Aginaga (Usurbil)

Izenaren oinarrian, ezaguna den bezala, "(h)agin" zuhaitz izena dago, eta osagarri du "-aga" atzizkia lekua adierazteko^[4]. Beraz, "haginaren tokia edo hagina zegoen lekua" litzateke.

Nafarroako Errege Antso VI.a Jakitunak, Donostiari 1180an emandako foruetan Aginaga ere barruan sartzen da lehen aldiz. Enrike II.a, Gaztelako Erregeak, 1371an Usurbilgo Belmonte Hiribildua sortzeko baimena eman ondoren, XIV. mendearen amaieran batu zen Aginaga udalerri horretara. ^[5] Lotura hori bien artean egindako adostasun batean oinarrituta gertatu zen, data ezezagun batean. Hala ere, Aginagak administrazio independenteari eutsi zion denbora batez. Gerora idatzi ziren dokumentuek diote lehendik zetozen ohiturengatik edo konkordia batengatik zegoela harreman hori; izan ere, Aginagak Usurbilgo gastuen heren bat bere gain hartzen zuen, eta berdin egiten zuen probintziara bidali behar ziren prokuradoreen gastuekin. Gainera, Aginagak izendatzen zuen hiru urtetik behin Usurbilgo alkatea.^[2][6]

1674an, udala Elizaldeko kontzeju etxe berrira pasa zenean, Kalezarrek herriko gune izateari utzi zion, eta bere eskubideak defendatzeko auzia sortu zuen Elizalde edo Kaleberrirekin. Aginagarrek, bi auzoen arteko eztabaida konpontzeko edo, Gipuzkoako Batzar Nagusietara jo zuten, eta erakunde honek, Juan Beltran de Portu y Aguirre (Urdaiagako Portuko ondorengoa) eta Francisco de Vicuna y Gauna izendatu zituen beraien arteko eztabaidak konpontzeko. Kalezartarren eta aginagarren arteko mesfidantza nahiko zabaldua zegoen. Badirudi aginagarrek herriko etxe edo kontzeju etxe berria Elizalden eraiki zedin eraginen bat izan zutela, eta hori dela medio, bien arteko harremanak asko hoztu ziren handik aurrera.

Liskar franko izan zituen aurrena kalezartarrekin eta, ondoren, Kaleberrirekin udal kudeaketa zela kausa.^[6] 1675, 1682 eta 1793. urteetan gatazkak izan zituzten beraz, Alkatearen izendatze prozesuen harira dirudienez. Kasu hauetan ere Gipuzkoako Batzar Nagusietara jo zuten bitartekaritza eskatzen.^[7]

Horiek horrela, Usurbilen eta Aginagaren artean zenbait gorabehera edo liskar izan dira historian zehar;^[6] Aginagak ez du inoiz anexiorik onartu, federazioa baizik.^[8] Gaurko egunean ere, itzali gabeko sentimendu hori suma daiteke aginagarren artean.

 

Aginagak antzinako administrazio propioa izan zuen, "Aginagako Unibertsitatea". Latinezko universitas hitzetik dator eta "elkarte edo komunitate" esan nahi du, herria aldegia.^[9] Beraz, ez gara ezagunago zaigun Unibertsitateaz ari. Hiribuldu gipuzkoarren jurisdikziopeko nekazal eremuko herriei hainbat izen ematen zaizkie historian zehar, bereizezinak eginez: unibertsitatea, komunitatea, toki, herri, elizate, lur, bailara etab.^[10].

Unibertsitateak, sakabanatutako baserriz osatzen ziren, plaza bat izaten zuten erdigune oso definiturik gabe eta bertan egiten ziren jaiak, ekitaldi publikoak eta batzarrak modu irekian. Eliza ere bertan kokatzen zen. Berezitasun gisara, unibertsitateek zein hiribilduri batu aukeratu zezaketen akordio bidez eta beren administrazio independenteari eusten zioten baina justizia administratzeko hiribilduaren menpeko ziren.^[9] Gipuzkoan batzuk hiribildu bilakatu ziren (adibidez: Aia, Andoain eta Irun), beste batzuk beste hiribilduetara batu eta denborarekin desegin egin ziren (adibidez: Aginaga edo Sorabila).

Aipatu bezala, Aginagako Unibertsitatea Usurbilgo hiribildura batu zen XIV.mende amaiera eta XV.mende hasiera tartean. Usurbilgo Udal administraziotik independentea zen ekonomikoki, Maiztergoan utzitako etxeak, lur komunalak, herri bideak eta zubiak zaindu eta administratzeko ardura zuen.^[5] Ziurrenik baita 1860an Gorosabelek^[5] aipatzen duen neska-mutil gaztetxoentzako zen eskolaren zaintza ere administrazio honi zegokion. Urtero kontzejuko kontseilari talde bat eta aginagako alkatea aukeratzen zuten aginagarrek administrazio lanak egin zitzaten eta herri batzarrak hauek bideratzen zituzten. ^[5] Aginagarrek Irisasi mendian zituzten eskubideak defendatu zituzten nagusi desberdinen aurrean auzi luze eta korapilotsuetan. Epaitegiak eskubide horiek gordetzearen alde agertu izan ziren beti.^[11]

Erakunde hau aspaldiko garaietatik existitu zen, Aginaga eta Urdaiaga existitzen direnetik; hau da, Usurbil hiribildua sortu baino lehenagotik. Aginagako Unibertsitatea Usurbila batu zenetik, dakigunez, Aginagarrek (Urdaiagatarrak barne, San Esteban, Txoko Alde eta Santuenea alegia) beren komunitateko kontuez hitz egiteko Elizalden egiten zuten bilkura. Usurbilgo beste inork ez zuen bertan parte hartzen. Unibertsitatea administrazio gisa noiz desegin zen ez dakigu, baina, mendeetan zehar funtzionatu zuten usadio zaharrari jarraituz biltzen segi zuten nahiz eta elkartetzat ofizialki erregistratuta ez egon.^[8]

Azkenean, 1920ko abenduaren 4an erregistratzea erabaki zuten, eta horrekin batera araudi bat egin zuten elkartearen funtzionamendurako: bilerak Elizaldeko Paris etxean izango ziren, ondare eta eskubideen erabilera eta gozamena bultzatuko zen, elkartearen ordezkaria (zinpekoa) bi urtero aldatuko zen... Eskrituretan agertzen denez, 36 partaide dira, horietatik 22 Aginagakoak eta 14 Urdaiagakoak.^[8] Komunitatean Urdaiagako baserri askok ere parte hartzen dute, bistakoa da. Hortik azaldu beharko litzateke, beharbada, bi auzo horiek betidanik izan duten senidetasunezko harremanak.^[11]

Aginagan ondare sakabanatu ugari dago baserri munduari eta aitzinako langintzei lotuta, naturaz eta paisaiaz gozatuz txango batean aurkitzekoak.

 

Arrillagaandi edo Arrillaga Haundi Baserria mendiaren magalean errioari begira kokatzen da. Oinplano karratukoa da, lau hormak harriz eta manposteriaz eginak ditu, bi solairu eta ganbara, eta hiru ur-isuriko teilatua. Zurezko egitura bikaina dauka. Beheko solairuan, harlanduzko zutabe karratuen gainean zurezko zutabeak altxatzen dira, teilaturaino pieza bakarrean. Zurezko elementu guztiak zenbaki erromatarrekin markatuak daude. 2002ko ekainaren 4an, Eusko Jaurlaritzak monumentu izendatu zuen, Sailkatutako Kultura Ondasuna da beraz. ^[12][13]

 

XVI. mendean eraikitako baserri honek planta errektangularra eta manposteria eta harriz egindako hormak ditu; teilatua bi ur-isurikoa, bi solairu eta ganbara. Zurezko egitura bikaina oinarrietatik teilaturainoko bederatzi zutaberen gainean altxatzen da. Habe handiz gurutzatutako zutabe hauek beso edo txarrantxa bikiez indartuak daude. Baserriaren egiturarekin batera aipatutako mendeko dolare baten aztarnak ditu. Sariaaundi eraiki zen garaiko egitura ia osoa mantentzen du; eraikuntzaren bolumena ere jatorrizkoa da. ^[12]

Saria Usurbil herria baino lehenago sortu zen Urdaira eta Aintzi Baserriekin batera. Hauek dira, izan ere, Usurbilgo etxerik zaharrenak, seguru asko San Salbatore eliza baino lehenagokoak. Elena Barrena historialariak aipatzen duen 1178ko dokumentu batean, Antso Jakituna Nafarroako erregeak baieztatzen du Garzia Ramirezek Iruñeako elizari eman zizkiola "Hieldo", Urumea... eta inguruko beste zenbait lekutan zituen ondareak. Hor "Saria" aipatzen da. ^[12]

 

Teilategien helburua teila zein adreiluak sortzea zen. Erromatarrek ekarritako teknika hau Erdi Aroan hasi zen berpizten berriz suteak saihesteko egurra baino material aproposagoa zelako zeramika. Hiru eta gehienez bost bat langilek osatzen zituzten lantegi txiki hauek, betiere, maisuaren zaintzapean. XX. mende hasieran etorri zen teilategien gainbehera, teilategi moderno industrialak sortzearekin batera etorri zen langintza tradizional honen desagertzea.^[12] Aginagako telategiek honela funtzionatzen zuten^[12]:

1) Negu partean buztinetara joaten ziren, teilak egiteko lehengai bila. Neguan Aginagako Gomentzaneara joaten ziren buztin bila (beharrezko lehengaia). Gometzaeneako erriberan "Teillalur" izenekok ingurunean hartzen zuten buztina. 2) Udaberrian landu egiten zuten, ura eta bestelako elementuekin (harea, kuartzoa...) nahastuz. Moldeatu ondoren, udara arte lehortzen uzten zituzten eraikuntza aproposetan. 3) Udaran egiten zen egosketa, eta astebete edo aste eta erdi irauten zuen. Eskaeraren arabera, urtean bi labekada edo gehiago egiten zituzten.

 

Bederatzi karobi daude identifikatuta aginagako lurretan ^[12]. Hautako gehienak ia desagertuta aurkitzen dira baina lau ikusgarri daude. Lertxundin bat, Arburun beste bat eta Arrillagaundi baserriaren inguruan bi.

Arburuko karobia izan zen Usurbilen lanean aritu zen azkenetakoa. 1933 eta 1934 urteen inguruan, hiru egun eta hiru gau egon zen sutan, azkenekoz ^[12].

 

 

Aginaga eta Txoko Alde auzunea (Urdaiaga) lotzen ditu.

Ermita bezala, 1620an datatu zuen eraikin honen eraikuntza Murugarrenek ^[14]. Ez dakigu garai horretakoa den edo aurretik beste eraikin kristaurik egon zen. Zehatz dokumentatuta dagonea da, Aginagan jaiotako ^[15] Frantzisko Etxebeste militar ezagun eta indianoak testamentuan Aginagako Komunitateari utzitako 2.000 errealekin eraiki zen "Basilika berria" 1759-1761 urteen bitartean. ^[16] Honela zioen testamentuan: ^[16]

“que sus vezinos y moradores puedan tener consuelo y alivio espiritual de oir misa en ella los dias de fiesta y precepto aorrandose de la larga distancia que tira desde dicha comunidad a la Yglesia Parroquial de esta villa [de Usurbil] que es la más inmediata y del riesgo a que por razon de la misma distancia se hallan de dexar de cumplir con el precepto”

Aginagako Komunitatearena zen eliza honen patronatua edo jabetza. Ez dakigu zehazki noiz amaitu zen eraikina, baina, 1761ean Iruñeako Kurian hiru apaiz izendatu zitzaizkion "Aginagako Komunitateko Asisko San Frantziskoko Basilika Berriari": Garagorri, Arrillaga eta Ayalde. ^[14] Ondoren, bertako lehen serora 1762ko maiatzaren 7an izendatu zuen Aginagako Komunitateak, Manuela Mutiozabal.

1816an berriz, ermita izatetik Usurbilgo parrokiari lotutako "parrokia laguntzaile" izatera pasa zen.

1970ean desakralizatu zen eraikina, Eliza Berria egitearekin batera.

1992an jada eraikina erortzekotan zegoen eta azkenik, teilatua eta eskuineko hormaren zati handi bat erori ziren, egurrezko bobeda eta korua galduz. Jarraian, Usurbilgo Udalak Gipuzkoako Gotzaindegiarekin adostu zuen Eliza honen jabetza udalarena izango zela eraikina mantentzearen truke eta Aginagako herritarrek erabilera kulturalera aprobetxatu zezaten.

Gaur egun, herriko gazteek bultzatuta auzolanean eraberriturik dago. Bi kolpe nagusitan egin zuten berrikuntza 2012an eta 2020-2022 bitartean. Orain, Eliza Zaharra Elkargunea deitzen zaio eta bertan hainbat ekintza kultural garatzen dira urtean zehar, herriko biztanleen elkargune izanez.

 

1960ko hamarkada amaieran eraiki zen eraikin hau. Aginagako hainbat baserri zorpetuta eraiki zuten aginagarrek honi atxikitako hainbat lokalekin batera.

 

Gaur egungo Aginagako pilotalekuaren aurretik bertan zegoen Ariztitxo hariztiaren oroitzan egin zuen Alejandro Tapia Aiestaranek. Eskultura 1993an egin bazuen ere, 2008an kokatu zuten, egileari berari omenaldia egin zitzaionean. Kareharrizko idulki luzatuaren gainean brontzezko zuhaitzaren adar korapilatuak ageri dira, zuhaitza irudikatuz. ^[12]

2021eko abenduan ezarri zen Aginagako Jai Batzordea-Aginagako Gazteak-en eskutik. Alejandro zendu zela bost urte bete zirela ezarri zen oroimen ekitaldi bat eta bere lanen erakusketa bat jarri ondoren.

Aginagarrak beti bizi izan dira Errioari begira eta horren adibide garbia dira bertan sortu ziren ontziola oparoak. Mapan ikus daitezke izandako untziolen kokapenak non dauden. Gaur egun ez dago ontziola hauen inongo arrastorik bistan.

 

 

Ontziola txiki horren informazio gutxi dago. 1830ean San Juan Bauptista ontzia Pascual Nemenin donostiarrarentzat hortxe egin zela bakarrik dakigu.^[17] Hasierako irudian ontziolen kokalekuak aipatzen dira eta Sariako instalakuntzen kasuan ez dago garbi urez bestalde edo aipatu tokian diren.^[18]

Gipuzkoako ontziola ezezagunenetako bat. Mutiozabal familiaren jabetzakoa izan zen, eta Gipuzkoako errio bazterreko tailerrik berritzaileena eta garrantzitsuena izan zen XIX. mendeko bigarren aldian.^[19]

 

Guztietan zaharrena, nagusiena eta ospetsuena da Aginagan zein Usurbilen izandako ontziolen artean. XVI eta XVII. mendeetan ontziola pribatua izan zen bere osotasunean, XVIII eta XIX. mendeetan (itxi zuten arte) Usurbilgo Udalak kudeatu zuen, nahiz eta parte-hartze ekonomiko nagusia Ignazio Soroaren maioarazgoarena izan.^[17] Honela zioten hainbat maisu ontzigilek 1606ko zinpeko aitorpen batean:^[17]

(...) fabricar qualquier galeón por grande que fuese y largo asta cuarenta codos de quilla de manera que en el botte y flotando tripolado y por tripolar saliessen más seguros de la ribera de Husúrbil asta la mar todas las veces que Su Magestad los madase fabricar (...)

1.300 tonako ontziak egiteraino iritsi ziren Espainiako errege-erreginen itsas armadarentzat. Ala ere, 1700. urtetik aurrera ekoizpena gutxitu zen, eta ez zuten gehiago 300 tonatik gorako ontzirik eraiki. 1816tik aurrera ez zen gehiago ontzirik eraiki Mapilko ontziolan. Hala ere, esan behar da bere kudeaketa publikoari esker, Mapilgo baserrian maizter garaian-garaian zegoen familiaren ardura zela, lurrak zainduta eta bertan zeuden jabetza oro etorkizuneko esplotaziorako prest izatea. 1831ra arte behintzat horrela mantendu zirela ziurtatzen du Frantzisko Lizarragak, garaiko Usurbilgo alkate zenak.^[17]

 

Hiru mendez funtzionatu zuen ontziola horrek. Oria ibaiak sakonera txikia du ontziola hau kokatzen zen lekuan, baina ez zen arazo izan garaiko maisuentzat, 200 tona bitarteko ontziak egin baitzituzten. Ontziola honen urrezko garaia XIX. mendea izan zen, Napoleondar Gerrak amaitu ondoren 1841. urtera bitarte Gipuzkoako ontziolek ekoitzitako ontzien erdiak baino gehiago eraiki baitzituzten. 1841. urtetik aurrera bereziki Pasaian sortutako beste ontziolen ondorioz etorri zitzaion gainbehera.^[17]

Euskal Herriko lehen baporeontzia egin zuten 1878. urtean, Bilboko Jose de Ugarte ontzi armadorearentzat: Ugarte Numero Dos.^[17]

Aginagako biztanleria

Generoaren ikuspegitik, 2020ko datuen arabera 236 gizon eta 227 emakume ziren bertan.

Zahartze indizea 177,78koa da Aginagan. Hau da 178 pertsona nagusi daudela (+65) 100 ume/gazteko (15 urtetik beherakoak).

Gaur egun, Aginagak ez dauka inolako administrazio propiorik edota tokiko erakunde txikirik. Auzoa ordezkatuko duen herri batzarrik ere ez dauka. Hortaz, bertako politika eta administrazioaz ari garenean Usurbilgoaz hitz egin behar dugu. Hau honela, Udala Usurbilgo Elizalden aurkitzen da eta Agurtzane Solaberrieta Mesa (EH BILDU) da Usurbilgo alkatea. 2023ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian izan zirenetik dago gobernuan. Gehiengo osoz gobernatu du EH Bilduk Usurbilen azken hiru legegintzalditan.

Aginagako bozken eboluzioa 2007tik aurrera jakin daiteke soilik, aurrez mahai elektoral propiorik ez zeukalako. Ala ere, ezker abertzalea izan da bertako biztanleen joera politiko nagusia Espainiar Trantsizioaz geroztik, Usurbilen bezalaxe.

Aginaga herri euskalduna da. Euskaraz bizi da, eta horren adierazle da euskararen kale erabilera %92,8 izatea 2011an, eta %90 2016an.^[20]

Euskalkiari dagokionez, gipuzkeraren aldaera den Beterrikoa da berezko hizkera.^[21]

Hitanoaren inguruko datuak 2016an Usurbil osoa hartuta bildutakoak diren arren, esanguratsua izaten jarraitzen du inguruan euskal hiztunen %28,1ek erabiltzen duela hitanoa: emakumeen artean %14,6k eta gizonezkoen artean %38,6k.^[20]

Euskarari lotuta, herriko ekintzaile nagusia Pello Zubiria kazetaria izan da, Argia Aldizkariko zuzendaria izan zen, baita, Euskaldunon Egunkarian sustatzaile eta zuzendaria ere. Ezin aipatu gabe utzi, Jabier Pikabea Aizpuruak egindako lana, 2005ean errioko hizkera eta kultura jasotzen dituen liburua plazaratu baitzuen Eusko Ikaskuntzarekin.^[22]

• Arrate Zahar Egoitza
• Antxomolantxa Herri eta Kultur Elkartea
• San Praixku Guraso Elkartea
• Atarialde Elkarte Gastronomikoa
• Aginagako Jai Batzordea - Agiñako gaztiak

Urriaren 4an ospatzen dira Aginagako San Praixku jaiak. Bi asteburuz luzatu ohi dituzte, 5-6 egunez, inguruan betidanik oso famatuak izan diren herri giroko jaiak dira. ^[23]

Kirol munduan ibilitako hamaika herritar ditu Aginagak, alterofilia, sokatira, boxeoa, arrauna...

Aginagan betidanik jaio izan dira arraunlariak errioari lotutako lanak sendotutako pertsonak izaki. Gaur egun ere biztale gutxiago izanda ere arraunlari oparoak ditu Aginagak. Garai batean trainerua antolatzera ere iritsi ziren.Aginaga Trainerua, Txitxardin Zale Elkarteak antolatu zuen zehazki. 1956. urtean hirugarren izan ziren Kontxako Banderan.^[24] 1957ko Kontxako Bandera eta 1960ko Kontxako Banderako irabazle izan ziren.^[25]

50eko hamarkadan traineruak krisian ziren, galtzear zeuden. Federakuntzak, traineruak osatzeko betebeharrak gutxitu zituen. Trainearen herrian jaio behar izatea baztertuz eta soilik federazioko fitxa edukitzea eskatuz. Horrenbestez, Aginagak aurkezteko aukera lortu zuen.^[26]

1957an, Aginagar, Oriotar (Ortzaikarrak gehienak) eta Sanpedrotarrek osatu zuten trainerua (Estatu Batuak deitzen zieten).^[26] Aginagarrak Julian Pikabea, Imanol Ikutza, Juan Ikutza (Antonio Etxeberriaren ordez), Antonio Manterola eta Martin Errasti ziren. Ortzaikarrak Batista Oliden, Antonio Oliden, Alejandro Oliden, Tiburcio Etxeberria eta Ramón Arreseigor "Trabuko" ziren eta Oriotarra Juanito Lizarralde. Azkenik, Sanpedrotarrak José Luis Iriondo, Mikel Kortadi eta Alfontso Sagarzazu.

Donostiatik bueltan zirela, Usurbilgo kale nagusitik pasatzean ura bota zieten bizilagunek balkoietatik. Francisco Kalparsoro "Patto" zen Usurbilgo alkatea eta Usurbilgo traineruaren jarraitzailea zen, Andres Bruño traineruaren delegatuaren arabera:

"... ez zion graziarik egiten Aginagako traineruak. Horregatik, Aginagak irabazitako banderak ez dira sekula Usurbilgo Udaletxean egon."

Aginaga hiru autobus lineak zeharkatzen dute gaur egun: ^[27]

1. Bidez Bide zerbitzuarekin, mugitzeko arazo handiak dituzten eta nekazaritza lurretan bizi diren adineko pertsonei aukera eman nahi zaie ezohiko eginkizunak beren kabuz egiteko. Honetarako, furgoneta egokitu baten zerbitzua eskaintzen da astelehenetik ostiralera ordutegi eta geltoki finkoekin. Zerbitzu hau herritarrentzat dohainik da. Adinagatik edo mugikortasunagatik geltokira iristeko arazorik izanez gero, zerbitzuak eskariaren arabera funtzionatuko du. Honela, zerbitzua telefonoz eskatu eta BIDEZ BIDE etxeraino joango da. Usurbilgo Udalak eta Behemendi Elkartearen laguntzarekin ematen du zerbitzua.
2. UK09 eta UK49G, Urola Kostako Zumaia-Donostia lineak. Honek 5 geltoki ditu Aginagan, auzune banatuenak lotuz eta inguruko herrigune eta hirigunera gerturatzeko aukera emanez. Urola Kosta eta Donostiako eskualdeetara lotzen du. Lurraldebusek eskaintzen du zerbitzua.
3. BU02 Aginaga-Hospitaleak linea. Honek Aginaga, Usurbil, Lasarte-Oria, Errekalde eta Hospitaleak lotzen ditu. Hospitalera loturaz gain Buruntza-Beterri eskualdera lotzen du. Lurraldebusek eskaintzen du zerbitzua.

Bere garaian, "Aginagako Tren Estazioa" (Topoa) ere bazen, Urdaiagako Txokoalden kokatua (beraz ez zegoen Aginagan). Gaur egun ez dago zerbitzu hau erabilgarri.

• Frantzisko Etxebeste (1683-1753), militar (Jenerala) eta merkatari indianoa. Berak utzitako diruarekin egin zen Aginagako Asisko San Frantzisko Eliza eta Usurbilgo Salbatore Elizaren dorrea.
• Tomás de Ayalde (1761-1836), Teniente jenerala (1825), eskuadra-burua, Habanako Gerra-pòrtuko komandante nagusia eta almirantegoaren bokala izan zen ^{[28] [29]}.
• Joxe Mari Furundarena Begiristain (1915-1936), Eusko Alderdi Jeltzaleko militantea eta Euskal Gudarosteko gudaria.
• Andres Bruño Urdanpilleta (1926-2019), Frankismo osteko Usurbilgo lehen alkatea.
• Alejandro Tapia Aiestaran (1930-2016), pintorea eta eskultorea.
• Jabier Pikabea Aizpurua (1941-), euskaltzalea eta idazlea.
• Pello Zubiria Kamino (1958-), kazetaria. Argia Aldizkariko zuzendaria izan zen, baita, Euskaldunon Egunkarian sustatzaile eta zuzendaria ere.
• Jose Luis Segurola Maioz "Naskaz" (1960-1983), Komando Autonomo Antikapitalistetako militantea.
• Inaxio Usarralde Arantzadi (1967-), bertsolaria eta gai-jartzailea
• Iñaki Errasti Ubera (1979-), arraunlaria eta entrenatzailea.
• Josu Ostolaza Pagola (1991-), arraunlaria.
• Sarai Lizaso Mitxelena (1993-), arraunlaria.
• Miriam Arrillaga Beloki (2000-), pilotaria.
• Aitor Aranguren Errasti (2000-), pilotaria.

• Herri Txiki Infernu Handi (ETB1) AGINAGA