Tadhg Ó hEaluithe (polaiteoir)
Polaiteoir náisiúnach Éireannach, iriseoir, údar, abhcóide agus duine de na Feisirí Parlaiminte Éireannacha is conspóidí i dTeach na dTeachtaí i Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann ab ea Tadhg Ó hEaluithe (17 Bealtaine 1855 - 26 Márta 1931). Thosaigh a shlí bheatha pholaitiúil amach sna 1880idí faoi cheannaireacht Charles Stewart Parnell de Pháirtí Parlaiminte na hÉireann (PPÉ), agus lean sé ar aghaidh go dtí na 1920idí, nuair a bhí sé ar an gcéad Sheanascal Shaorstát Éireann (nó Gobharnóir Ginearálta ar Shaorstát na hÉireann).
Cúlra teaghlaigh
[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh é i mBeanntraí, Contae Chorcaí, an dara mac le Maurice Healy, cléireach d'Aontas Dhlí na mBocht i mBeanntraí, agus Eliza Healy (née Sullivan). Bhí a dheartháir ba shine Thomas Healy (1854–1924) ina aturnae agus ina Fheisire Parlaiminte (FP) do Loch Garman Thuaidh agus bhí a dheartháir níos óige Maurice Healy (1859–1923), a raibh dlúthchaidreamh aige ar feadh an tsaoil, ina aturnae agus ina FP do Cathair Chorcaí.[1]
Ba de shliocht teaghlaigh a athair a chaill a gcuid tailte mar go raibh siad ina gCaitlicigh, [2]ach fós féin ba fhear uasal léannta é. Aistríodh a athair i 1862 go post den chineál céanna i Lios Mór, Contae Phort Láirge, agus an post aige go dtí go bhfuair sé bás i 1906. Cuireadh oideachas ar Thadhg i scoil na mBráithre Críostaí i Mainistir Fhear Maí, agus ar shlí eile bhí sé féin-oilte den chuid is mó. Sa bhliain 1869, ag ceithre bliana déag d’aois, chuaigh sé chun cónaithe lena uncail Timothy Daniel Sullivan FP i mBaile Átha Cliath .
Luathshaol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ansin, bhog sé go Sasana ag fáil fostaíochta i 1871 le Cuideachta Iarnróid an Oirthuaiscirt i Newcastle-upon-Tyne . Bhí baint mhór aige ansin le polaitíocht Rialtas Dúchais na hÉireann sa phobal Éireannach áitiúil. Tar éis dó dul go Londain i 1878 d’oibrigh Ó hEaluithe mar chléireach rúnda i monarcha ar leis a ghaolta é, ansin d’oibrigh sé mar chomhfhreagraí parlaiminte don nuachtán The Nation ar leis a uncail é, ag scríobh go leor alt mar thacaíocht do Pharnell, an ceannaire nua-éiritheach agus ní ba mhíleataí agus a bheartas um bacóireacht pharlaiminte.[3]
Bhí meas ag Parnell ar fhaisnéis agus ar fhuinneamh Uí hEaluithe, tar éis dó é féin a bhunú mar chuid de chiorcal polaitiúil níos leithne Pharnell. Tháinig sé chun bheith ina rúnaí Pharnell ach diúltaíodh dó páirt a ghlacadh i gciorcal beag inmheánach de chomhghleacaithe polaitiúla Pharnell. Thug Parnell, áfach, Ó hEaluithe isteach i bPáirtí Parlaiminteach na hÉireann agus thacaigh sé leis mar iarrthóir náisiúnaíoch nuair a toghadh é ina FP do Bhuirg Loch Garman i 1880-83 i gcoinne Sheán Mhic Réamainn a raibh a athair, William Archer Redmond, ina FP a bhásaigh le déanaí. Toghadh Ó hEaluithe ar ais gan cur ina choinne don pharlaimint, le cúnamh Mhic Réamainn a sheas siar ón toghchán agus gur tháinig sé slán as cás cúirte talúntais a líomhain imeaglú.
Slí bheatha pholaitiúil
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Frank Callanan, T. M Healy (Cork University Press, 1996)
- ↑ Bew, Paul, Timothy Michael Healy, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press (2004–05) Vl.27 p.142: quote:
His daughter wrote: One branch of the Healy’s, who turned protestant, [claimed] the land of a Catholic cousin . . . From the Catholic cousin who kept his faith and lost his lands was descended the family of whom Timothy Michael Healy was the second son. (Source: M. Sullivan No man’s man p.3 (1943) - ↑ Callanan, T. M Healy (1996)