Annie Leibovitz

Samuel Leibovitz Indar Armatuetako teniente koronelak eta Marilyn Heit dantza garaikideko irakasleak osatzen duten bikote juduaren hirugarren alaba da.^[9] Aitaren eginkizun militarrek askotan aldatzera behartzen zituzten Annie eta bere bost haurrideak.

Bigarren hezkuntzan Leibovitzek hainbat arte adarretan interesa agertu zuen. Idazten eta musika jotzen hasi zen, eta San Frantziskoko Arte Institutuan sartu zen 1967an, arte irakasle izan nahi zuelako.^[10] Filipinetan dagoen Clark aire-baseko gela ilun batean piztu zitzaion argazkilaritzarekiko interesa; Vietnamgo gerran, hara bidali baitzuten aita.^[11] Hainbat urtez, bere argazkigintzarako gaitasunak garatzen jarraitu zuen, hainbat tokitan lan egiten zuen bitartean, 1969an Israelgo kibutz batean denboraldi bat eginez, non Salomon erregearen tenpluan indusketa arkeologiko batean parte hartu zuen.^[12][13]

1971n Estatu Batuetara itzuli zenean, Leibovitzek Arte Ederretako lizentziatura lortu zuen San Frantziskoko Arte Institutuan.^[14] Ondoren, Ralph Gibson argazkilariarekin batera aritu zen lanean.^[15]

Garai horretan, Rolling Stone aldizkari berrian argazkilari autonomo gisa lan egiteko postulatu zen. Editorea, Jann Wenner, txundituta geratu zen bere portafolioarekin eta bere argitalpenaren parte izateko aukera eman zion.^[16] Bi urte geroago, Leibovitz argazkilari buru izendatu zuten, eta kargu horretan hamar urte eman zituen. Ehun eta berrogeita bi azal egin zituen.^[16]

1975ean, The Rolling Stones Tour of the Americas '75 bira musikala dokumentatzeko ardura eman zioten, The Rolling Stones talde britainiarrak Ameriketako Estatu Batuetan eta Kanadan ibili zenean.^[17] Bi urte geroago, Rolling Stoneren bulego nagusiak New Yorkera aldatu ziren, eta, ondorioz, Leibovitzek San Frantzisko hiria utzi zuen bertan hamar urtez bizi ondoren.^[18] New Yorkera iristean, hainbat arazo izan zituen, besteak beste, drogekiko adikzioa, bereziki kokainarekiko adikzioa.^[18]

 

1980ko abenduaren 8an, Annie John Lennon musikariaren departamentura joan zen, Rolling Stonerentzat argazkiak ateratzera. Irudi horietako batek aldizkariaren azala ilustratuko zuela agindu zion, editoreek bere emaztea, Yōko Ono, ondoan erretratatzea nahi ez bazuten ere.^[19][19] Annieren ideia Lennonen beraren Double fantasy albumaren karatulako irudia birsortzea zen.^[19] Argazki saioa hasi eta ordu batzuetara, Mark David Chapman bere miresleak hil zuen John, eta lau tiro eman zizkion New Yorkeko bere eraikinaren sarreran. Azkenik, Rolling Stonek 1981eko urtarrilaren 22an bere tapan —titularrik gabe— argitaratu zuen argazkia, Lennon biluzik eta erabat jantzita emaztearen ondoan uzkurtuta agertzen zenekoa izan zen.^[20]

1983an, Leibovitzek Vanity Fair aldizkari estatubatuarreko erretratugile gisa lan egiten hasi zen, eta urtean 2 milioi dolar jasotzera iritsita.^[21]

1993an Paramount Pictures konpainia zinematografikoaren aurkako salaketa jarri zuen, bere argazki baten egile eskubideak urratzeagatik. Bi urte lehenago Vanity Fairren azala apaindu zuen irudia Demi Moore aktorea biluzik agertu zen hura zen, haurdun zegoela erakusten.^[22] Paramountek argazki horren parodia bat egin zuen Naked Gun 33⅓: The Final Insult film komikoa promozionatzeko. Afixan Leslie Nielsen aktorea ikusten zen «haurdun» eta Demi bezala posatzen. Anniek demanda galdu zuen gorteak bere argazkiaren parodia erabilera legitimokoa zela erabaki zuenean.^[23]

1995ean, The Hollywood Issue-n agertzen diren aktoreak erretratatzeko misioa izan zuen Leibovitzek; Vanity Fair-ek urtero martxoan argitaratzen duen edizio horretan, Hollywoodeko aktore nabarmenenen erretratuak daude.^[24]

 

2006ko maiatzean, Vanity Fairrek ingurumena zaintzeari buruzko ale berezi bat argitaratu zuen lehen aldiz: The green issue. Ale horren azala apaindu zuen argazkia Leibovitzek egin zuen, eta Julia Roberts eta George Clooney aktoreak erretratatu zituen Robert F. Kennedy Jr. eta Al Gore ekintzaile ekologikoekin batera.^[25] Irudi horretarako, Irving Pennek 1948an ateratako Ballet society argazkian oinarritu zen Annie. Hurrengo urteko edizioan, Leonardo DiCaprio aktorea izan zen Leibovitzentzat Islandiako glaziar batean pausatu zena. Berak fotomuntaketa bat egin zuen Knut polar ospetsua DiCaprioren ondoan ager zedin izotzaren gainean eserita.^[26]

Los Soprano telesaileko talde osoa Leibovitzek Vanity Fairrentzat egindako argazki saioan bildu zen azkenekoz.^[27] Erreportajea 2007ko apirilean argitaratu zen, telesaila urte hartako ekainean amaitu zelako.^[28]

2007ko irailean, Annie izan zen Tom Cruise eta Katie Holmes aktoreen alabari, Suri, argazkiak ateratzen lehena, haurra existitzen ez zela zioten zurrumurruei amaiera emanda.^[29][30] Vanity Fair aldizkariaren azalean argitaratu zuten irudia, non neskatoa aitaren txaketaren barrutik agertzen zen. Gainerako argazkiak Cruise-Holmes familiari eskainitako hogeita bi orrialdeko erreportajean agertu ziren.^[31]

2007ko uztailean, Anniek hogeita bat pertsona ospetsuren argazkiak atera behar izan zituen (aktoreak, abeslariak, modeloak, enpresariak, kirolariak, politikariak eta erlijiosoak), Vanity Fair-ek The Africa issue berezian argitaratu zituen hogei estalki desberdinak apaintzeko.^[32]

 

2007aren amaieran, Leibovitzek Indiana Jones y el reino de la calavera de cristal filmaren filmazio-estudioetarako sarbide esklusiboa izan zuen, eta bertan protagonistak eta zuzendariak erretratatu ahal izan zituen. Hauek 2008ko maiatzean estreinatu aurretik filmaren lehen irudiak bihurtu ziren eta Vanity Fair-ek argitaratu zituen urte horretako otsaileko edizioan.^[34]

2008ko otsailaren 14an, Vanity Fairrek bere erretratu ospetsuenak bildu zituen Vanity Fair portraits-photographs 1913-2008 erakusketarako. Londresko Erretratuen Galeria Nazionalean muntatu zen. Annie izan zen erakustaldian parte hartu zuenetako bat.^[35]

Urte hartako maiatzean, eztabaida sortu zen Anniek Miley Cyrus abeslari eta aktorea erretratatu zuenean, hamabost urtekoa garai hartan, bere bustoa maindire hutsez estalita.^[36] Cyrusek lan egiten zuen Disney konpainiak atsekabea agertu zuen Vanity Fairrek hamabost urteko neska gazte bat nahita manipulatu zuelako aldizkari gehiago saltzeko.^[37] Egun batzuk geroago, Mileyk barkamena eskatu zien bere jarraitzaileei, aldizkariak irudiak modu artistikoan pentsatuta zeudela sinetsarazi ziola argudiatuz.^[38] Azkenik, Leibovitzek Vanity Fair egunkarian argitaratutako komunikatu baten bidez adierazi zuen bere argazkia gaizki interpretatua izan zela.^[39]

1986an, Mexikon Munduko Futbol Kopa zela eta, zenbait afixa egitera gonbidatu zuten. Hura izan zen txapelketaren historian lehen aldiz argazkilari bati eginkizun hori eman zitzaiona.^[40]

1988an, American Express kreditu-txartelaren publizitate-kanpaina baterako ospetsu batzuk erretratatu zituen, eta Clio saria irabazi zuen. Bi urte geroago Annie Leibovitz estudioa sortu zuen New Yorken.^[41]

1991n, bere lana Washington Hiriko Erretratuen Galeria Nazionalean erakusten zuen bigarren argazkilari bizia —eta lehen emakumea— bihurtu zen. Zuri-beltzeko eta koloretako berrehun erretratutik gora izan zituen erakusketak, eta, ondoren, Photographs: Annie Leibovitz 1970-1990 liburua argitaratu zuten. Urte horretan bertan, Leibovitzek Margaret Bourke-White argazkilariaren balentria berdindu nahi izan zuen, Chrysler eraikineko hirurogeita batgarren pisuko xurrutarri baten gainean —Manhattanen— muntatu zenean, David Parsons dantzaria erretratatzeko. Life aldizkariko John Loengard erreportari grafikoak atera zion argazkia Annie Leibovitzi berari, estatua gainean jausteko zorian zegoela.^[42] Halaber, 1991n, Mijaíl Baríshnikov dantzariak Annie gonbidatu zuen White oak dantza-proiektuaren sorrera dokumentatzera.^[43]

 

1992an Leibovitzek zuzendutako Zoetrope film laburra erakutsi zuten AmriketakovEstatu Batuetan, Public Broadcasting Service telebista katearen bidez.^[44] 1993an Modas Vogue aldizkarirako lanean hasi zen eta San Frantziskoko Arte Institutuan ohorezko doktoretza jaso zuen, bertan gaztetan ikasi baitzuen.^[44] Garai horretan, San Frantzisko AIDS Fundazioak Anniek hiesa duten gaixoei ateratako erretratu batzuk erakutsi zituen, eta, gainera, erakusketa bat antolatu zen hilabete batzuk lehenago Sarajevoko setioan eta Bosniako gerran berak egindako argazkiekin.^[44][45]

1996an, Udako Olinpiar Jokoetako argazkilari ofiziala izan zen Leibovitz, Atlantan (Georgia). Atleten zuri-beltzeko erretratuen bilduma bat argitaratu zuten urte hartako ekainean Olympic portraits liburuan. Bere hurrengo argitalpena Women (1999) izan zen, Susan Sontag bere bikotekideak idatzitako saiakera batekin batera zetorrena. Bilduma horretako emakumeen erretratuetan, besteak beste, juezak, meatzariak eta baserritarrak agertzen ziren.

2000. urtean bost emakume aukeratu eta erretratatu zituen Pirelli enpresa italiarrak denboraldi bakoitzean argitaratzen duen egutegirako.^[46]

Ondoren, The New York Times egunkariak Leibovitz kontratatu zuen, New York hirian zuen eraikin korporatiboaren eraikuntza dokumenta zezan —2005eko uztailetik 2006ko uztailera—.^[47] Lewis Hinek eta Margaret Bourke-Whitek 1930eko hamarkadan Chrysler eta Empire State eraikinei, hurrenez hurren, ateratako argazkiek inspiratu zuten hogeita hamabost irudiko bilduma.^[48]

2006ko urrian, Annie Leibovitz: bizitza bat lentean zehar izeneko dokumentala erakutsi zuten, eta Annieren ahizpa gazteenak, Barbarak, zuzendu zuen.^[49] Bertan, argazkilariaren bizitzako eszena intimoak erakusten ziren, eta baita berarentzat posatu zuten hainbat pertsona ospetsuri egindako elkarrizketak ere.

Bere lanaren atzera begirako erakusketa bat Brooklyn Museoan egin zen, 2006ko urritik 2007ko urtarrilera arte.^[50] Erakusketa Annie Leibovitz: a photographer's life (1990–2005) liburuan oinarrituta zegoen, eta pertsona ospetsuen eta euren familiaren erretratuak biltzen zituen. Argazkien artean, Susan Sontagen gorpua zegoen, 2004an minbiziak jota hil zena.^[51]

 

2007. urtean, Erresuma Batuko Elizabeth II.a Erresuma Batuko erreginak Virginiara egindako estatu bisitaren argazki ofizialak hartzeko eskatu zion Annieri. Argazki saioa BBC telebista kateak grabatu zuen A year with the Queen dokumentalerako (gaztelaniaz: 'Urtebete erreginarekin'). Dokumentalaren promozio-trailer batek haserre bizian jarri zuen erregina, Leibovitzek koroa kentzea proposatu zionean, itxura informalagoa emateko.^[52] Gero, beste eszena bat agertu zen, non Subiranoa korridore batetik oinez ikusten zen, laguntzaile bati esaten zion bitartean: «Ez dut ezer aldatuko. Nahikoa izan dut horrela jantzita, zuri esker». Ondoren, BBCk barkamena eskatu zuen, eta onartu zuen trailerreko gertaeren sekuentzia okerra zela, eta trailerra akats baten ondorioz zabaldu zutela, baztertutako eszenak zituelako.^[52][52]

2007an ere, Walt Disney konpainiak Leibovitz kontratatu zuen, bere pelikula klasikoetako pertsonaiak interpretatzen zituzten pertsona ospetsuekin argazki batzuk egiteko.^[53] Publizitate kanpainak Walt Disney world's year of a million dreams ('Walt Disneyren munduko milioi bat ametsen urtea') izena hartu zuen.

2007ko uztailaren amaieran, Louis Vuitton moda osagarrien markak publizitate kanpaina bat egin zuen Leibovitz argazkilaria zela. André Agassi eta Steffi Graf tenislariek, Catherine Deneuve aktoreak eta Mijaíl Gorbachov politikariak parte hartu zuten lan horretan, eta Berlingo Harresiaren hondakinak atzealdean zituen auto baten atzeko eserlekuan jarri zen.^[54] Hilabete batzuk geroago, The Rolling Stones taldeko Keith Richards gitarrista, sean Connery aktorea, Francis Ford Coppola zinemagilea eta Sofia Coppola alaba zinegilea, Laetitia Casta modelo frantziarra eta Buzz Aldrin, Jim Lovell eta Sally Ride astronautak izan ziren Annierentzat posatu zuten beste pertsonaia ospetsu batzuk.^[55][56][57]

2008ko martxoaren erdialdean, Anniek Gisele Bündchen modeloari eta LeBron James saskibaloi jokalariari argazkia atera zien, Vogueko estalki historiko baterako.^[58] Egun batzuk geroago, komentarista talde batek —tartean Samir Husnik— ziurtatu zuen irudiak konnotazio arrazistak zituela, Jamesen jarrerak King Kong gogorarazten zuelako; Bündchenek, berriz, gorila gatibatzen duen ilehoria irudikatzen zuen.^[59][60] Urte bereko abenduan, Barbara Walters kazetari ezagunak urtero egiten zuen «Urteko 10 pertsona liluragarrienak» zerrendan agertu zen Annie.^[61]

• 2009an, Royal Photographic Societyk Ehun Urteko Domina eman zion, argazkigintzaren arteari egindako ekarpen esanguratsua aitortzen duena.^[62]
• 2013ko maiatzean, Komunikazioaren eta Humanitateen Asturiasko Printzearen Saria jaso zuen.^[63][64]
• 2015ean Arteetako Páez Dominarekin saritu zuten.^[65]

 

• Yōko Ono ohean etzanda, John Lennon senarrak besarkatu eta erabat biluzik kukubilkatzen den bitartean. Hori izan zen Lennonek 1980ko abenduaren 8an hil aurretik izan zuen azken argazki saioa.
• Michael Jackson artistak bere jarrera ikonikoetako batean, Vanity Fair aldizkarirako 1988an bere oin-puntetan, jean-etan eta alkandora zuri irekiaz eta eskuak atzeraka irekita zituela.
• Bruce Springsteen. Hain zuzen ere, abeslariaren ipurdia, bakero zahar batzuetan bilduta; Born in the U.S.A. diskoko argazki saioan ausaz ateratako argazkia izan zen, eta azkenean albumaren azala bilakatu zen.
• Demi Moore aktorea biluzik, Vanity Fair-en 1991ko portadarako zazpi hilabeteko haurdunaldia erakusten.
• Whoopi Goldberg esnez betetako bainuontzi batean murgilduta, aurpegia eta gorputz-adarrak baino ez erakutsita.^[66]
• George W. Bush eta haren kabinetea Etxe Zuriko Bulego Obalean posatzen, 2001eko irailaren 11ko atentatu terroristen ondoren.^[67]
• Christo bulgariar artista oihalez erabat estalita, berak eraikinak paketatzen zituen bezala.^[68]
• Dolly Parton abeslaria irribarrez, Arnold Schwarzenegger aktoreak bere bizepsak bere atzean flektatzen zituen bitartean, aurpegia erakutsi gabe.
• Dan Aykroyd eta John Belushi aktoreak The Blues Brothers gisa mozorrotuta, aurpegiak urdinez margotuta dituztela.
• Elizabeth II.a Erresuma Batuko erregina, Buckingham jauregiko areto bateko leihotik Londresera begira.
• Keith Haring artista, bere gorputz margotuarekin bere koadroetako bat bezala agertzen dena.^[69]
• Mijail Gorbachov politikari errusiarra auto baten barruan eserita, Berlingo Harresiaren hondakinak atzean dituela.^[70]
• Sting abeslaria basamortuan lokatzez estalita, paisaiarekin mimetizatuta.^[71]
• Pete Townshend musikariaren lehen planoa. Pete Townshendek esku-ahurretik odola dariola eta burua eskuaren gainean jarrita duela.
• Miley Cyrus abeslari eta aktorea bere bustoa maindire zuri batekin estalita hamabost urte zituenean.
• Caitlyn Jenner atleta ohi eta olinpiar dominaduna,l ehen aldiz emakume gisa posatzen, 2015eko maiatzean sexu aldaketa egin eta gero.

• Annie Leibovitz (1983). «Photographs». Pantheon/Rolling Stone Press. ISBN 978-0-394-53208-0.
• Annie Leibovitz (1991). «Photographs: Annie Leibovitz, 1970-1990». HarperCollins Publishers. ISBN 978-0-06-016608-3.
• Annie Leibovitz (1996). «Olympic portraits». Bulfinch Pr. ISBN 978-0-8212-2366-6.
• Annie Leibovitz; Susan Sontag (1999). «Women». Random House. ISBN 0-375-75646-9.
• Annie Leibovitz (2000). «Stardust: Annie Leibovitz, 1970-1999». Louisiana Museum for Modern Art. ISBN 978-87-90029-49-4.

• Annie Leibovitz (2003). «Annie Leibovitz: American music». Jonathan Cape. ISBN 978-0-224-07271-7.
• Annie Leibovitz (2006). «Annie Leibovitz: A photographer's life, 1990 – 2005». Random House. ISBN 978-0-375-50509-6 .
• Annie Leibovitz (2008). «Annie Leibovitz at work». Random House. ISBN 978-0-375-50510-2.
• Annie Leibovitz; Doris Kearns Goodwin (2011). «Pilgrimage». Random House. ISBN 0-375-50508-3.
• Annie Leibovitz; Steve Martin; Graydon Carter; Hans Ulrich Obrist; Paul Roth (2014). «SUMO». Taschen.

 

Leibovitzek harreman erromantikoa izan zuen Susan Sontag idazle eta saiakeragile entzutetsuarekin; 1988an ezagutu zuen, El sida y sus metaforas liburuko gainazalerako argazkia atera zionean. Inoiz ez ziren elkarrekin bizi izan, baina bazituzten apartamentuak, elkarren ondoan.^[72] Sontagek Annie kritikatu eta presionatu ohi zuen, gogorrago lan egin zezan eta sakonagoa eta pertsonalagoa izan zedin. Izan ere, Leibovitzek Demi Moore biluzik eta haurdun erretratatu zuenean, Sontag izan zen Vanity Fair-en editorea, Tina Brown, argazki polemiko hura argitaratzeko konbentzitu zuena.^[73]

Bien arteko harremanak 16 urte iraun zuen. 2004ko abenduan amaitu zen, Susan leuzemia mielogeniko akutua eragin zuen sindrome mielodisplasiko baten konplikazioen ondorioz hil zenean. Anniek ziklo bat itxi zuen bere ondoan, bere hil-ohean argazkia ateratzean, eta artean lutoan zegoen bere aita ere hil zenean, 2005. urtearen hasieran.

Ez Leibovitzek ez Sontagek ez zuten publikoki argitu harremana familiarra, lagunartekoa edo izaera erromantikokoa zen. Hala ere, Annie 2006. urteko bere libururako elkarrizketatu zutenean, A photographer's life: 1990-2005, hauxe adierazi zuen: «Susanekin, maitasun istorio bat zen».^[74]

Bere liburuaren hitzaurrean, Leibovitzek bere lesbianismoari eta Sontagekin zuen harreman erromantiko-intelektualari buruzko xehetasunak eman zituen. Biak elkarrekin liburu bat prestatzen ari zirela ere kontatu zuen, eta hil ondorengo duelua zein zaila izan zen.

Azkenik, Anniek Sontagekin maitasun harremana izan zuela aitortu zuen. Susan zergatik aipatzen zuen «kide» gisa eta ez espezifikoki «maitale» edo «bikote» gisa galdetu zitzaionean, Leibovitzek esan zuen «maitale» zela egokiena. Geroago, Anniek deklaratu zuen San Francisco Chronicle egunkarian: «Esan 'maitaleak'. "Maitaleak" gustatzen zait. Badakizu, "maitaleak" erromantikoa dirudi. Argi eta garbi hitz egin nahi dut. Nik Susan maite dut».^[75] Leibovitzek hiru alaba ditu: Sarah Cameron (2001) eta Susan eta Samuelle bikiak (2005), alokairuzko ama batek ernaldutakoak.^[75]