Pobo ladino
| Pobo ladino | |
|---|---|
 Comunidades ladinas nos vales de Val di Fassa, Val Gardena, Val Badia, Livinallongo e Ampezzo, no norte de Italia. | |
| Poboación | |
| Poboación total: c 30 000 | |
| Rexións principais: | |
 Italia | Bolzano, Trento e Belluno |
| Aspectos culturais | |
| Lingua | Ladino |
| Relixión | Igrexa católica |
Os ladinos[1] son un grupo étnico[2][3] orixinario do norte de Italia. Están distribuídos en varios vales, coñecidos colectivamente como Ladinia. Entre eles están os vales de Badia e Gherdëina en Tirol do Sur, de Fassa en Trento, e Livinallongo (tamén coñecido como Buchenstein ou Fodom) e Ampezzo na Provincia de Belluno. A súa lingua nativa é o ladino, unha lingua do grupo retorrrománico relacionada co romanche suízo e o friuliano.[4] Forman parte do Tirol, co cal comparten cultura, historia, tradicións, ambiente e arquitectura.
Os ladinos desenvolveron a súa identidade étnica nacional no século XIX.[5] Micurà de Rü realizou o primeiro intento de desenvolver unha forma escrita da lingua ladina. Hoxe en día, a cultura ladina está promovida polo instituto cultural Istitut Ladin Micurà de Rü, en San Martin de Tor. Tamén hai un museo ladino no mesmo concello. Os ladinos de Trentino e Belluno teñen os seus propios institutos culturais, Majon de Fascegn en Vigo di Fassa, Cesa de Jan en Colle Santa Lucia, e Istituto Ladin de la Dolomites en Borca di Cadore.
O pobo ladino constitúe só o 4,53% da poboación do Tirol do Sur.[6] Moitas das Sagas do Tirol do Sur proceden do territorio ladino, incluíndo a épopea nacional do pobo ladino, a saga do Reino de Fanes. Outra figura da mitoloxía ladina é o demo Anguana.
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]-
Granxas ladinas en La Val.
-
Castelo de Thurn, San Martin de Tor na década de 1960.
-
Tavella e Lunz na década de 1960.
-
Labregos en La Val nos anos 60.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para ladino.
- ↑ Jan Markusse: The South Tyrolese Inter-Ethnic Package Deal. An Example for Other Multi-Ethnic Regions?, in: Yearbook of European Studies 6. Borders and Territories. Rodopi, Amsterdam/Atlanta 1993, ISBN 90-5183-506-X, p. 193-220. E. g. For the small ethnic group of Ladins the package offers advantages and disadvantages.
- ↑ Christoph Perathoner: Die Dolomitenladiner 1848-1918: ethnisches Bewusstsein und politische Partizipation. Folio, Bozen/Wien 1998, ISBN 978-3852560809
- ↑ "Die drei rätoromanischen Teilgruppen (Bündnerromanisch, Dolomitenladinisch, Friaulisch) ... treten als eine vom Oberitalienischen gänzlich differenzierte Sprachfamilie auf" (the 3 reto-romance language-groups Rumanc, Dolomite Ladin and Friulan are a separate language-family from northern-Italian), 2003 por Prof. Dr. Roland Bauer, Universidade de Salzburg
- ↑ Christoph Perathoner: Die Dolomitenladiner 1848-1918: ethnisches Bewusstsein und politische Partizipation. Folio, Bozen/Wien 1998, ISBN 978-3852560809
- ↑ "South Tyrol in Figures" (PDF). Declaration of language group affiliation - Population Census 2011. Consultado o 7 de outubro de 2012.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Outros artigos
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Tobia Moroder (Ed.): The Ladins of the Dolomites. People, landscape, culture. Viena/Bozen: Folio 2016, ISBN 978-3-85256-697-9
