Sewjeroatlantiski zwjazk
Sewjeroatlantiski zwjazk (jendźelsce North Atlantic Treaty Organization – NATO a francosce Organisation du traité de l’Atlantique nord – OTAN) je mjezynarodna organizacija, kotraž přesadźuje Sewjeroatlantiske zrěčenje, wojerski zwjazk mjez 32 europskimi a sewjeroameriskimi statami.[1] Sydło Sewjeroatlantiskeje rady, hłowneho organa NATO, nadeńdźe so wot 1967 w Brüsselu. Po wotzamknjenju Sewjeroatlantiskeho zrěčenja dnja 4. apryla 1949 běše sydło mjez 1949 do 1952 najprjedy we Washingtonje, D.C. a po tym wot 16. apryla 1952 do 1967 w Parisu.[2]
Sobustawske staty
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
NATO ma tuchwilu 32 sobustawow. Dwanaće załožerskich statow, kotrež zwjazkej wot 1949 přisłušeja, su Belgiska, Danska, Francoska, Islandska, Italska, Kanada, Luxemburgska, Nižozemske kralowstwo, Norwegska, Portugalska, Zjednoćene staty Ameriki a Zjednoćene kralestwo. W lěće 1952 přistupištej Turkowska a Grjekska a 1955 přistupi Zwjazkowa republika Němskeje k NATO. Španiska je so zwjazkej 1982 přizamknyła a ze znowazjednoćenjom Němskeje 1990 so Sewjeroatlantiski zwjazk na jeje cyły teritorij rozšěri.
W zwisku z wuchodnym rozšěrjenjom NATO přizamknychu so najprjedy Čěska, Pólska a Madźarska zwjazkej. Po tym přistupichu 29. měrca 2004 Estiska, Letiska, Litawska, Słowakska, Słowjenska, Bołharska a Rumunska k NATO. Albanska a Chorwatska přistupištej 1. apryla 2009 Sewjeroatlantiskemu zwjazkej, Čorna Hora 5. junija 2017. Sewjerna Makedonska bu 27. měrca 2020 přiwzata. W zwisku z ruskim nadpadom na Ukrainu prošeštej dotal wojersce neutralnej Finska a Šwedska wo přiwzaće. Po přihłosowanju wšěch dotalnych čłonow bu Finska 4. apryla 2023 přiwzata, Šwedska hakle 7. měrca 2024.
