Séipéal Iosóid

Ní mór feabhas a chur ar an litriú agus/nó ar an ngramadach san alt seo. Ná bain an chlib seo den alt ach i ndiaidh do chainteoir dúchais nó líofa súil a chaitheamh air, le do thoil. Tar éis an t-alt a cheartú, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de.

Séipéal Iosóid
Suíomh
53° 21′ N, 6° 21′ O / 53.35°N,6.35°W / 53.35; -6.35
Constituency of the Parliament of Ireland (en)	Dublin City (en)
Tíreolaíocht
Airde	10 m
Logainm.ie	57123

Bruachbhaile de chuid chathair Bhaile Áth Cliath é Séipéal Iosóid^[1] atá suite i ngleann coillteach na Life, in aice leis Na Ceapóga Sú Talún agus Páirc an Fhionnuisce. Tá Séipéal Iosóid faoi choimirce Comhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath.

Ba é Séipéal Iosóid cuid de bharúntacht Chaisleán. Is é an bharúntacht ceann de “seacht go leith” ina bhfuil Contae Bhaile Átha Cliath atá suite. Síneann sé ó Chabrach go Bhlainséir (ó soir go siar), agus ó Fhionnghlas go Séipéal Iosóid (ó thuaidh go deas).^[2]

Is é bunús Séipéal Iosóid an-sean agus an-doiléir. Tá fianaise ann go bhfuil Socrú Neoiliteach idir an iomaire ó dheas den Pháirc an Fhionnuisce agus an Life. Chomh maith leis sin tá roinnt tulacha adhlactha ó thuaidh den tsráidbhaile. Le h-úsaid aerfótagrafaíocht is féidir linn lonnaíochtaí meánaoiseacha a fheiceáil i gcomharsanacht an tsráidbhaile nua-aimseartha. Chomh maith leis na hiarsmaí seandálaíochta, léiríonn sanasaíocht an tsráidbhaile comhlachais le Banphrionsa Iseult / Isolde ó finscéal "Arthurian na Tristan agus Isolde" - Dúrtha gurb é an tsráidbhaile a fuarathas an t-ainm ón séipéal choisric ina onóir.

Sonraíonn an taifead stairiúil bunú mhainéar Aodh Tyrrell i ndiaidh an t-ionradh Angla-Normannach sa bhliain 1169. Sa bhliain 1177 ba é Tyrell, Barúntacht na Caisleán Cnucha, a bhronn na tailte Chill Mhaighneann ar Phrióireacht na Naomh Eoin, Iarúsailéim (Knights Hospitallers). Ba é an deontas na táilte “Páirc an Fhionnuisce agus Séipéal Iosóid”. Tar éis Díscaoileadh na Mainistreacha, d'fhill na tailte don Choróin. Ón am sin, baineadh úsáid astu mar “Suíochán Ríoga.” D'oibrigh sé go rathúil le haghaidh páirc fianna iata a chruthú lasmuigh de Bhaile Átha Cliath sa bhliain 1662. Tógadh an 'Teach Rí', Cónaí Ríoga a bheadh le húsáid mar áit chónaithe baile an Fhear Ionaid an Rí. Baineadh usáis as, mar áit chónaithe ríoga in Éirinn go dtí an céad-lár ocht déag. Cuireadh an Lodge Viceregal i gcrích i bPáirc an Fhionnuisce.

Sa bhliain 1671, socraíodh Colonel Richard Lawrence roinnt Úgónaigh sa tsráidbhaile agus é ar intinn tionscal línéadaigh a bhunú (le roinnt rath). Níos déanaí, d'fhan an Rí Liam ann le linn na "Cogaí Dá Rí" in Éirinn.

Cosúil leis an lá atá inniu ann bhí Séipéal Iosóid sráidbhaile rathúla le hatmaisféar tuaithe, gar do lár Bhaile Átha Cliath.

Sa 19ú haois, bhí an paróiste Caitliceach Rómhánach de Bhaile Bhlainséir comhdhéanta de talamh atá anois an ceantar poist Dublin 15. I ndiaidh “scíthe na Péindlíthe”, bhí sé indéanta do na leanúna Caitlicí machnamh a dhéanamh maidir le heaglaisí breise a thógáil agus stoc reatha na bhfoirgneamh reiligiúnach a dheisiú. Tógadh Eaglais Naomh Bríd Baile Bhlainséir sa bhliain 1837 ar shuíomh eaglais níos luaithe, circa 1731. Is é an Séipéal Mháthair de 12 eaglaisí eile comhdhéanta as an pharóiste i rith na 156 blianta a leanas.^[3] Ina measc seo bhí an séipéal Breith na Maighdine Beannaithe Muire. Scartha an paróiste ó Bhlainséir sa bhliain 1883. Bunuíodh an chuid thoir den pharóiste nua as an Séipéal Iosóid sa bhliain 1953 mar paróiste Bhóthar na hUaimhe Mhuire Cabhair na Críostaithe.^[4]

I dtoghcháin rialtais áitiúil is é Séipéal Iosóid cuid den Bharda Bhaile Formaid-Dhroimeanaigh. Maidir leis an toghchán áitiúla deiridh sa bhliain 2019, is iad na hionadaithe tofa áitiúla ar Chomhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath ná:

• Vincent Jackson (Neamhspleách)
• Daithí Doolan (Sinn Féin)
• Daithí de Róiste (Fianna Fáil)
• Sophie Nicoullaud (Comhaontas Glas)
• Hazel de Nortúin (Pobal Roimh Bhrabús)

Maidir le hEaglais na hÉireann, is é an séipéal Naomh Labhrás, lena túr clog-14ú haois, ar cheann de dhá eaglais atá reachtainne sa lá atá inniu ann mar chuid de pharóiste Chroimghlinne.^[5]

• King William III
• Alfred Charles William Harmsworth, 1st Viscount Northcliffe
• Joseph Sheridan le Fanu
• Arthur E. Guinness, 1st Baron Ardilaun
• The Harans

I measc na foirgnimh suimiúil atá sa tsráidbhaile is é an séipéal Naomh Labhrás (Eaglais na hÉireann) lena túr clog meánaoiseach. Bhí an scríbhneoir Joseph Sheridan Le Fanu ina chónaí i dteach Seoirseach ar an choirnéal lána pháirc. Tá sean bheairic RIC athchóirithe ar an bPríomhshráid.  Tá sé níos luaithe ná an Chonstáblacht sean. Bhí sé mar bheairic airm ó fhlaitheas William agus Mary.

Is é Féile Pobal Shéipéal Iosóid atá ar siúl gach bliain idir an 1ú agus an 2ú Domhnach i mí Iúil. Bhí sé ar siúl den chéad uair sa bhliain 1994 agus tá an fhéile tar éis a bheith ar cheann de na buaicphointí an tsamhraidh. Tá an fhéile á reáchtáil ag oibrithe deonacha agus maoinithe den chuid is mó ag urraitheoirí gnó áitiúil.

Tá an sráidbhaile áit an úrscéal Le Fanu "The House by the Churchyard" agus gearrscéal James Joyce's "A Painful Case" ins an Dubliners. Is é an leagan le haghaidh Humphrey Chimpden Earwicker, a bhean chéile Anna Livia Plurabelle, agus a gcuid teaghlach Shaun, Shem agus Issy, san obair mhór deiridh, Finnegans Wake.