Karima Baloch

 

Balochek 2005ean hasi zuen bere ibilbidea giza eskubideen eta independentziaren aldeko ekintzaile gisa, Pakistango Balutxistan probintziako desagertze behartuen aurkako Turbateko protesta batean parte hartzean.^[8] Baloch Ikasleen Erakundearekin bat egin zuen 2006an, hainbat postu bete zituen eta, azkenean, erakundeko presidente bihurtu zen 2015ean.^[9] Urte horietan, Balochek Balutxistan osoan zehar bidaiatu zuen, dibulgazio-programak antolatuz, hala nola protestak eta mitinak. OZY kateak 2014an hari buruz egindako erreportaje batean hurrengo hau adierazi zuen, "Islamabaden, Pakistango hiriburuan, Karima aktore politiko arriskutsu eta nazioaren segurtasunerako mehatxu gisa ikusten da; hala ere, mila kilometro hego-mendebaldera, Balutxistan barnealdean, bertako heroina eta itxaropenezko itsasargia da".^[10]

2014an egindako elkarrizketa batean, Karima Balochek adierazi zuen Balutxistanen independentziaren aldeko borroka baketsua pozoi hilgarria bihurtu zela, soka gero eta tiranteagoa zela lepoaren inguruan, aurreko hiru urteetan bere erlijio-kide asko basatiki hil zituztelako eta milaka bahitu zituztelako. Bi hilabete lehenago, bere erakundeko burua bahitu zuten haren aurrean. Aurretik, 2009an, Zakir Majid erakundeko presidenteordea bahitu zuten zerbitzu sekretuek, desfile jendetsu batean parte hartzen ari zela, eta, bost urte geroago, desagertuta jarraitzen zuen.^[11]

2015ean, Baloch erbesteratu egin zen, Pakistango estatuak terrorismo-karguak aurkeztu ondoren haren eta Mahganj Baloch ahizpa gaztearen aurka. Atzerrira ez zela gustura joaten adierazi zuen, baizik eta Pakistanen aktibismoa ezinezkoa bihurtu zelako alde egin behar zuela.^[9][12] Urtebete geroago, 2016an, asiloa eman zioten Kanadan, eta han bizi izan zen 2020ko abenduan desagertu eta hil zen arte.^[13] 2016an, Indiako lehen ministro Narendra Modik Indiaren Independentziaren Eguna zela eta, Pakistango Balutxistango egoera aipatu ondoren, Balochek bideo batean hitz egin zion, gaia aipatu izana eskertzeko, eta gaineratu zuen: "Guk borrokatuko dugu gure gerran, zu gure ahotsa izan zaitez bakarrik".^[14][15]

Baloch 100 Emakumeen Zerrendan (BBC) sartu zuten 2016an,^[6] eta Pakistango Balutxistanen independentziaren alde borrokatzen duen ekintzaile politiko gisa izendatu zuten.^[16][17] Balochek Dad Shah eta Hatun Bibi aipatu zituen, Irango Balutxistanen Irango Estatu Inperialaren aurka borrokatu zuten balutx etniako matxinoak biak, baita euren aktibismoaren atzean zeuden inspirazio nagusiak ere. 2018an, Pakistango genero-desberdintasunarekin lotutako gaiak azaldu zituen Nazio Batuen Giza Eskubideen Kontseiluan.^[18] Balutxistanekin zerikusia zuten gaiak ere planteatu zituen Kanadan, adibidez, Toronton izandako bilera batean, non Pakistanek Balutxistan okupatu zuela aipatu baitzuen.^[19]

Balochek bi anaia zituen: Samir Baloch^[20] eta Mahganj.^[12] Hammal Baloch (Hammal Haider bezala ere ezaguna) balutx aktibismoko kide batekin ezkondu zen Toronton.^[21] Bere familiako kide batzuk Iran eta Pakistaneko balutx erresistentzia mugimenduarekin lotuta egon dira.^[22]

 

Baloch 2020ko abenduaren 20an ikusi zuten azken aldiz bizirik.^[17][24] 2020ko abenduaren 22an, haren gorpua aurkitu zuten itsas pasealekuan, Torontoko erdigunetik gertu.^[25][26] Hasiera batean, poliziak jakinarazi zuen gorpua Ontario lakutik gertu aurkitu zutela, xehetasun gehiagorik eman gabe.^[22] CBC News-en arabera, gertuko lagun eta ekintzaile batek, Lateef Joharrek, azaldu zuen ofizialek esan ziotela familiari Karima Baloch uretan itota aurkitu zutela.^[27] Pakistango Balutxistanen eta Kanadan protestak izan ziren haren heriotzaren inguruko ikerketa eskatzeko.^[28][29] Kanadako gutxiengo etnikoen (balutx, paxtun eta sindhi) taldeek adierazpen bateratu bat egin zuten horri buruz.^[30] Kanadako poliziak Balochen heriotzagatik kezkatuta zegoela aitortu zuen, baina delitu-ebidentziarik ez zuela aurkitu baieztatu zuen, eta haren heriotza "ez-kriminala" izan zela ondorioztatu zuen.^[31][13] Chris Alexanderrek, Kanadako Immigrazio, Errefuxiatu eta Herritartasun ministro ohiak, honako hau adierazi zuen txio batean: "Karima ezagutu genuen guztiok haren heriotzaren inguruabarrak oso susmagarriak direla ikusten dugu. Ez dugu harririk utzi behar irauli gabe, gertatu zitzaionaren errealitatea aurkitzeko eta alderatzeko".^[32]