Eunapio

Eunapio

Biografía
Nacemento	c. 349 Sardes, Turquía
Morte	década de 420 (>414) (70/80 anos)
Relixión	Politeísmo
Actividade
Ocupación	historiador, escritor, filósofo, biógrafo
Período de tempo	Imperio Romano
Profesores	Crisâncio de Sardes (pt) e Proerésio (pt)
Obra
Obras destacables History after Dexippus (en) (século IV) Lives of the Sophists (en)
Descrito pola fonte	Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron Encyclopædia Britannica

Eunapio de Sardes (en grego: Εὐνάπιος) nado en Sardes, Lidia, en Asia Menor (actual Turquía) no 347^[1] e finado contra o 414 ou o 420, foi un sofista, historiador e biógrafo coñecido principalmente pola súa obra Βίοι Φιλοσόφων καὶ Σοφιστῶν (coñecida en latín como De vitis philosophorvm et sophistarvum -normalmente referida como Vitae sophistarum; en galego, Vida de filósofos e de sofistas), escrita entre 396 e 399 e que consta dun total de 24 de biografías de filósofos neoplatónicos, retóricos e doutores.^[2]

Eunapio era natural de Sardes, unha cidade de Asia Menor onde pasou a maior parte da súa vida. A súa primeira educación a recibiu do seu parente Crisancio^[3], que o introduciu na defensa do paganismo e o odio ao cristianismo que foron características das súas obras.^[1] Con quince anos embarcou para Atenas onde estudou durante anos co sofista Proeresio, quen o acolleu coma un fillo.

Despois deste período, obrigado polos seus pais, regresou aos 19 anos a Sardes onde impartiu clases de retórica pola mañá mentres estudaba filosofía pola tarde baixo Crisancio e tamén aprendeu amplos coñecementos de medicina.^[4] Durante este período, pasou a formar parte do círculo de sofistas pagáns que incluía a Oribasio, o antigo médico da corte do emperador Xuliano.^[5][6]

Nos seus derradeiros anos, viviu en Atenas, onde ensinou retórica. Aló, tamén foi iniciado nos Misterios de Eleusis^[5] polo derradeiro hierofante, Nestorio,^[7][8] o mesmo que tamén iniciou a Xuliano,^[9] foi admintido no colexio dos Eumólpidas e, el mesmo, se converteu en hierofante.

Non se coñece a data da súa morte pero se especula con dúas posibilidades: por unha banda, hai evidencias de que aínda vivía no reinado de Teodosio II xa que menciona un suceso que ocorrera no ano 414 e hai autores que a marca nese ano,^[10] mais outros autores mencionan a data do 420.^[11]

Eunapio levou a conciencia das superposicións entre a filosofía e a sofística, entre Platón e os sofistas máis antigos, á tarefa de resaltar as carreiras dos neoplatónicos. Ao facelo, Eunapio quita o significado orixinal do termo sofisma cando se usa para describir as doutrinas dos neoplatónicos.^[12]

Eunapio é coñecido por ter escrito dúas obras literarias De vitis philosophorvm et sophistarvum, e unha historia universal (Μετὰ Δέξιππον χρονικὴ ἱστορία) que continuaba a de Dexipo.^[13]

A obra De vitis philosophorvm et sophistarvum escrita arredor do ano 396^[14] é unha colección, que pervive ata hoxe, de 24 breves textos biográficos de autores contemporáneos ou próximos a Eunapio, e foi redactado por inspiracion de Crisancio.^[1] Estes autores son: Plotino, Porfirio, Xámblico, Edesio el Capadocio, Máximo, Prisco, Crisancio, Epígono, Beroniciano, Xuliano de Capadocia, Proeresio, Epifanio, Diofanto o Árabe, Sopolis, Himerio, Parnasio, Libanio, Acacio, Ninfidio, Zenón de Chipre, Magno, Oribasio, Xónico e Teón.^[15]

É moi relevante por se-la única fonte para a historia da filosofía pagá, case todos filósofos e sofistas neoplatónicos, desa época, o século IV,^[16][17] e xunto cos seus mestres,, tamén aparecen os seus colegas e familiares.^[18]

A primeira edición foi realizada en Anveres, en 1568, por Hadrianus Xunius, e aparece cunha pequena biografía e un comentario en latín. Posteriormente, se editaron en Frankfurt, en 1596, por H. Commelinus, e en Xenebra, en 1616 por Paul Stephens. Porén, a mellor edición, cun testo mellorado e notas é a realizada en Ámstedam, no 1822, por Wyttenbach, e J. F. Boissonade.^[1]

Esta segunda, non se conserva, e só quedan fragmentos que están recollidos na Suidas, e que tamén foron incorporados á obra de Zósimo. Eran 14 libros que narraban acontecementos entre o 270 (morte de Claudio II o Gótico) e o 404^[19] cando Xoán Crisóstomo foi enviado ao exilio.^[1] A obra, foi realizada por suxestión de Oribasio e, segundo Focio, houbo dúas edicións: na primeira, Eunapio foi máis explicitamente anticristián que Olimpiodoro de Tebas e criticou duramente o cristianismo, especialmente a Constantino, o Grande; e na segunda, purgada, desaparecen moitas desas críticas,^[20] que Focio indica que non foi realizada por Eunapio senón, seguramente, por algún cristián ou algún libreiro.^[1]

Desta segunda, todo o que queda, son fragmentos denominados Excerpta de Legationibus, unha antoloxía de resumos de obras literarias compilados por orde do emperador Constantino VII.^[6][16], e unha serie de fragmentos conservados en Suidas. Estes restos foron publicados por D. Hoschel.^[1]

• Clinton, Kevin (1974). The Sacred Officials Of The Eleusinian Mysteries. Serie: Transactions of the American Philosophical Society (vol. 64, parte 3) (en inglés). Philadelphia: American Philosophical Society. ISBN 9780871696434. LCCN 73079573. OL 5432452M. 
• Hartmann, Udo (2018). Der spätantike Philosoph. Die Lebenswelten der paganen Gelehrten und ihre hagiographische Ausgestaltung in den Philosophenviten von Porphyrios bis Damaskios (en alemán). Bonn: Habelt. ISBN 978-3-7749-4172-4. 
• Kidd, I. G. (1999). Posidonius (Volume 3, The Translation of the Fragments) (en inglés). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-62258-5. 
• Lake, Justin (2013). Prologues to Ancient and Medieval History: A Reader (en inglés). Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-1-4426-0503-9. 
• Maenchen-Helfen, Otto (1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture (en inglés). University of California Press. ISBN 978-0-520-01596-8. 
• Marback, Richard (1999). Plato's Dream of Sophistry (en inglés). Columbia, SC: University of South Carolina Press. ISBN 978-1-57003-240-0. 
• Momigliano, Arnaldo (2006). Ottavo contributo alla storia degli studi classici e del mondo antico (en italiano). Roma: Edizioni di Storia e Letteratura. ISBN 978-88-87114-20-1. 
• Rohrbacher, David (2013). The Historians of Late Antiquity (en inglés). Londres: Routledge. ISBN 978-1-134-62885-8. 
• Schmitz, Leonhard (1867). "Eunapius". En Smith, William. A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (vol. II) (en inglés). Boston: Little, Brown and Company. p. 93. 
• Tanaseanu-Döbler, Ilinca; Döbler, Marvin (2012). Religious Education in Pre-Modern Europe (en inglés). Leiden: BRILL. ISBN 90-04-23213-3. 
• Urbainczyk, Theresa (1997). Socrates of Constantinople: Historian of Church and State (en inglés). Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-10737-7. 
• Urbano, Arthur P. (2013). The Philosophical Life (en inglés). Washington D.C.: CUA Press. ISBN 978-0-8132-2162-5. 
• VV. AA. (1910). "Eunapius". The Encyclopaedia Britannica (Vol. 9: Edwardes - Evangelical Association) (en inglés). Cambridge: Cambridge University Press. p. 890. 
• Zeyl, Donald J. (2013). Encyclopedia of Classical Philosophy (en inglés). Londres: Routledge. ISBN 978-1-134-27078-1. 

• De vitis philosophorvm et sophistarvum, edición princeps de 1568 de Hadrianus Xunius, en grego con tradución en latín.
• Βίοι Φιλοσόφων καὶ Σοφιστῶν. Texto orixinal en grego.