Ynsagh

Ta ynsagh, ny edjaghys keayrtyn, çheet er ynsaghey oardreilagh currit da sleih aeg dy aarlaghey ad da bea as obbyr; ny keayrtyn, t'eh goaill stiagh ynsaghey sleih aasit chammah. Ta sleih loayrt er sorçhyn d'ynsagh, bentyn rish yn scoill v'ad aynjee (myr sampleyr, "ynsagh persoonagh" ny "bun-ynsagh"), ny bentyn rish ynsaghey ayns cooish er lheh (m.s. "ynsagh classicagh"), ny da obbyr er lheh ("ynsagh lhee" da fir-lhee)^[1].

Ayns sheshaght jeianagh, ta "ynsagh" çheet er ynsaghey formoil ayns scoillyn as ollooscoillyn son y chooid smoo, agh t'eh goaill stiagh ynsagh thie, prindeysaght as ynsaghey neuformoil myrgeddin. Ayns kuse dy heshaghtyn, t'adsyn ny chummaghyn ynsagh smoo cadjin. Ta fir elley gynsaghey foddey jeh, er y fa dy vel ad cummal ayns buill 'adaneagh, ny nagh nod ad goll dys scoill ny h-ollooscoill er oyr ennagh (myr sampleyr, studeyrys paart-emshiragh jeant ec sleih as obbyr oc).

Cha nel ynsagh formoil y cummey smoo scanshoil ayns dy chooilley sheshaght. Ta cultooryn gynsaghey reillyn, obbraghyn as cliaghtaghyn y chultoor ta paitçhyn tra t'ad gaase. Ta'n ynsagh shen bentyn rish çheet dy ve olteyr obbragh jeh'n çheshaght. Ta lheid yn ynsagh bentyn rish cooishyn, feeu as fys yn çheshaght. Foddee eh goaill stiagh craueeaght, shennaghys, fallsoonys, oardee as y lheid.^[2]

She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia.