Pruna

Pruna

Localización
36°58′25″N 5°13′23″O / 36.973611111111, -5.2230555555556
Estado	España
Comunidade autónoma	Andalucía
Provincia	Provincia de Sevilla
Capital	Pruna (en)
Poboación
Poboación	2.542 (2023) (25,26 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Q100593716 Sierra Sur de Sevilla (en)
Superficie	100,64 km²
Altitude	663 m
Comparte fronteira con	Morón de la Frontera Algámitas Villanueva de San Juan La Puebla de Cazalla Olvera
Organización política
• Alcalde	Francisco López Sánchez (en)
Identificador descritivo
Código postal	41670
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	41076
Sitio web	pruna.es…

Pruna é un concello español da provincia de Sevilla, Andalucía. No ano 2016 contaba cunha poboación de 2 664 habitantes. A súa extensión superficial é de 100 km² e ten unha densidade de 27,23 hab/km². As súas coordenadas xeográficas son 36º 58' N, 5º 13' O. Atópase situado a unha altitude de 663 metros e a 106 quilómetros da capital de provincia, Sevilla. Nel atópase situado o cume máis alto da provincia de Sevilla, o Pico del Terril, cunha altura de 1 129 metros.

Os primeiros asentamentos remóntanse a un poboado túrdulo achado no chamado "castelo", a un quilómetro da actual Pruna, e que se relaciona coa Callet do conventus Astigitanus documentada por Plinio, e que puido estar por esta zona.^[1]

Tamén chegaron a estas terras os fenicios e os gregos, os cales chamaron á cidade Prunna, de onde deriva a súa actual denominación.

Na época romana, a cidade foi anexionada ao Imperio Romano na primeira etapa da conquista da península, integrándose na provincia Ulterior.

Durante o período da Al-Andalus, foi unha alqueiría dedicada á agricultura e gandaría. Pertenceu ao reino de Sevilla.

A conquista cristiá foi levada a cabo por Afonso X que a cedeu á Orde de Calatrava. No ano 1457 foi cedida por Henrique IV a Rodrigo de Rivera para que a defendese dos ataques dos musulmáns. Nestes anos a cidade pasaba de mans cristiás a musulmás alternativamente.

No ano 1482 Pruna foi vendida a Rodrigo Ponce de León. Posteriormente pasaría sucesivamente ao ducado de Arcos no século XVI, época na que lle foi outorgado o rango de vila, e no XVIII ao ducado de Osuna.

Durante a invasión francesa a cidade foi incendiada.

O 25 de outubro de 2019 en Pruna localizouse o epicentro dun terremoto de magnitude 4,7 na escala Richter.^[2]

Serie de poboación histórica de Pruna
(Fonte/s: INE)

Ano	1996	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Poboación	3475	3354	3294	3264	3219	3145	3067	3057	3060	3006	2950	2955	2913	2892	2853	2836	2788	2740	2696	2664	2671	2658	2603

O castelo de El Hierro álzase sobre un cerro rochoso de 663 metros preto da poboación de Pruna, o que lle proporciona unhas incomparables vistas e gran riqueza paisaxística. Tamén se divisan os castelos de Olvera e de Vallehermoso conectados visiblemente con este. O acceso ao camiño de subida á cima do cerro atópase na estrada A-363 Olvera-Pruna, á altura da Fonte de El Pilarillo, a aproximadamente 7 quilómetros de Olvera e a 1 de Pruna.

⇒ Coordenadas: 36°57'59.4"N 5°13'55.0"W

O primeiro asentamento estable parece corresponder aos túrdulos, que fundaron un poboado chamado Callet onde agora se levanta o castelo. Posteriormente foi un dos primeiros campamentos romanos nas constantes loitas pola dominación de Hispania.

Desde o século XIII coñecíase como "a Fronteira" a toda a franxa de separación entre cristiáns e granadinos: o territorio que correspondía aos antigos reinos de Xaén, Córdoba e Sevilla, nacidos das conquistas de Fernando III e Afonso X o Sabio. No século XIV acuñouse a expresión Banda Mourisca para referirse á parte desta ampla fronteira que discorría no sector fronteirizo do Reino de Sevilla, a formada polo conxunto de territorios fronteirizos que dependeron da xurisdición de Sevilla durante todo o período de inestabilidade comprendido entre mediados do século XIII e finais do XV. Pruna estaba situada en plena Banda Mourisca e por iso a atalaia (torre de vixilancia) foi reforzada polos musulmáns cunha pequena muralla para defendérense do ataque das tropas castelás.

A localidade de Pruna pasou a mans cristiás cando Fernando III conquistou Sevilla. En 1253, Afonso X o Sabio doa o castelo de Pruna á Orde de Calatrava, pero pouco despois localidade e castelo son novamente conquistados polos musulmáns.

Os cristiáns, ao non poder facerse coa vila debido á gran resistencia dos musulmáns, retiráronse cara ao monte de Los Alcornocales e alí colleron castróns a cuxos cornos ataron fachos, levándoos ao pé do castelo, onde os prenderon. Asustados polo lume prendido nos seus cornos, subiron como tolos polos penedos e irromperon de noite no castelo incendiando todo o que achaban ao seu paso. Os moradores fuxiron aterrados á beira oposta da fortaleza onde se despenaron por unha impoñente escarpa que dá a un regato denominado desde entón “Sanguino”, porque foi tal a cantidade de sangue derramado que o seu curso se tinguiu de vermello.

En 1407, Pruna foi conquistada definitivamente polos cristiáns, volvendo o castelo a mans dos cabaleiros da Orde de Calatrava. En 1457, Henrique IV concede a custodia de Pruna a Rodrigo de Rivera, Cabaleiro XXIV de Sevilla. En 1482 é vendida a Rodrigo Ponce de León; no século XVI pasa a depender do Ducado de Arcos e no XVIII ao Ducado de Osuna, até o século XIX que son abolidos os señoríos.

A súa estrutura principal consistía nunha gran torre de planta rectangular. Na torre diferéncianse dúas fases construtivas: a inicial (cunha planta de 8 por 5,80 metros) do século XIV e unha posterior (na que pasa a medir 11,90 por 9,50 metros e engádeselle a camisa) do século XV. O seu interior presenta dúas cámaras superpostas, unha á altura do chan e a outra á altura do adarve da muralla. A cuberta consiste nunha bóveda vaída apoiada mediante pendentes nun resalte dos muros da torre.

Tras a súa recente restauración recuperáronse e consolidáronse a estrutura principal do castelo (a torre da Homenaxe) así como os restos que quedaban da camisa, da muralla exterior e o alxibe da fortificación. Pode accederse facilmente, mediante unha escaleira metálica, á cuberta da torre. Tamén se acondicionou a subida á cima, de maneira que esta, a pesar de seguir sendo longa e pronunciada, pode realizarse máis comodamente.

Esta fonte está situada nas saias do castelo de El Hierro, a 1 km do casco urbano tomando a estrada A-363 con dirección a Olvera. A súa auga mana desde hai séculos e crese que vén dun manancial existente dentro do castelo. A natureza das rochas por onde se supón que circula a auga subterránea son de tipo carbonatadas. Consta de tres pías e o seu caudal é moi baixo, aínda que constante. O uso desta auga é rural e gandeiro.

⇒ Coordenadas: 36.963320, -5.231204

Na base dunhas rochas sobre a canle do regato El Salado aflora un manancial de augas sulfurosas que tradicionalmente se utilizou para curar as enfermidades dos ollos -de aí o seu nome- e as erupcións da pel. Para visitala hai que saír de Pruna pola rúa Culata e pasado El Molinillo, continuar polo carril das canteiras de xeso aproximadamente uns 3 km. Despois dun tramo a pé, chégase á leira de La Laina onde se atopa dita fonte.

O seu manancial procede da Serra do Tablón cunha auga fresca no verán e morna no inverno de moi bo sabor que, despois de servir de pía para animais, emprégase para regar unha horta. O seu nome vén polo Duque de Osuna, propietario destes pagos séculos atrás.

Para visitala hai que ir pola estrada de Pruna a Algámitas, a uns tres quilómetros, tomar un carril á esquerda e a dous quilómetros atópase unha fonte con catro pías talladas en pedra.

⇒ Coordenadas: 37.005309, -5.220579

O edificio é do século XVII, unha construción barroca, probablemente levantado sobre unha ermida anterior, tras unhas obras que duraron un século. Gran parte do patrimonio artístico desta igrexa perdeuse durante a Guerra Civil no século XX.

A súa planta é rectangular, e consta de tres naves de cinco tramos compartimentados por arcos de medio punto que apean sobre piares de sección elíptica, cruceiro e cabeceira plana, á que, a mediados do século XVIII, se apeou un camarín de planta cadrada, cuberto con bóveda semiesférica sobre cunchas.

Ademais das imaxes da Inmaculada, do Santo Antón, da Virxe do Carme e dun Xesús Nazareno, tamén son de grande mérito artístico as pinturas que decoran a cúpula do cruceiro, do ano 1665, pero que as terminou Antonio Francisco Frausto en 1750.

⇒ Coordenadas: 36.972652, -5.221975

A ermida da Pura e Limpa (tamén é coñecida como ermida de El Navazo) é unha pequena igrexa situada a uns 4 km de Pruna, na estrada de Pruna-Algámitas. A súa construción é de 1968 e o primeiro domingo de maio celébrase a Romaría da Pura e Limpa Concepción, unha das celebracións máis antigas da provincia de Sevilla.

⇒ Coordenadas: 36.994456, -5.210898

Trátase dun antigo bebedoiro de gando e onde as mulleres de Pruna ían lavar a roupa. Tamén hai uns pozos, actualmente secos, de onde se fornecía a poboación de auga e se regaban unhas hortas.

Para chegar saímos da localidade pola rúa Cruces en dirección ao cemiterio. No próximo cruzamento de camiños, continuamos recto en dirección á Serra de El Tablón e a uns dous quilómetros atopamos un bebedoiro con pías rusticamente talladas en pedra.

Trátase dunha fervenza coñecida como La Cascada duns 25 ou 30 metros aproximadamente. Está situada a 1 km de Pruna e para visitala hai que saír da poboación pola rúa Culata dirección ao Molinillo e á dereita hai unha pena por onde se descolga en forma de fervenza a auga.

Los Nacimientos trátase dun nacemento de auga que foi utilizado tradicionalmente para regar hortas. O acueduto servía para que a auga gañase altura e así poder mover a pedra que servía para moer o gran. A data da súa construción poderíamos situala no período de dominación almohade, polo material construtivo utilizado e estivo en funcionamento ata finais do século XIX ou principios do XX.

Para acceder, partimos desde a rúa Cruces e tomamos o camiño de Almargen onde chegaremos ao Puerto de la Berruga. Tomamos o carril da esquerda dirección á Serra do Tablón pola verea de Algámitas. Aproximadamente a uns 4 km de Pruna e tras pasar un pequeno regato, Botón de Gallo, á esquerda atopamos os restos dun acueduto, en moi bo estado de conservación, estando “in situ” mesmo a pedra de moenda, que conducía a auga ata un muíño e un pouco máis arriba, na aba da serra atopámonos co nacemento da auga, de aí o seu nome, que fornece a poboación na actualidade.

⇒ Coordenadas: 36.986503, -5.184531

Unha serra coas súas faldras de oliveirais e onde se atopan franxas de albelo branco, con fósiles de amonitas e de belemnites en negativo e outras franxas de terra avermellada onde estes fósiles están en positivo.

Para chegar imos pola antiga estrada de Morón de la Frontera. A uns tres quilómetros do pobo tomamos o carril de El Molino de la Fuente Vieja ata a faldra desta serra duns 780 metros.

Ten a máxima altura provincial cunha frondosa vexetación, na cara norte hai aciñeiras, xara, toxos etc. Enfronte atópase El Peñón de Algámitas coa Cova de San Doroteo e entre ambos o Porto de El Zamorano con 700 metros de altitude.

Para chegar, tras pasar a Ermida da Pura e Limpa, a uns tres quilómetros e medio atopámonos cunha inmensa mole da Serra do Tablón. Existe un carreiro que permite subir ata a cima onde nos atopamos co Terril (1 129 metros), punto cume da provincia de Sevilla, tendo como testemuño un monólito alí colocado.

⇒ Coordenadas: 36.998863, -5.173127

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Pruna

• Ruta subida ao Terril - Club Montañeiro Oito Miles Suabía
• Pruna - Sistema de Información Multiterritorial de Andalucía
• Páxina web da Fundación Vía Verde da Serra
• Patrimonio cultural de Pruna na Base de datos do Patrimonio Inmoble de Andalucía.IAPH
• Ruta "A cor da arquitectura vernácula: serranía sorueste andaluza.[1]IAPH (enlace roto dispoñible en Internet Arquive; véxase o historial e a última versión).