Ver o código fonte de "Letoon"

Non tes os permisos necesarios para editar esta páxina, pola seguinte razón:

O teu enderezo IP está nun rango que foi bloqueado en todos os wikis da Fundación Wikimedia.

‪Hasley‬ realizou o bloqueo. O motivo achegado é Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Inicio do bloqueo: 18 de decembro de 2022 ás 16:21
Caducidade do bloqueo: 18 de decembro de 2025 ás 16:21

O teu enderezo IP actual é 62.210.136.28. O rango bloqueado é 62.210.0.0/16.

Por favor, inclúe todos estes detalles nas consultas que fagas. Se cres que o teu bloqueo foi un erro, podes atopar información adicional e instrucións na política global sobre a prohibición de proxies abertos.

Pola contra, para debater sobre o bloqueo publica unha solicitude de revisión en Meta-Wiki. Tamén podes enviar un correo electrónico á cola do equipo voluntario de resposta dos stewards no enderezo stewards@wikimedia.org, incluíndo todos os detalles anteriores.

Podes ver e copiar o código fonte desta páxina.

{{Xeografía física}}
'''Letoon''' ({{lang-grc|Λητῶον}}), ás veces latinizado como '''Letoum''',<ref>Note that the name has three syllables: Le-to-on or Le-to-um.</ref> Foi un santuario de [[Leto]] preto da antiga cidade de [[Xanthos]] en [[Licia]]. Foi un dos centros relixiosos máis importantes da rexión. O sitio está situado ao sur da aldea Kumluova no distrito de Fethiye da [[provincia de Antalya]], [[Turquía]]. Atópase aproximadamente catro quilómetros ao sur de [[Xanthos]] ao longo do río Xanthos.<ref>Noted by [[Strabo]], xiv.2.2 and 3.6.</ref>

== Historia ==

Ao Suroeste de [[Anatolia]] (hoxe [[Turquía]]) atópase o santuario principal da deusa [[Leto]]. Letoon non era unha cidade, senón un santuario administrado por todas as cidades [[licia]]s no marco da confederación de [[Licia]]. Os licios, pobo cuxa orixe permanece sendo un misterio e a súa lingua aínda sen descifrar en gran parte, desenvolveu unha civilización propia ata a conquista de [[Alexandre o Grande]].

Baixo o [[Imperio Aqueménida]], parece que os licios tiñan certa autonomía, aínda que as dinastías estaban suxeitas ao Gran Rei. A rexión caeu no século IV a.C. baixo a soberanía caria ([[Pixodaro]], o rei de Caria antes de [[Mausolo]], aparece en varias inscripciones de Letoon). Logo da morte de Alexandre o Grande, Licia foi ocupada durante varias décadas pola [[Dinastía tolemaica]], os soberanos gregos de [[Antigo Exipto|Exipto]], máis tarde por [[Rodas]]. Grazas á protección de [[República romana|Roma]], os licios lograron a súa independencia no século II a.C., no marco da renovada [[confederación de Licia]]. Durante o [[Imperio Romano]], Letoon recibiu a visita do emperador romano [[Hadriano (emperador)|Adriano]], para quen se construíu unha sala de culto imperial diante do altar de Leto e das [[ninfa]]s. Logo da prohibición do culto pagán ([[Edicto de Tesalónica]] 380), os templos destruíronse, pero os canteiros dunha pequena [[igrexa]] [[Arte paleocristiá|paleocristiá]], construída na explanada dos altares, utilizaron a Cella do templo de Leto, probablemente para instalar un [[baptisterio]].

Non hai practicamente ningún rastro do uso do lugar desde o século VII, tempo das incursións [[árabe]]s. Durante varios séculos, esta rexión non saudable de Licia quedou deshabitada, ocupada só polos [[nómades]] das montañas (Yürük). O lugar foi visitado polo arqueólogo austríaco O. Benndorf en 1884, pero só o teatro e algunhas murallas eran visibles nese momento. As escavacións sistemáticas comezaron en 1962 a cargo da misión francesa de [[Xanthos]], baixo a dirección de Henri Metzger. As obras continuaron a un ritmo regular desde entón, baixo as sucesivas direccións de Christian Le Roy, Jacques del Courtils e Didier Laroche. A misión arqueolóxica de Letoon, baixo os auspicios do Ministerio de Asuntos Exteriores de Francia, continúa hoxe o seu traballo, en particular, de publicar os resultados das escavacións xa realizadas e mellorar a presentación do sitio.

== Investigación arqueolóxica: o santuario ==
Letoon está agora a preto de 15&nbsp;km do mar, pero afastouse durante a súa historia, debido aos [[aluvión]]s arrastrados polo próximo río [[Xanthos (cidade)#Río Xanthos|Xanthos]]. As escavacións, obstruídas pola presenza de [[auga subterránea|augas subterráneas]], alcanzaron niveis de ocupación ata o século VII a.C., pero é probable que a ocupación do lugar se máis antiga. É certo que a deusa adorada neste momento non era [[Leto]], senón mais ben unha [[Deusa nai]] local semellante ás de [[Anatolia]]. O nome de Leto non aparece de feito ata o século IV a.C. momento no que os licios eran gobernados pola dinastía Arbinas, responsable da [[helenización]] de [[Lícia]] (a súa suposta tumba, chamado [[monumento das Nereidas]], descubríuse en Xanthos, pero a maior parte está agora no [[Museo Británico]]. Unha inscrición atopada en Letoon dinos que logo de consultar ao [[oráculo de Delfos]], Arbinas instaurou o culto de Leto e (¿re?)construíu o templo.

=== O santuario ===
O santuario é unha superficie rectangualr pechada por dous lados por [[pórtico]]s, pero un [[Teatro (arquitectura)|teatro]] situado ao norte indica a presenza doutros edificios próximos. Ata agora descubríronse dúas entradas: ao oeste, os [[propileos]] apuntando a entrada procesional; ao norte, uníase mediante unha poterna á estrada que conducía a Xanthos.

=== Os tres templos: Leto, Artemis e Apolo ===
No centro desta extensión, os arqueólogos atoparon tres [[templo grego|templos]] da [[período helenístico|época helenística]] paralelos e orientados cara ao sur. O primeiro ao oeste, era o de Leto e contén un edificio máis antigo (templo?), conservado como unha reliquia. O mesmo ocorre para o templo que está máis ao leste, dedicado a [[Apolo]], en cuxa ''cella'' atoparon os alicerces dun templo de madeira moi antigo. O templo do medio, máis pequeno, estaba dedicado a [[Artemisa]], e tamén presenta unha disposición orixinal: a Cella está formada por unha rocha esculpida.

Razóns de estilo e técnicas empregadas nos fan datar estes tres templos como do séuclo III a.C, momento no que os licios estaban baixo a soberanía [[dinastía tolomaica|Láxida]] ([[Faraón|Faraóns]] gregos de [[período helenístico de Exipto|Exipto]], sucesores de Alexandre o Grande. O templo de Leto, o mellor conservado, é o máis coñecido. É un templo [[períptero]] [[orde xónica|xónico]] (6 x 11 [[columna (arquitectura)|columnas]]) en [[mármore]], cuxa cela decorouse con [[Columna (arquitectura)|columnas]] [[Orde corintia|corintias]] unidos ás paredes. O templo de Apolo era [[Orde dórica|dórico]]..<ref name=MAF>Fuente:Misión arqueológica francesa de Letoon</ref>
[[Ficheiro:Letoon plan.jpg|miniatura|300px|Plano de Letoon.]]

=== A sala de culto imperial ===
ao suroeste do santuario atópase un complexo arquitectónico da época romana constituído por unha sala cadrada que se abre sobre un pórtico semicircular, situada no centro do santuario das ninfas. As ninfas horábanse co mesmo culto que a Leto neste santuario, particularmente preto dun nicho arqueado onde se atoparon moitas estatuillas votivas. O gran pórtico confinaba cun estanque e lembra algunhas disposicións similares na [[Vila Adriana]] en [[Tívoli]]. Na sala cadrada atópase unha [[inscrición]] na honra de [[Hadriano (emperador)|Hadriano]], que está situada baixo unha estatua do emperador, todo cunha decoración cuxa restitución está en fase de estudo.

=== O teatro ===
Cando os licias alcanzaron a súa independencia no século II a.C. grazas aos romanos; creouse un festival o (Romaïa) en acción de grazas. O teatro romano está datado nesta época e atópase en bo estado. A súa forma, en herradura, é típica dos teatros [[Período helenístico|helenísticos]]. A parte central está esculpida na rocha. Só construíronse as ás. Dous accesos arqueados, equipados con fermosas portas, corresponden ao paso da estrada que, curiosamente, atravesaba o teatro. A capacidade do teatro pódese estimar en 5.000 prazas.

== Epigrafía ==
{{AP | Estela trilingüe de Letoon}}
O descubrimento, en 1973, dun ronsel [[inscrición bilingüe|trilingüe]] (textos escritos en [[grego antigo|grego]], [[Lingua licia|lício]] e [[lingua aramaica|arameo]]) fixo progresar o coñecemento da lingua licia, pero esta última aínda segue sen descifrar en parte. O ronsel refírese a cultos de [[Basileo Caunio]] e [[Arggazuma]] ([[Arcesimas]]), e data da época da soberanía [[caria]] en Licia do [[sátrapa]] [[Pixodaro]] no século IV a.C..

Desde a súa primeira publicación, o ronsel foi obxecto de numerosos artigos, intentando aclarar o significado do texto licio.<ref>Véase [http://www.achemenet.com/pdf/lyciens/letoon.pdf Graig Melchert, lengua licia]</ref> O [[alfabeto]] licio está preto do [[alfabeto grego]] antigo, pero contén signos específicos. Tamén se atoparon uutras inscricións na lingüa licia en Letoon, cuxas dúas bases teñen inscricións da dinastía [[Arbinas]]. Unha delas narra os grandes actos realizados e as fazañas do rei, a súa consulta ao [[oráculo de Delfos]], e a fundación do culto de Leto.

== Proxectos actuais ==
O lugar do Letoon inscribiuse, co seu veciño Xanthos, como [[Patrimonio da Humanidade]] en 1988.<ref>[http://whc.unesco.org/es/list/484 Lista del patrimonio mundial, Unesco]</ref>> Por iniciativa do Ministerio de Asuntos Exteriores de Francia, lanzouse un programa de restauración,<ref>(en inglés) [https://web.archive.org/web/20080111171819/http://www.ifea-istanbul.net/leto/letoprgb.htm Proyecto de restauración del lugar de Janto-Letoon]</ref> polos arquitectos Didier Laroche e Jean-François Bernard en 2000. En 2005, unha parte do templo de Leto reconstruíuse coa participación activa dos canteiros da Fundación Notre-Dame da [[Catedral de Estrasburgo]]. A obra de restauración tamén se refire ao teatro e a sala de culto imperial. As próximas publicacións esperadas refírense á cerámica atopada nas escavacións dos pórticos e á arquitectura dos templos e ao complexo monumental romano vinculado ao culto imperial. As escavacións benefícianse do apoio da asociación AXEL.

== Notas ==
{{Listaref}}
== Véxase tamén ==
	{{Commonscat}}
=== Bibliografía ===

=== Outros artigos ===

=== Ligazóns externas ===
* [https://web.archive.org/web/20091225134540/http://www.xanthos-letoon.org/ The official website of the French Archaeological Mission of Xanthos-Letoon]
* [http://whc.unesco.org/en/list/484 UNESCO World Heritage Centre: Xanthos-Letoon]
* [http://www.xanthos.hst.ulaval.ca/eng/index_eng.html Canadian Epigraphic Mission at Xanthos-Letoon], website of the research project on Xanthos and Letoon by [[Université du Québec à Montréal]] and [[Université Laval]], including downloadable published works
* [http://www.pbase.com/dosseman/letoon Extensive picture collection of Letoon]

[[Categoría:Patrimonio da Humanidade en Turquía]]
[[Categoría:Sitios arqueolóxicos de Turquía]]

Modelos usados nesta páxina:

MediaWiki:Wikibase-snakview-snaktypeselector-somevalue/gl (ver o código fonte)
Modelo:(( (editar)
Modelo:)) (editar)
Modelo:AP (editar)
Modelo:Align (editar)
Modelo:Artigo principal (editar)
Modelo:Caixa lateral (editar)
Modelo:Commonscat (editar)
Modelo:Coord (editar)
Modelo:Coordenadas (editar)
Modelo:Format P170 (editar)
Modelo:GetLabelFix (editar)
Modelo:GetLatLon (editar)
Modelo:Heritage protection/P1435 (editar)
Modelo:Heritage protection/colors (editar)
Modelo:Heritage protection/prepare (editar)
Modelo:Heritage protection/showblocks (editar)
Modelo:Identifiers (editar)
Modelo:If both (editar)
Modelo:If empty (editar)
Modelo:If then show (editar)
Modelo:InGroup (editar)
Modelo:InfoboxFrame (editar)
Modelo:Infobox physical geography (editar)
Modelo:Infobox physical geography/formatglobal (editar)
Modelo:Infobox physical geography/styles.css (editar)
Modelo:Irmáns (editar)
Modelo:Lang (editar)
Modelo:Lang-grc (editar)
Modelo:LcPlainText (editar)
Modelo:Ligazóns multiparámetros (editar)
Modelo:Lingua con nome (editar)
Modelo:Listaref (editar)
Modelo:Map draw (editar)
Modelo:Map marker icon (editar)
Modelo:MatchRegex (editar)
Modelo:MyValue (editar)
Modelo:Nowrap (editar)
Modelo:Ordinal (editar)
Modelo:Posaunitat (editar)
Modelo:Redes sociais (editar)
Modelo:Replace (editar)
Modelo:Somevalue (editar)
Modelo:Str len (editar)
Modelo:Str split (editar)
Modelo:Substituír (editar)
Modelo:Switcher2 (editar)
Modelo:Switcher2/styles.css (editar)
Modelo:Title without disambig (editar)
Modelo:Two maps block (editar)
Modelo:Two maps block/Build map (editar)
Modelo:Título sen retrouso (editar)
Modelo:UNESCO heritage session (editar)
Modelo:Xeografía física (editar)
Módulo:Argumentos (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Arguments (editar)
Módulo:Caixa lateral (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Coordenadas (editar)
Módulo:Delink (editar)
Módulo:Dimensions (editar)
Módulo:If empty (editar)
Módulo:Infobox (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Itemgroup (editar)
Módulo:Itemgroup/groups (editar)
Módulo:Itemgroup/list (editar)
Módulo:Location/gl (editar)
Módulo:Location Wikidades (editar)
Módulo:Map (editar)
Módulo:Map/i18n (editar)
Módulo:Math (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Navbar (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:No globals (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Plain text (editar)
Módulo:String (editar)
Módulo:StringFunc (editar)
Módulo:TemplatePar (editar)
Módulo:Wikibase (ver o código fonte) (semiprotexido)
Módulo:Wikidades (editar)
Módulo:Wikidades/i18n (editar)
Módulo:Wikidades/i18n/en (editar)
Módulo:Wikidades/labels (editar)
Módulo:Yesno (editar)

Volver a «Letoon».

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Letoon»