[go: up one dir, main page]

Saltar ao contido

Antimonio: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
EmausBot (conversa | contribucións)
m r2.6.4) (Bot: Engado: mrj:Сурьма
Breobot (conversa | contribucións)
m Reemplazos con Replacer: «latín»
 
(Non se amosan 44 revisións feitas por 23 usuarios.)
Liña 1: Liña 1:
{{Elemento químico
{{Química en progreso}}
|bgcolor = cccc99
|nome = Antimonio
|anterior = [[Estaño]]
|posterior = [[Telurio]]
|símbolo = Sb
|número = 51
|superior = [[Arsénico|As]]
|inferior = [[Bismuto|Bi]]
|serie_química = [[Metaloide]]s
|grupo = [[Elementos do grupo 15|15]]
|período = [[Elementos do período 5|5]]
|bloque = [[Elementos do bloque p|p]]
|densidade = 6697
|dureza = 3
|aparencia = Gris prateado
|imaxe=Sb,51.jpg
|CAS = 7440-36-0
|EINECS = 231-146-5
|masa_atómica = 121,760(1)<ref>[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm CIAAW]</ref>
|radio_medio = 145
|radio_atómico = 133
|radio_covalente = 138
|radio_van_der_waals =
|configuración_electrónica = <nowiki>[</nowiki>[[cripton|Kr]]<nowiki>]</nowiki>4[[Orbital atómico|d]]<sup>10</sup>5[[Orbital atómico|s]]<sup>2</sup>5[[Orbital atómico|p]]³
|electróns_por_nivel = 2, 8, 18, 18, 5
|estados_oxidación = ±3, 5
|óxido = [[Ácido|acidez]] media
|estrutura_cristalina = romboédrica
|estado = [[Sólido]]
|P_fusión = 903,78
|P_ebulición = 1860
|E_fusión = 19,87
|E_vaporización = 77,14
|T_crítica =
|P_crítica =
|volume_molar =
|presión_vapor = 2,49 × 10<sup>-9</sup> [[Pascal (unidade)|Pa]] a 6304 K
|velocidade =
|electronegatividade = 2,05
|calor_específica = 210
|cond_eléctrica = 2,88 × 10<sup>6</sup>
|cond_térmica = 24,3
|E_ionización1 = 834
|E_ionización2 = 1594,9
|E_ionización3 = 2440
|E_ionización4 = 4260
|E_ionización5 = 5400
|E_ionización6 = 10 400
|isótopo1_nm = 121
|isótopo1_abundancia = '''57,36 %'''
|isótopo1_neutróns = 70
|isótopo2_nm = 123
|isótopo2_abundancia = 42,64 %
|isótopo2_neutróns = 72
|isótopo3_nm = 125
|isótopo3_abundancia = [[Radioisótopo sintético|Sintético]]
|isótopo3_p_semidesintegración = 2,7582 [[ano|a]]
|isótopo3_modo_desintegración = [[Emisión beta|ß<sup>–</sup>]]
|isótopo3_enerxía = 0,767
|isótopo3_produto = [[Telurio|<sup>125</sup>Te]]

}}
O '''antimonio''' é un [[elemento químico]] de [[número atómico]] 51, e que comparte coa auga a propiedade química de dilatarse ó baixar de certa temperatura. Está situado no grupo 15 da [[táboa periódica dos elementos]] e o seu símbolo é '''Sb'''.
O '''antimonio''' é un [[elemento químico]] de [[número atómico]] 51, e que comparte coa auga a propiedade química de dilatarse ó baixar de certa temperatura. Está situado no grupo 15 da [[táboa periódica dos elementos]] e o seu símbolo é '''Sb'''.


==Nomenclatura==
Sabemos que os árabes chamaban ''"al ithmid"'' a un mineral que usaban as mulleres do antigo Exipto para embadurnar as cellas e a veces tamén a cara, nome relacionado con máscara. Tamén hai vasos e cerámica caldea, datados con 6000 anos de antigüidade, decorados con este mineral. Os gregos chamámbanlle ''"anthemonium"''. Aínda que o seu nome está relacionado co mineral do que foi extraído, a estibina, que é sulfuro de antimonio (Sb<sub>3</sub>S<sub>2</sub>). En latín o nome deriva, de novo, da propiedade de adornar ou embelecer que tiña o mineral estibina, marca, de ahí o seu nome ''"stibium"''. O símbolo do elemento, seguindo as reglas de Berzelius, non podía ser S porque xa fora asignado ao xofre, decídese entón denominalo Sb.
Os árabes chamaban ''"al ithmid"'' a un mineral que usaban as mulleres do antigo Exipto para enzoufar as cellas e ás veces tamén a cara, nome relacionado con máscara. Tamén hai vasos e cerámica caldea, datados con 6000 anos de antigüidade, decorados con este mineral {{cómpre referencia}}. Os gregos chamábanlle ''"anthemonium"''. O nome actual de '''antimonium''' débese ao alquimista sevillano do século VIII Abu Musa '''Yabir''' al-Sufi coñecido como '''Geber''' (721-815).


A súa [[abreviatura]] está relacionada co mineral do que foi extraído, a [[estibina]], que é sulfuro de antimonio (Sb<sub>3</sub>S<sub>2</sub>). En [[Lingua latina|latín]] o nome deriva, de novo, da propiedade de adornar ou embelecer que tiña o mineral estibina, marca, de aí o seu nome ''"stibium"''. O símbolo do elemento, seguindo as normas de [[Berzelius]], non podía ser S porque xa fora asignado ao [[xofre]], polo que foi nomeado Sb.
O nome actual de '''antimonium''' Débese ao alquimista sevillano do século VIII Abu Musa '''Yabir''' al-Sufi coñecido como '''Geber''' (721-815).

En 1604 o monxe Basilius Valentinus (1565-1624) publicou o libro ''Triumph-Wagen des Antimoni'' ("A carroza triunfal do Antimonio"), no que comparaba o antimonio co [[mercurio]] na súa importancia para as transmutacións dos alquimistas, a quintaesencia da materia.

==Extracción==
A finais do século XIX extraeuse antimonio en [[Biobra, Rubiá|Biobra]] ([[Rubiá]], [[comarca de Valdeorras]]).

== Notas ==
{{Listaref|30em}}


No 1604 un monxe, Basilius Valentinus (1565-1624) publica o seu libro ''Triumph-Wagen des Antimoni'' traducido como ''A carroza triunfal do Antimonio'', no que se comparaba ao antimonio co mercurio na súa importancia para as transmutacións dos alquimistas, era como a quintaesencia da materia.
== Véxase tamén ==
== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Outros artigos ===
=== Bibliografía ===
* [[Táboa periódica dos elementos]]
{{Refempeza}}
* {{Cita web |título=Táboa periódica dos elementos |url=http://www.consellodacultura.gal/mediateca/extras/CCG_pr_TaboaPeriodicaDosElementos-PropiedadesElementos_XG_RAGC_RAG_CN_20190313_2pp.pdf |editorial=[[Consello da Cultura Galega]], [[Xunta de Galicia]], [[Real Academia Galega de Ciencias]], [[Real Academia Galega]] e [[Universidade de Santiago de Compostela|Ciencia Nosa]] |ano=2019 |ref=harv }}
* {{Cita libro |nome1=M. R. |apelidos1={{Versaleta|Bermejo}} |nome2=A. |apelidos2={{Versaleta|González}} |nome3=M. |apelidos3={{Versaleta|Vázquez}} |ano=2006 |título=O nome e o símbolo dos elementos químicos |url=http://www.cirp.es/pub/docs/cite/elementos_quimicos.pdf |editorial=[[Xunta de Galicia|Xunta]], [[Secretaría Xeral de Política Lingüística]] e [[Centro Ramón Piñeiro|CRPIH]] |isbn=978-84-453-4325-8 }}
* {{Cita libro |nome1=M. R. |apelidos1={{Versaleta|Bermejo}} |nome2=A. |apelidos2={{Versaleta|González}} |nome3=M. |apelidos3={{Versaleta|Maneiro}} |ano=2018 |título=Guía dos elementos químicos. Historia, propiedades e aplicacións |url=https://libraria.xunta.gal/gl/guia-dos-elementos-quimicos-historia-propiedades-e-aplicacions |editorial=[[Xunta de Galicia]] e [[Centro Ramón Piñeiro|CRPIH]] |isbn=978-84-453-5297-7 }}
{{Reftermina}}
{{Táboa periódica}}
{{Química en progreso}}
{{Control de autoridades}}


[[Categoría:Antimonio]]
[[Categoría:Metaloides]]
[[Categoría:Metaloides]]

[[af:Antimoon]]
[[an:Antimonio]]
[[ar:إثمد]]
[[az:Stibium]]
[[be:Сурма, хімічны элемент]]
[[bg:Антимон]]
[[bs:Antimon]]
[[ca:Antimoni]]
[[co:Antimoniu]]
[[cs:Antimon]]
[[cv:Сурьма]]
[[cy:Antimoni]]
[[da:Antimon]]
[[de:Antimon]]
[[el:Αντιμόνιο]]
[[en:Antimony]]
[[eo:Antimono]]
[[es:Antimonio]]
[[et:Antimon]]
[[eu:Antimonio]]
[[fa:آنتیموان]]
[[fi:Antimoni]]
[[fr:Antimoine]]
[[fur:Antimoni]]
[[ga:Antamón]]
[[gv:Antimoan]]
[[hak:Thi (銻)]]
[[he:אנטימון]]
[[hi:एन्टिमोनी]]
[[hif:Antimony]]
[[hr:Antimon]]
[[ht:Antimwàn]]
[[hu:Antimon]]
[[hy:Ծարիր]]
[[id:Antimon]]
[[io:Antimonio]]
[[is:Antimon]]
[[it:Antimonio]]
[[ja:アンチモン]]
[[jbo:antimoni]]
[[jv:Antimon]]
[[ko:안티모니]]
[[ku:Stîbyûm]]
[[kv:Сурьма]]
[[la:Stibium]]
[[lb:Antimon]]
[[lij:Antimonio]]
[[lt:Stibis]]
[[lv:Antimons]]
[[mdf:Антимона]]
[[ml:ആന്റിമണി]]
[[mr:अँटिमनी]]
[[mrj:Сурьма]]
[[ms:Antimoni]]
[[nds:Antimon]]
[[new:एन्टिमोनी]]
[[nl:Antimoon]]
[[nn:Antimon]]
[[no:Antimon]]
[[oc:Antimòni]]
[[pam:Antimony]]
[[pl:Antymon]]
[[pnb:اینٹیمونی]]
[[pt:Antimônio]]
[[qu:Antimunyu]]
[[ro:Stibiu]]
[[ru:Сурьма]]
[[scn:Antimoniu]]
[[sh:Antimon]]
[[simple:Antimony]]
[[sk:Antimón]]
[[sl:Antimon]]
[[sq:Antimoni]]
[[sr:Антимон]]
[[stq:Antimon]]
[[sv:Antimon]]
[[ta:ஆண்ட்டிமனி]]
[[tg:Сурма]]
[[th:พลวง]]
[[tl:Antimonyo]]
[[tr:Antimon]]
[[ug:سۈرمە]]
[[uk:Стибій]]
[[ur:کحل]]
[[uz:Surma]]
[[vi:Antimon]]
[[war:Antimonyo]]
[[xal:Антимон]]
[[yi:שפיזגלאז]]
[[yo:Antimony]]
[[zh:锑]]
[[zh-min-nan:Stibium]]
[[zh-yue:銻]]

Revisión actual feita o 10 de novembro de 2023 ás 16:39

Antimonio
As
 
 
51
Sb
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Sb
Bi
EstañoAntimonioTelurio
Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Antimonio
Información xeral
Nome, símbolo, número Antimonio, Sb, 51
Serie química Metaloides
Grupo, período, bloque 15, 5, p
Densidade 6697 kg/m3
Dureza 3
Aparencia Gris prateado
N° CAS 7440-36-0
N° EINECS 231-146-5
Propiedades atómicas
Masa atómica 121,760(1)[1] u
Raio medio 145 pm
Raio atómico (calc) 133 pm
Raio covalente 138 pm
Raio de van der Waals pm
Configuración electrónica [Kr]4d105s25p³
Electróns por nivel de enerxía 2, 8, 18, 18, 5
Estado(s) de oxidación ±3, 5
Óxido acidez media
Estrutura cristalina romboédrica
Propiedades físicas
Estado ordinario Sólido
Punto de fusión 903,78 K
Punto de ebulición 1860 K
Punto de inflamabilidade {{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización 77,14 kJ/mol
Entalpía de fusión 19,87 kJ/mol
Presión de vapor 2,49 × 10-9 Pa a 6304 K
Temperatura crítica  K
Presión crítica  Pa
Volume molar m3/mol
Velocidade do son m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling) 2,05
Calor específica 210 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica 2,88 × 106 S/m
Condutividade térmica 24,3 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización 834 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización 1594,9 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización 2440 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización 4260 kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización 5400 kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización 10 400 kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización {{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD
MeV
121Sb57,36 %estable con 70 neutróns
123Sb42,64 %estable con 72 neutróns
125SbSintético2,7582 aß0,767125Te
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

O antimonio é un elemento químico de número atómico 51, e que comparte coa auga a propiedade química de dilatarse ó baixar de certa temperatura. Está situado no grupo 15 da táboa periódica dos elementos e o seu símbolo é Sb.

Nomenclatura

[editar | editar a fonte]

Os árabes chamaban "al ithmid" a un mineral que usaban as mulleres do antigo Exipto para enzoufar as cellas e ás veces tamén a cara, nome relacionado con máscara. Tamén hai vasos e cerámica caldea, datados con 6000 anos de antigüidade, decorados con este mineral [Cómpre referencia]. Os gregos chamábanlle "anthemonium". O nome actual de antimonium débese ao alquimista sevillano do século VIII Abu Musa Yabir al-Sufi coñecido como Geber (721-815).

A súa abreviatura está relacionada co mineral do que foi extraído, a estibina, que é sulfuro de antimonio (Sb3S2). En latín o nome deriva, de novo, da propiedade de adornar ou embelecer que tiña o mineral estibina, marca, de aí o seu nome "stibium". O símbolo do elemento, seguindo as normas de Berzelius, non podía ser S porque xa fora asignado ao xofre, polo que foi nomeado Sb.

En 1604 o monxe Basilius Valentinus (1565-1624) publicou o libro Triumph-Wagen des Antimoni ("A carroza triunfal do Antimonio"), no que comparaba o antimonio co mercurio na súa importancia para as transmutacións dos alquimistas, a quintaesencia da materia.

Extracción

[editar | editar a fonte]

A finais do século XIX extraeuse antimonio en Biobra (Rubiá, comarca de Valdeorras).

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Este artigo tan só é un bosquexo
 Este artigo sobre química é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.