قلعه‌گنج
| قلعه‌گنج کَهن، کَلَه گنج | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | کرمان |
| شهرستان | قلعه‌گنج |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | زر و کلات گنج |
| سال شهرشدن | ۱۳۷۲ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۳٬۱۶۹ نفر (۱۳۹۵) |
| رشد جمعیت |  ۴٪+ (۵ سال) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۴۰۹ متر |
| میانگین بارش سالانه | ۱۶۶ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۸ روز |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | اسماعیل صادقی |
| تأسیس شهرداری | ۱۳۷۶ خورشیدی |
| ره‌آورد | گندم، ذرت، صیفی جات، مرکبات و خرما |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۴ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ق۶۵ ایران ق۷۵ |
| کد آماری | ۲۱۷۶ |
  قلعه‌گنج | |
قلعه‌گنج، شهری در بخش مرکزی شهرستان قلعه‌گنج استان کرمان ایران است.[۱] این شهر، مرکز شهرستان قلعه‌گنج است.[۲]
تاریخچه
[ویرایش]کنکاو بین تاریخ و قدمت این شهر کاری ست بس دشوار و شگرف. تاریخ آن به قبل از اسلام و میلاد مسیح می‌رسد که در حال حاضر در جای جای تاریخ شواهدی از اقوام ساکن در این شهرستان بدست می‌آید، آثار بدست آمده از تمدن این منطقه نشانگر قدمت بیش از ۵۰۰۰ سال را نشان می‌دهد. این شهرستان را می‌توان از نظر تاریخی جزء نواحی غربی کران دانست و علاوه بر این از قرون قدیم تا امروز قلعه گنج جزء برکات رودبار محسوب می‌شود، از آنجایی که ساکنان این شهرستان کوچ و قفص هستند در بسیاری از کتاب تاریخی این شهرستان به خیال قفص معروف بوده‌است.[۳] همچنین غالب جمعیتی که هم‌اکنون در این ناحیه زندگی می‌کنند فارس، بلوچ، بختیاری و آفریقایی هستند.
وجه تسمیه
[ویرایش]از آنجایی که قلعه گنج در گذشته به کلات گنج معروف بوده و بعضی از طوایف این منطقه به کلات گنجی معروف هستند، می‌توان چنین پنداشت که مردمان این نواحی در گذشته صاحب قنات‌ها، گنج‌ها، نعمت‌ها و آبادانی‌های فراوان بوده‌اند؛ بنابراین همان‌طور که از اسمش پیداست سرزمین حاصل خیزی و پردرآمدی است و در آن کشت انواع محصولات گرمسیری متداول است.[۴]
جغرافیا
[ویرایش]جمعیت
[ویرایش]بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳٬۱۶۹ نفر (۳٬۶۳۸ خانوار) بوده‌است.[۵]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۷۵ | ۴٬۶۶۵ | — |
| ۱۳۸۵ | ۱۱٬۵۶۰ | ۱۴۷٫۸٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۲٬۶۶۳ | ۹٫۵٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۳٬۱۶۹ | ۴٪+ |
اقلیم و شرایط آب و هوایی
[ویرایش]این منطقه دارای آب و هوای نیمه مرطوب و اقلیم بیابانی می‌باشد و در سالهای اخیر به علت کاهش بارندگی شاهد خشکسالی بوده‌است. بارندگی‌های این منطقه عموماً تحت تأثیر دو تودهٔ پرفشار و کم فشار است که همه ساله در تابستان از سوی اقیانوس هند (باران‌های موسمی) و در زمستان از سوی دریای مدیترانه اند که بعضاً سیل آسا خواهند بود. میانگین ارتفاع شهر قلعه گنج از سطح دریا ۴۵۰ متر است. حداکثر دما در تابستان ۵۲ و حداقل دما در زمستان ۲ درجه می‌باشد.[۶]
رودخانه‌ها
[ویرایش]- هلیل رود از کوهستان هزار و ارتفاعات جبالبارز سرچشمه می‌گیرد و به هامون جازموریان می‌ریزد.
- رودخانه پاسبین از کوه‌های ده در و اسلام‌آباد سرچشمه می‌گیرد و به هامون جازموریان می‌ریزد.
- رودخانه سورگاه که از از کوه‌های درباغ سرچشمه و به هامون جازموریان می‌ریزد.
- رودخانه رمشک که از ارتفاعات رمشک سرچشمه می‌گیرد.
رودخانه درجتان در ارتفاعات سرتک.[۶] رودخانه ده پلی از ارتفاعات جنوب غربی سرچشمه میگرد وبه جتزموریان می‌ریزد
ارتفاعات و ناهمواری‌ها
[ویرایش]- ارتفاعات دستجرد با ارتفاع ۱۴۰۰ متر در ۱۰ کیلومتری غرب شهرستان.
- ارتفاعات کشیت با ارتفاع ۱۰۰۰ متر در ۱۵ کیلومتری غرب شهرستان.
- ارتفاعات بشاگرد با ارتفاع ۲۱۰۰ متری در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شهرستان.
- ارتفاعات در روستای پای میخ با ارتفاع ۶۰۰ متری در ۱۴ کیلومتری جنوب شرق شهرستان.[۶]
مناطق جنگلی و مراتع پست
[ویرایش]مناطق جنگلی به طول ۲۵۰ کیلومتری در شمال شرقی قلعه گنج از روستای آهوان شروع و تا جلگه چاه هاشم، دلگان، رودبار و جازموریان منتهی می‌شود.[۶]
وضعیت اجتماعی
[ویرایش]از نظر اجتماعی مردم شهرستان مردمی خونگرم، اجتماعی، دارای آداب معاشرت در سطح مطلوب هستند، و زنان عمدتاً دارای پوشش بندری و بلوچی هستند.[۳]
زبان
[ویرایش]در تقسیم‌بندی گویش‌های مختلف این شهر باید اینطور گفت که مردم به زبان فارسی، زبان بلوچی و گویش رودباری خود صحبت می‌کنند که این گویش محلی نسبت به سایر شهرهای همجوار خود تفاوت اندکی را دارا است. گویش محلی این شهر تلفیقی از زبانهای پارسی، بلوچی و گویش‌های بندری و بختیاری است.[۷][۸]
مذهب
[ویرایش]تشیع، بیشتر مردم این ناحیه از این مذهب هستند و اقلیت را اهل تسنن و زرتشتی‌ها تشکیل می‌دهند.
با اینکه ۱۴۰۰ سال از ورود اسلام به ایران می‌گذرد، اما هنوز هم در برخی از رسوم مردم قلعه گنج، آداب باستانی زرتشتی دیده می‌شود.
اقتصاد
[ویرایش]کشاورزی
[ویرایش]به علت کمبود کارخانجات و مراکز مهم اقتصادی در این شهرستان عمده مردم به کشاورزی و دامداری مشغول می‌باشند. در حال حاضر حرکت‌های مهمی برای رشد صنعتی شهرستان قلعه گنج در حال انجام است که البته ناکافی است. درآمد اکثر مردم به کشت محصولات سالانه اختصاص دارد و محصولات عمده زراعی شهرستان را گندم، ذرت، هندوانه، گوجه فرنگی، خیار و مرکبات نظیر خرما و پرتقال تشکیل می‌دهد.[۹] ودر چند سال اخیر به دلیل نبود شغل و خشکسالی و از رونق افتادن کشاورزی تعدادی از مردم شهرستان به شغل سوخت بری برای تأمین معیشت خود روی آورده‌اند.
صنایع و کارخانجات
[ویرایش]دانشگاه‌ها مراکز آموزش عالی
[ویرایش]- دانشگاه پیام نور واحد قلعه گنج[۱۲]
برنامه‌های توسعهٔ شهری
[ویرایش]منطقه ویژه اقتصادی
[ویرایش]پیش از ارائه پیشنهاد استاندار کرمان مبنی بر راه‌اندازی منطقه ویژه اقتصادی قلعه گنج، مهندس اکبر ترکان دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد ویژه اقتصادی با کلیات پیشنهاد علی رضا رزم حسینی موافقت کرد، و این پیشنهاد را برای انجام مطالعات جامع به محمد سعیدی کیا معاون هماهنگی امور مناطق ارجاع داد. این منطقه از استان دارای ظرفیت‌های فراوانی در زمینه معادن تیتانیوم و سنگ‌های ساختمانی می‌باشد؛ که پیشنهاد شده‌است به منظور فراوری این محصولات و راه‌اندازی صنایع جنبی منطقه ویژه اقتصادی قلعه گنج راه‌اندازی شود.[۱۳]
هتل‌ها و مراکز اقامتی
[ویرایش]- هتل چهارستاره پارسیان قلعه گنج(★★★★): سازه این هتل به صورت معماری بومی (کپری) و با استاندارد چهارستاره ساخته شده‌است و پذیرای مهمانان و گردشگران داخلی و خارجی است.[۱۴]
شهر نمونه اقتصاد مقاومتی
[ویرایش]در تاریخ ۲۶ فروردین ماه سال ۹۴، محمد سعیدی کیا رئیس بنیاد مستضعفان کشور در جمع مردم قلعه گنج گفت:[۱۵]
«به دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر تعیین شهر الگوی اقتصاد مقاومتی ملی، شهرستان قلعه‌گنج برای این طرح انتخاب شده‌است و طرح توسعه و آبادانی ملی شهرستان قلعه گنج به تصویب هیئت امنای بنیاد رسیده و قرار شد هر ماه گزارش کار داشته باشیم.»
طرح پیشرفت و آبادانی
[ویرایش]اولین هتل کپری ایران
[ویرایش]اولین هتل کپری ایران در این شهر با توجه به ساختار فرهنگی و با بهره‌گیری از الگوهای معماری منطقه طراحی شده‌است که برگرفته از فضاهای اقامتی بومی آنجاست. فضاهای اقامتی منطقه قلعه‌گنج از مواد و مصالح چوب ساخته شده و از پوشش گیاهی منطقه به خصوص تنه درخت خرما در آن استفاده می‌شود که کپر نام دارد. بنیاد مستضعفان با سرمایه‌گذاری بیش از ۲ میلیارد تومان در این شهرستان که پایلوت اقتصاد مقاومتی در نظر گرفته شده، اقدام به ساخت هتل کپری کرده‌است.[۱۶]
منابع
[ویرایش]- ↑ سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران (۲۰۲۳-۰۸-۲۰). «تصویبنامه در خصوص تبدیل روستای زرقلعه گنج به شهر مصوب ۱۳۷۲/۱۱/۱۳». Qavanin.ir.
- ↑ سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران (۲۰۲۳-۰۸-۱۶). «تغییرات و اصلاحات تقسیماتی در استان کرمان مصوب ۱۳۸۴/۰۵/۰۵». Qavanin.ir.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «تاریخ قلعه گنج». خبرگزاری سرنا قلعه گنج. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ نوامبر ۲۰۱۷.
- ↑ «وجه تسمیه قلعه گنج». شرکت توزیع نیروی جنوب کرمان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامseeiran.irوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ زبان بشاکردی
- ↑ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. «معرفی شهرستان قلعه گنج». وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.[پیوند مرده]
- ↑ ««قلعه گنج آینده» نگاه واقع بینانه می‌خواهد». وب سایت خبری مکران. دریافت‌شده در ۶ دی ۱۳۹۴.[پیوند مرده]
- ↑ ایسنا: احداث کارخانه آهک در قلعه گنج
- ↑ تسنیم: هشت کارخانه در شهرستان قلعه گنج به بهره‌برداری رسیده‌است.
- ↑ صفحه دانشگاه پیام نور واحد قلعه گنج
- ↑ «موافقت با کلیات پیشنهاد تأسیس منطقه ویژه اقتصادی قلعه گنج». استانداری کرمان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۶ دی ۱۳۹۴.
- ↑ https://pih.ir/page/هتل-پارسیان-قلعه-گنج
- ↑ «قلعه گنج الگوی شهر اقتصاد مقاومتی». خبرگزاری صدا و سیما. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۶ دی ۱۳۹۴.
- ↑ «احداث اولین هتل‌های کپری ایران/ اقامتگاهی متفاوت برای گردشگران». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۶ دی ۱۳۹۴.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
| سوغات شهرهای استان کرمان | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ردیف | شهر | سوغات | |||||||||
| ۱ | کرمان | زیره • کلمپه • قاووت • خشکبار • فالوده کرمانی • پسته • کماچ سهن • فرش • پته • ظروف مسی • | |||||||||
| ۲ | بافت | گردو • زیره • خشکبار • بادام • کشک • گلیم • بنه • عسل • کنگر • لبنیات • کلمپه • قاووت • کماچ سهن | |||||||||
| ۳ | سیرجان | پسته • مسقطی • کلمپه • کماچ سهن • قاووت • قالی • گلیم • بادام • کنگر • لبنیات | |||||||||
| ۴ | رفسنجان | پسته • کلمپه • قاووت | |||||||||
| ۵ | بم | خرما • مرکبات • کلمپه • قاووت | |||||||||
| ۶ | جیرفت | خرما • مرکبات • صیفی جات • کلمپه • کماچ سهن | |||||||||
| ۷ | زرند | پسته • قاووت • سوهان • کماچ سهن | |||||||||
| ۸ | راین | چاقو • کلمپه • قاووت | |||||||||
| ۹ | بردسیر | گلاب • عسل | |||||||||
| ۱۰ | شهربابک | ریواس • کشک • زعفران • نان کرنون • لبنیات | |||||||||
| ۱۱ | انار | انار • پسته | |||||||||
| ۱۲ | کوهبنان | زیره | |||||||||
| ۱۳ | رابر | کلمپه • گردو • سیب • عسل • لبنیات • خشکبار | |||||||||
| ۱۴ | لاله زار (بردسیر) | گلاب • عرقیات • عسل • سیب • لبنیات • خشکبار | |||||||||
| ۱۵ | ارزوئیه | مرکبات • ذرت • کلمپه | |||||||||
| ۱۶ | کهنوج | مرکبات • خرما • سهن • انبه • ذرت • گندم | |||||||||
| ۱۷ | قلعه گنج | مرکبات • خرما | |||||||||
| ۱۸ | راور | کلمپه • پسته • قالی | |||||||||
| ۱۹ | عنبرآباد | مرکبات • خرما | |||||||||
| ۲۰ | ماهان | کلمپه • قاووت | |||||||||