Urrozko azoka

1286rako, asteroko azoka bat antolatzeko pribilegioa zuen Urrotzek, ganadua eta zereala merkaturatzeko asteazkenetan. 1348an nekazaritza-ekoizpena murrizten hasi zenean eta artzaintza, artilea eta ehungintzako produktuak hedatzen hasi zirenean, balioa irabazi zuten. XVII. mendetik aurrera, azokak hiribilduari emandako oparotasuna ez galtzeko, urroztarrek Filipe IV.ari erosi zioten urtero San Martinengatik azoka bat antolatzeko eskubidea. Horrela, mugako muino xume hori, zereal-laboreen eta abeltzaintza-mendien artean kokatua, erreferentzia komertziala izaten hasi zen Aragoin, Gaztelan eta Frantzian ere.

Nafarroako Gorteetan ordezkaritza falta izan arren, ibilbide eta komunikazioetan garrantzia galdu arren, emigrazioa, karlistaldiak eta hurrengo mendeetako izurriteak gorabehera, asteroko merkatuak eta azokak ez zuten garrantzirik galdu.

XX. mendearen erdialdean, Urrozko ia etxe guztietan autokontsumorako animaliak zeuden: esnetarako behi bat, haragitarako txerri bat, oilo batzuk eta untxiren bat. Familia askok idiak zituzten nekazaritzako lanetarako. Beste batzuei, ia ezer ez zutenei, Udalak hamabi lurrezko lapurreta ematen zizkien ezkontzen zirenean, eta, haiek erein ahal izateko, herriko apaizak eta merkatari nagusiak estekaren sistema ezarri zuten. Sistema horren bidez, hazi-lapurreta bat (22 kilo) aurreratzen zen, eta horren ondorioz uzta gehi zuhaitz bat (lapurreta baten hamaseirena) lortzen zen, interes gisa.

Inork ez daki ziur noiz utzi zioten ospakizunari. Askok gogoratzen dute, ordea, 1960ko hamarkadan modernitateak, garraiobideetako aldaketek eta Agoitzaldeko abeltzaintza-jarduerak behera egin izanak gutxinaka minduta hiltzen joan zirela azokak.

Ez ziren inoiz erabat itzali. Urte luzez hitzordu horretara leial joaten ziren artzainek duela urte gutxi arte jarraitu zuten Urrotzen elkar topatzen. Txingar txiki horretatik gertaera bakar hura berreskuratzeko gogoa eta oroitzapena bizitu ziren. Horrela, 2007an, Udalak azoka artisauagoa sustatu zuen, edizioz edizio mamitu dena eta gero eta bisitari gehiago hartzen dituena.

• (Gaztelaniaz) Navarra, Conocer. (2020-11-06). «Urrotz-Hiria, azoka herria» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-31).

• Urrotz
• Azoka enparantza