Nereo

Na mitoloxía grega, Nereo era fillo de Ponto (a personificación masculina do mar) e Xea (a Terra), polo que se considera unha das forzas elementais do mundo e anterior ós deuses olímpicos ^[1]. Casou con Dóride (ou Doris), filla de Océano, coa que tivo cincuenta fillas ^[2], coñecidas como as Nereidas ^[3]. Tamén tiveron un fillo varón especialmente fermoso, Nerites, unha divindade menor.

As Nereidas non adoitan singularizarse nas lendas aínda que si se pode individualizar algunha sobre as demais: Tetis, nai de Aquiles; Galatea, da que se namorou o ciclope Polifemo ^[4]; Anfitrite, esposa de Poseidón; ou Psámate, esposa de Éaco.

Nereo é coñecido como o "Vello do Mar" ^[5], e forma parte con moita frecuencia do folclore mariño grego, anterior a Poseidón, que terminaría desplazándoo como deidade mariña. Tiña a capacidade de poder metamorfosearse en calquera outro ser ou obxecto, propiedade común a outros deuses mariños. Trátase dun deus protector e benevolente cos mariñeiros, ós que gustaba aconsellar, como, por exemplo, ós Argonautas.

"Deste xeito, creáronse dúas familias paralelas: polo exterior do mundo xiraban Océano, Tetis e as súas fillas, as numerosas oceánidas; nos mares interiores movíanse Nereo, Dóride e as súas cincuenta fillas".

(Elvira Barba, px. 127)

Destacaba pola súa sabiduría e bo xuízo, tras ter percorrido tódolos mares e tódalas costas.

"O Ponto enxendrou ó veraz Nereo, o maior dos seus fillos, ó que chaman o Ancián porque, infalible e bondadoso, non lle pasan inadvertidas as leis divinas, senón que coñece os xustos e benévolos designios".

(Hesíodo: Teogonía 234-237)

Mitoloxía

Cando Heracles recibiu o encargo de roubar as mazás de ouro do xardín das Hespérides, o último dos seus doce traballos, tivo que preguntar polo camiño para chegar alá. As ninfas do río Erídano dixéronlle que o único que podía explicarllo era o deus Nereo, e levárono onda el cando durmía. Nereo intentou zafarse adoptando diversas formas pero Heracles conseguiu atalo e díxolle que non o soltaría ata que non lle indicara o itinerario, ó que Nereo non lle quedou outra que acceder, aconsellándolle tamén que pedise a Atlas que fose el quen entrase no xardín e collese as mazás, no canto de facelo Heracles directamente ^[6].

Nereo (crátera c. 590 a.C., Museo Arqueolóxico Nacional de Atenas)

Iconografía

Represéntase como un ancián, de longa barba canosa, cabalgando sobre un Tritón e por veces armado cun tridente ou un cetro. Adoita estar acompañado polas fillas e outros seres mariños.

A súa capacidade de metamorfosearse pode explicar que fose confundido con Tritón (fillo de Poseidón e da nereida Anfitrite) en vasos do Período Arcaico ^[7], representándose habitualmente co medio corpo inferior en forma de cola de peixe ou de anguía. Posteriormente perdeu a cola e tomou a forma clásica de vello bondadoso.

Notas

↑ Nereo, como fillo de Ponto e Xea, é irmán de Forcis, Taumante, Euribia e Ceto, polo que as Nereidas resultan ser primas das Harpías.
↑ Os diferentes mitógrafos dan cifras moi variables, desde 17 ata un cento.
↑ En Pseudo-Apolodoro I, 2, 7, Hesíodo 240-263, Hixino Fábulas, prólogo 8, ou Homero XVIII, 39ss, pode consultarse a relación dos nomes das Nereidas, con variacións dunha a outra fonte. Tamén, unha compilación en Grimal s.v. Nereidas.
↑ "Polo menos non te desexa unha besta [fala Galatea con Escila], senón homes, e podes, como fas, rexeitarlles impunemente. En cambio, a min, que teño por pai a Nereo, que me pariu a cerúlea Doris e que me arroupan innumerables irmás, só ó prezo dunha morte me foi posible escapar ó amor do Ciclope" (Ovidio: Metamorfosis XIII, 740-745).
↑ Tamén ten sona outro Vello do mar, Proteo.
↑ Outras fontes din que foi Prometeo quen lle proporcionou este consello.
↑ Elvira Barba, px. 372.

Véxase tamén

Bibliografía

Elvira Barba, Miguel Ángel (2017). Arte y mito. Manual de iconografía clásica. Sílex. ISBN 9788477378464. (en castelán)
Graves, Robert (2019). Los mitos griegos. Gredos. ISBN 9788424999940. (en castelán)
Grimal, Pierre (1981). Diccionario de mitología griega y romana. Paidós. ISBN 9788449324574. (en castelán)
Hesíodo (2013). Teogonía. Trabajos y días. Escudo. Certamen. Alianza Editorial. ISBN 9788420678825. (en castelán)
Homero (2013). Ilíada. Alianza Editorial. ISBN 9788420678344. (en castelán)
Ovidio (2015 (reimpr. 2017)). Metamorfosis. Tradución de Antonio Ramírez de Verger. Alianza Editorial. ISBN 9788420697208. (en castelán)
Pseudo-Apolodoro (2016). Biblioteca mitológica. Alianza Editorial. ISBN 9788491044277. (en castelán)

Ligazóns externas

Imaxes de Nereo, no Instituto Warburg (en inglés)

[1] Nereo, como fillo de Ponto e Xea, é irmán de Forcis, Taumante, Euribia e Ceto, polo que as Nereidas resultan ser primas das Harpías.

[2] Os diferentes mitógrafos dan cifras moi variables, desde 17 ata un cento.

[3] En Pseudo-Apolodoro I, 2, 7, Hesíodo 240-263, Hixino Fábulas, prólogo 8, ou Homero XVIII, 39ss, pode consultarse a relación dos nomes das Nereidas, con variacións dunha a outra fonte. Tamén, unha compilación en Grimal s.v. Nereidas.

[4] "Polo menos non te desexa unha besta [fala Galatea con Escila], senón homes, e podes, como fas, rexeitarlles impunemente. En cambio, a min, que teño por pai a Nereo, que me pariu a cerúlea Doris e que me arroupan innumerables irmás, só ó prezo dunha morte me foi posible escapar ó amor do Ciclope" (Ovidio: Metamorfosis XIII, 740-745).

[5] Tamén ten sona outro Vello do mar, Proteo.

[6] Outras fontes din que foi Prometeo quen lle proporcionou este consello.

[7] Elvira Barba, px. 372.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]