[go: up one dir, main page]

Aller au contenu

Langues iraniennes occidentales

Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.

Langues iraniennes occidentales
Pays Iran, Irak, Turquie, Syrie, Afghanistan, Tadjikistan, Pakistan
Classification par famille
Codes de langue
IETF ira[1]
ISO 639-2 ira[1]
ISO 639-5 ira[1]

Les langues iraniennes occidentales ou langues iraniques occidentales sont une branche des langues iraniennes, attestées depuis l'époque du vieux perse (6e siècle av. J.-C.) et du médique.

La branche traditionnelle nord-ouest est une convention pour les langues non sud-ouest, plutôt qu'un groupe génétique. Les langues sont les suivantes[2],[3]

Période de l'ancien iranien

[modifier | modifier le code]

Nord-ouest : médique†, etc. Sud-ouest : vieux perse†, etc.

Période de l'iranien moyen

[modifier | modifier le code]

Nord-ouest : parthe†, etc. Sud-ouest : moyen perse†, etc

Période moderne (néo-iranien)

[modifier | modifier le code]

Iranien nord-occidental

    • Caspiennes
    • Semnani
    • Adharic (Azari)
      • vieux adhari†
        • Tatic
          • Talysh (nord-central)
          • Gozarkhani (Alamuti)
          • Nord : Harzandi, Karingani (Kalasuri, Khoynarudi)
          • Kho'ini
          • Sud
            • Alviri-Vidari (Alviri, Vidari)
            • Ashtiani (Amora’i, Kahaki, Tafreshi), Vafsi
            • Razajerdi, Eshtehardi, Takestani (Ramandi, Kharaqani)
        • Central
          • Khalkhalic: Kajali, Koresh-e Rostam (Karani), Shahrudi (incl. talysh méridional)
          • Maraghei
          • Upper Taromi, Kabatei
    • Kurdic (selon Anonby)[4]
      • Kurde
        • kurde septentrional (Kurmanji)
        • kurde central (Sorani)
        • kurde méridional (incl. Laki et Kurdali)
      • Zaza-Gorani
        • Zazaki
        • Gorani (incl. Hawrami, Sarli, Shabaki, Bajalani)
    • Baloutchi (incl. Koroshi)
    • Khuri (Kavir)
  • Plateau central[5]
    • Sivandi
    • judéo-hamadani, judéo-borujerdi
    • NO = Khunsari (judéo-khunsari, judéo-khomeini, Vanishani, Mahallati, Vanishani, judéo-golpaygani, etc.)
    • NE = Kashanic : Soi (incl. Abuzaydabadi), Natanzi
    • SO = Gazi (nombreux dialectes)
    • Sud-est : dari zoroastrien (zoroastrien yazdi, judéo-kermani), Nayini

Iranien sud-occidental

    • Bashkardi (bashkardi méridional)
    • Garmsiri (bashkardi septentrional, bandari, minabi/minowi–hormozi : Hormozgan)[6]
    • Kumzari
    • Achomi (Larestani)
    • Tat du Caucase (tat sud-occidental) : Tat, judéo-tat
    • Persan (dialectes : persan iranien & judéo-persan, dari (incl. madaglashti), tadjik & judéo-bukharique, hazaragi, aimaq, sistani, persan pahlavani†)
    • Perside
      • ShushtariDezfuli
      • Luri (incl. Bakhtiari)
      • Kuhmareyi (incl. Davani)
      • (voir aussi dialectes persides du Khuzestan)
    • Fars (nombreux dialectes du SO du Fars : heshnizi, gavbandi, dashtini, kangani, jami, bardesuni (bardestani), khenesiri, bordekhuni, dashtiyati (dashti), tangesiri (incl. delvari), khormuji, khayizi, ahrami, bushehri, bandar rig (fars de bandar rig), genaveyi, daylami (liravi)†, dashtesuni (dashtestani), judéo-shirazi, etc.)

Il existe également une langue batu'i récemment décrite, et non encore classée, qui est vraisemblablement une langue iranienne occidentale[2]. La langue éteinte deilami est parfois classée dans la branche caspienne. Une langue iranienne khalaj a été revendiquée, mais n'existe pas ; les Khalaj parlent une langue turque.

Beaucoup des langues et dialectes parlés dans les provinces de Markazi et d'Ispahan sont remplacés par le persan chez les jeunes générations[5].

Il est à noter que les langues caspiennes (incl. Adharic), les dialectes centraux et les langues zaza-gorani sont probablement issues d'une forme tardive de médique avec des quantités variées de substrat parthe[7], tandis que les langues semnani proviendraient probablement du parthe[8].

Références

[modifier | modifier le code]
  1. a b et c code générique
  2. a et b Erik Anonby, Mortaza Taheri-Ardali & Amos Hayes (2019) The Atlas of the Languages of Iran (ALI). Iranian Studies 52. A Working Classification
  3. Gernot Windfuhr, 2009, "Dialectology and Topics", The Aryanic Languages, Routledge, pp. 12–15.
  4. Erik John Anonby, « Atlas of the Languages of Iran A working classification », Languages of Iran,‎ (lire en ligne, consulté le )
  5. a et b Central dialects, Gernot Windfuhr, Encyclopedia Iranica
  6. Borjian, Habib, “Kerman Languages”, Encyclopaedia Iranica. Volume 16, Issue 3, 2017, pp. 301–315. [1]
  7. Borjian, Habib (2019) Journal of Persianate Studies 2, Median Succumbs to Persian after Three Millennia of Coexistence: Language Shift in the Central Iranian Plateau, p. 70
  8. Pierre Lecoq. 1989. "Les dialectes caspiens et les dialectes du nord-ouest de l'Iran," Compendium Linguarum Iranicarum. Ed. Rüdiger Schmitt. Wiesbaden : Dr. Ludwig Reichert Verlag, p. 297

Langues iraniennes orientales