019 թ․ հունիսի 24). American Reference Books Annual. Santa Barbara, California: Libraries Unlimited. ISBN 978-1-4408-6913-6. Published annually beginning in 1970.
• Heeks, Peggy (1968). Books of Reference for School Libraries: An Annotated List (2nd ed.). London: Library Association. ASIN B0006C36OO.
• Lester, Ray, ed. (2005). New Walford Guide to Reference Resources, Volume 1: Science, Technology, and Medicine. New York: Neal-Schuman Publishers. ISBN 978-1856044950.
• Lester, Ray; Clinch, Peter; Dawson, Heather; Edwards, Helen; Tarrant, Susan, eds. (2007). New Walford Guide to Reference Resources, Volume 2: Social Sciences. London: Facet Publishing. ISBN 978-1856044981.
• Lester, Ray, ed. (2015). New Walford Guide to Reference Resources, Volume 3: Arts, Humanities, and General Reference. London: Facet Publishing. ISBN 978-1856044998.
• Malclès, Louise Noëlle (1950). Les sources du travail bibliographique (French). Geneva: Librairie Droz.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
• Sheehy, Eugene P. (1976). Guide to Reference Books (9th ed.). Chicago: American Library Association. ISBN 978-0838902059. Originally compiled by Alice B. Kroeger for first two editions beginning in 1902. Subsequently, edited by Isadore Gilbert Mudge (3rd through 6th editions) and Constance Mabel Winchell (7th and 8th editions).
• Totok, Wilhelm; Weitzel, Rolf (1984–1985). Handbuch der bibliographischen Nachschlagewerke (German) (6th ed.). Frankfurt am Main: Klostermann.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) First published in 1954.
• Walford, A. J., ed. (1980). Walford's Guide to Reference Material, Volume 1: Science and Technology (4th ed.). London: Library Association. ISBN 9780853656111.
• Walford, A. J.; Taylor, L. J., eds. (1987). Walford's Guide to Reference Material, Volume 2: Generalia, Language and Literature, The Arts (4th ed.). London: Library Association.
• Walford, A. J., ed. (1981). Walford's Concise Guide to Reference Material. London: Library Association. (an abridgement of Walford's Guide