Wikipeetia Wayuunaikiru'u

Wikipeetia süka wayuunaiki (alijunaiki: Wikipedia en wayuunaiki) shia eere akotchajünüin tü sukua'ipaka wayuu sulu'u Wikipeetia. Müinma yaa eesü maka 611 pütchi ashajuushi sulu'u.

No'u kashikai akoostou nükalia juyakai 2023 waneeirua alijunairua eejanaka nümaa Maor Malul nashajirüin sünülia piama a'yatawaa süma'ana tü a'yataashiikana sümaa sünüiki wayuu sulu'u tü Fundación Wikimedia, tia a'yatawaakalüirua alatamaatsü sulu'umüin tü süpülajanaka eere ekeraajünüinjatüin sukua'ipa sulu'u tü Wikimedia Incubator, wane süpüla Wikipütchimaajatü otta wane süpüla Wikipeetia. Mapa o'ttushii naya sünain akumajawaa otta sünain ekeraaja tü su'upünaainjatükalü otta wane kasa eekai cho'ujaain süpüla anainjatüin sukua'ipa.^[1]

Tü a'yatawaakalüirua tia o'ttusu shii'iree kanüikinjatüin na wayuukana koumainka sulu'u tü mmapa'akalü Wenesueela otta müsia süpüla kojutuinjatüin tü natüinjainka na wayuukana shii'iree süchecheraainjatüin nakua'ipaka otta sünainjee müin sukua'ipa atumawaa eesü süpüla ayatüin tü wayuunaikika aashajaanüin waneepia. Otta müsia süka a'yatawaaka tia eesü süpüla aapaanüin tü wayuunaikika süpüla ekirajawaa tepichi otta shii'iree kayaawasein tü pütchikalü sulu'u tijitaalüin shia.

Antapaashi wane wayuuirua sünainmüin türa a'yatawaakalü sümaa tü natüjainka saa'u tü wayuunaikika, nala antapaashiikana ne'iratüin tü pütchika eejatüka paala otta o'ttushii naya sünain ashajaa tü pütchikalüirua. Shiasa'a mapa nünain chi juyakai 2018 na eejanaka sulu'u Wikimedia Wenesueela arütkaashi Marakaayamüin, eere kojuyain na wayuukana, sünain tia jutkataaka eejana mainma wayuu atüjaka süpüleerua ayaawata sukua'ipa kasa, müinka saa'in tü Ekirajüleeka Mülo'usukalü Suuria, tü Ekirajüleeka Mülo'u Cecilio Acosta otta chi atüjakai süshajia tü wayuunaikika José Álvarez.^[1]

Wikimedia Kolompia yalajatü Maiko'u sünain ounejaa wayuu jieyuu süpüla nekirajaanüin sünain türa a'yatawaaka, sünain tü jutkataaka aainjünaka wanaa sümaa tia eejana na a'yataashiikana sulu'u tü Centro de Internet y Sociedad de la Universidad del Rosario. Mapa nou chi juyakai 2021 o'ttusu tü a'yatawaaka Eje'ipajirawaa Tijitaalü Wayuu namaa na ISUR otta tü Fundación KARISMA, sümaa tü nakoloinka namüin na wayuukana eejatü mainma kasa müinka saa'in karalo’uta otta kasa eekai cho'ujaain namüin na ekirajüliikana sünain tü na'yataainka otta eejatü kiwix otta mediawiki süpüla e'rajaa kasa cha'aya wuna'apü jai'tairua nnojoluin internet.^[2]

Wikimedia Argentina sümaa Wikimedia Wenesueela nakumajüin wane süpülajana sukua'ipa wayuu sulu'u Wikimedia eere nakotchajüin karalo'uta otta kasa süpüshua'a eekai wanaawain sümaa Wikipeetia süka wayuunaiki otta nakumajüinka anasü süpüla mapüleein namüin na wayuukana antaa sünain tü pütchikalüirua ke'ireeka naa'in süpüla nashajüinjatüin sulu'u tü Wikimedia Incubator, süpüla Wikipeetia otta Wikipütchimaajatü.

Mapa süchikejee süpüshua'a tü aa'innaka paala namaa na natünajatükalüirua wayuu a'akülaasü otta müsia outkajaasü waneeirua wayuu shii'iree ayatüinjatüin nakua sünain akotchajawaaka sukua'ipa tü wayuukalüirua o'ttakalü sünainjee chi juyakai 2008, na wayuukana outkajaakana kanüliashii süka tü pütchikalü Wikimedistas Wayuu otta akumajaasü namaa napüshua'a na wayuukalüirua eejanaka paalale'eya sünain tü jutkataaka aainjünaka cha'aya: Marakaaya (Wen), Maiko'u (Kol), Süchimma (Kol).

No'u chi ka'i 27^[3] no'u kashikai pepüreero nükalia juyakai 2023 oju'itusu tü Wikipeetia süka wayuunaiki sulu'ujee eejatüle paalainka, süchikijee sukumajaanüin tü sukua'ipakalü.^[4][1][3]

Na outkajaashiikana sünain Wikimedistas Wayuu akaalijaanüshii natuma na Fundación Wikimedia otta natuma Fundación KARISMA, süpüla na'yataainjanain sünain tü ashajaaka pütchi otta sünain achajawaa sukua'ipa shii'iree keraain wikipeetia, süka tü na'yataainka wanaa sümaa tia shia shii'iree waneepiainjatüin tü ashajaaka sulu'u Wikimedia otta shii'iree na'wanajaain tü pütchikalüirua sünainmüin wayuunaiki sulu'u Wikipeetia süka traslatewiki.^[3][5]

Süka tü na'yataainkalü o'ttusuka juulio'upünaa sünainmüinre'eya tisienpüre no'u juyakai 2022, keraaleesia so'u 6 kashi eere ayaawatünüin sujutu tü aa'innaka otta e'raajünüsü tü a'yatawaakalü natuma na wayuukana eekai kamalain amüin tü ashajaaka sulu'u Wikipeetia otta Wikipütchimaajatü. Tü ashajaakalü pütchi ayataleesia natuma weinshi ja'itairua su'utpünaa kashi eere nnojoluin jutkataa müinka saa'in eneerou jo pepureerou, sükajee müin sukua'ipa eesü ayaawatünüin sujutu tü a'yatawaaka süpüla koo'omüinjatüin tü outkajawaakalü.^[5]

Shiasa'a su'utpünaa chi ka'i 27 nünain kashikai pepüreerou no'u juyakai 2023 ekeraajünüsü tü cho'ujaakalü süpüla suju'ituinjatüin Wikipeetia süka wayuunaiki, oju'itaa müsia no'upalapünaa na a'yataashikana sümaa Wikimedia otta no'upalapünaa na wayuukana.^[5]

Süchikijee suju'ituin Wikipeetia süka wayuunaiki, mainma wayuu otta alijuna ayaawatakalü sujutu tü a'yatawaaka süka jamüin cho'ujaain wane süpülajana tü akua'ipaka otta nayaawatüin sütsüin Wikipeetia süka wayuunaiki süpüla kojutuinjatüin tü anüikika otta süpüla kojutuinjatüin tü akua'ipaka soo'opünaa tü mmapa'akalü otta süpüla süchecheraainjatüin tü pütchika sulu'u nekii na wayuukana jo namüin eekai ekeroteein mapeena.^[6]

Na ekirajüliikana natüjaaipa aa'u cho'ujaain süshajünüin tü aku'ipakalü otta süshajünüinjatüin tü pütchi shii'iree yalainjatüin napüla na tepichi ekirajaashikana müinma yaa, müleka müin sukua'ipa eesü süpüla kamalain namüin na wayuu otta alijunaka nnojoliikana ayaawatüin wane kasa otta eesü süpüla nashajüin otta naasheje'erüin tü pütchikalü.^[6]

Na ekirajüliikana outkajaakana sünain Wikimedistas Wayuu a'yataashin sulu'u koleejia, waneeirua cheje'ewalii wajiira wenesueelapünaa, müinka saa'in Palawaipo'u, Walerü, Marakaaya otta Walitpana, otta müsia kolompiapünaa eeshi ekirajülii sulu'ujeena koleejia müinka saa'in Masülein, San José Campestre, Talo'uluma'ana otta La Paz.

Mayaainje'e ekirajüliin naya, tü wachajaaka achiki shia shii'iree sükerotüinjatüin Wikipeetia süka wayuunaiki sünainmüin tü nekirajaaka aka, shia shii'iree aapaanüin Wikipeetia otta tü eekalü sünain süpüla ekirajaanüin tepichi otta wayuuirua süka süpüla ayatüinjatüin tü akua'ipaka waneepia otta tü anüikika.

Wikipeetia süka wayuunaiki ayaleraasü no'upalapünaa na wayuu ekirajüliikana otta napüleerua na wayuu anteenakana mapeena so'u wane ka'i shii'iree yalainjatüin tü pütchikalüirua otta akua'ipakalü süka nanüiki na wayuu laülaayu, otta müsia shii'iree kojutuinjatüin tü wanüikika otta müsia süpüla shi'rajaanüin sulu'upünaa tü kachuweerakalüirua.^[6]

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Wikipeetia, Wikipedia en wayuunaiki
2. ↑ PROYECTO WAYUU DIGITAL 2021 EN LA GUAJIRA COLOMBO-VENEZOLANA
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Wikipedia en wayuunaiki: tecnología para darle más vuelo a una lengua
4. ↑ Sistematización del conocimiento wayuu a través de herramientas digitales aportes a las construcciones identitarias
5. ↑ ^{5,0 5,1 5,2} Colombia | Wikipedia en wayuunaiki: tecnología para darle más vuelo a una lengua
6. ↑ ^{6,0 6,1 6,2} Para enfrentar la tecnología en la ruralidad