Parénquima

Nos animais o parénquima forma a parte funcional dos órganos. O termo contraponse a estroma, que se refire á parte estrutural dos órganos, formado principalmente por elementos do tecido conectivo.

Durante o desenvolvemento embrionario dos mamíferos o parénquima da maioría dos órganos orixínase fundamentalmente a partir do ectoderma (cerebro, pel) ou do endoderma (pulmóns, tubo dixestivo, fígado, páncreas). Só uns poucos órganos teñen parénquima de orixe mesodérmica (bazo, riles, corazón). Polo contrario, o estroma de todos os órganos é de orixe mesodérmica.

Exemplos de parénquimas (coas células ou estruturas que forman o parénquima entre paréntese) son:

• Parénquima cerebral (neuronas e células gliais).
• Parénquima cardíaco (miocitos).
• Parénquima renal (nefróns).
• Parénquima hepático (hepatocito).
• Parénquima pulmonar (xeralmente se refire só ao alvéolo pulmonar e condutos terminais da árbore bronquial, pero ás veces utilízase nun sentido máis amplo significando calquera forma de tecido pulmonar).
• Parénquima ovárico (folículos ováricos).
• Parénquima pancreático (acinos exócrinos formados principalmente polas células acinares pancreáticas, e páncreas endócrino formado polos illotes de Langernhans).
• Parénquima do bazo (polpa branca e vermella).
• Parénquima placentario (villi placentarios, que comprenden os vasos fetais e o espazo interviloso materno ^[2]).

Ademais, no cancro, denomínase parénquima ás células mutantes cancerosas dunha soa liñaxe, e estroma ao tecido conectivo circundante e as células asociadas a el.

 

O parenquima é un tecido fundamental vexetal moi versátil, que realiza as funcións vexetativas da planta. Forma o córtex e a medula dos talos e raíces, o mesofilo das follas, a polpa dos froitos, a nucela dos primordios seminais e o endosperma das sementes. As células do parénquima son células vivas e pouco diferenciadas, que permanecen meristemáticas na madurez, o que significa que poden dividirse se reciben os estímulos axeitados (hormonas vexetais, por exemplo). As súas paredes celulares celulósicas son finas e flexibles, e xeralmente teñen forma poliédrica cando están formando os tecidos, aínda que adquiren formas máis esféricas se as illamos. Teñen grandes vacúolos centrais, que lles permiten almacenar auga, regular os ións e almacenar produtos residuais. As células do parénquima poden ter funcións secretoras (por exemplo, nos hidatodos, nectarios e células que tapizan os condutos resiníferos). Tamén poden intervir na reparación de feridas polo seu potencial meristemático de dividirse, o cal tamén se pon de manifesto na formación de órganos adventicios ou na soldadura dos tecidos nos enxertos.

A forma das células do parénquima varía coa súa función. No mosófilo esponxoso da folla, as células do parénquima varían desde case esféricas e colocadas moi soltas deixando espazos intercelulares ^[3] ata células ramificadas ou estreladas, interconectadas coas veciñas polos extremos das prolongacións formando unha rede tridimensional, como no feixón Phaseolus vulgaris.^[4]

 

 

• Parénquima clorofílico ou clorénquima: realiza a fotosíntese. Sitúase nas follas e nos talos verdes.^[3] Nas follas pode ter dúas disposicións distintas.
  • Parénquima de barreira: principal tecido que realiza fotosíntese e proporciona alimento á planta. Ten cloroplastos e moitos vacúolos. Non deixa espazos intercelulares. A morfoloxía das células é alongada.
  • Parénquima esponxoso: posúe abundante espazo intercelular, o que lle permite realizar o intercambio de gases (O₂, CO₂) necesario para a respiración e a fotosíntese. Posúe grandes vacúolos e paredes celulares delgadas. Encóntrase en talos, follas e na porción carnosa das froitas.
• Parénquima de reserva ou amilífero: almacena determinadas substancias ou nutrientes para a planta, como o amidón, nos plastidios (concretamente nos amiloplastos), e outras substancias como proteínas, graxas, aceites, auga en vacúolos, na propia parede celular ou no citoplasma. É frecuente en raíces engrosadas, sementes (endosperma, cotiledóns), tubérculos engrosados etc. As células que o compoñen son, polo xeral, de maior tamaño ca as anteriores, e non presentan espazos intercelulares.
• Parénquima acuífero: as súas células teñen un enorme vacúolo cheo de auga e mucilaxe, polo que é característico da vexetación xerófita (plantas que habitan en medios áridos).
• Parénquima aerífero ou aerénquima ten células moi pequenas que delimitan cavidades cheas de aire (lagoas parenquimáticas). É característico da vexetación hidrófita (que habita en medios acuáticos e, por tanto, pobres en osíxeno).
• Parénquima vascular: protexe os tecidos condutores (xilema e floema) da planta.
• Parénquima de recheo: ocupa os espazos libres. A súa principal característica é que as células son todas isodiamétricas.