Malagako Erdigune Historikoa

 

Musulmanak finkatu aurreko hiri egitura ez da askorik ezagutzen. Alabaina, bai aurkitu dira feniziar eta erromatar zibilizazioen aztarnak. Malaka feniziar kolonia izan zenaz eraikin batzuen sotopean, hain zuzen ere Malagako Picasso Museoaren azpian, harresi defentsiboaren zenbait zati geratzen dira. Indusketetan lortutako datuen arabera, feniziar finkapena Gibralfaro mendiaren magaletik Císter kalea eta Ibn Gabirolen Lorategietaraino eta hegoaldetik itsasoraino iristen zela ezagutzen da, garai hartan egungo Unibertsitateko Errektoretzaren eraikineraino iristen zena.

Erromatar garaiko aztarnen artean erromatar antzokia nabarmentzen da, alcazabaren ondoan dagoena. Honen hedadura feniziar hiriarena baino askoz handiagoa izan zela ezagutzen da, I. mendean El Ejidoko muinoa eta Ollerías kalearen inguruan buztingintza industria baten existentzia ezagutzen bait da.

Nazariar hiriaren morfologia medinak, Gibralfaroko gazteluak eta errabalek osatutako hiri ereduaren islamiar ideiari dagokio. Garai honetako harresitutako perimetroak gaur egungo Erdigune Historikoa inguratzen zuen. Harresitutako eremu hau kanpoalderantz honako ate hauen bidez irekitzen zen: Granadakoa (Bab al- Funtanalla), San Buenaventura edo Antequerakoa (Bab al-Jawja), Iluna, La Cabakoa, Zazpi Arkuduna, Esparteríakoa (Bab al-Faray), Baluarte de la Nave eta Itsasokoa (Bab al-Bahr), zirkulazio bide nagusiekin lotuz. Hirigune osoa ortuz eta zuhaiztiz eta errabalen batez inguratua zegoen.

Medinaren erdiko ardatzak alkazaba Ate Berriarekin elkartzen zuen, Lau Kaleen Plaza (gaur egun Konstituzio Plaza), zokoa eta meskita lotuz. Hiria erdiko ardatz honekiko zeharkako trazatuetan eratzen da.

 

Errege-erregina Katolikoek hiria 1487an konkistatu ondoren, elizak eta komentuak ugaltzen hasi ziren harresiaren barneko eremuan, San Joan, Santu Martirien eta Jakuerenak kasu.

XVIII. mendetik aurrera, pixkana-pixkana harresia botatzen hasten da. Garai honetan eraikitzen dira Alameda Principal, Palacio de la Aduana, Gotzainaren Jauregia eta Herrialdearen Lagunen Elkarte Ekonomikoen eraikina.

XIX. mendean erdigune historikoaren hazkuntza demografiko bat eta eraldaketa morfologiko eta tipologiko nabarmen bat gertatzen da, Alameda burgesiaren bizileku bezala eraberritu zenean. Garai honetako eraikin ugari eta alde zaharraren ardatz nagusia kontserbatzen dira, Larios kalea, José María de la Sanchak proiketatu zuena. Kalea inguratzen duten eraikinen diseinua Eduardo Strachan Viana-Cárdenasena da, hirian Chicagoko eskolako estiloa sartu zuena, baina Georges Eugène Haussmannen bulebarren europar kutsuarekin.

1996an, Malagako Erdigune Historikoa uzte egoeran zegoen, segurtasun eta marginaltasun arazo larriekin eta geroz eta txikiagoa zen biztanleriarekin. Urte horretatik aurrera inguruaren berrabiltze eta zaharberritze prozesu bat hasi zen, etxebizitzak berrabiltzeko laguntzekin, txertatze sozial eta ekonomikoko programekin, kaleen peatonalizazioarekin eta kanalizazioen eta ur, elektraindar, saneamendu, lorategigune etab...en oinarrizko zerbitzuen hobetze proiektuekin.