Ystad

Ystad
	urban area in Sweden (en)
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Suedia
Konderria	Eskania
Probintzia	Eskania
Izen ofiziala	Ystad
Geografia
Koordenatuak	55°26′05″N 13°49′31″E / 55.43462°N 13.825365°E
Azalera	7,92 km²
Demografia
Biztanleria	20.195 (2020ko abenduaren 31); 62 (2020)
Dentsitatea	2.182 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1244
Telefono aurrizkia	0411
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
	http://www.ystad.se

Ystad (suedieraz ˈyːsta ahoskatua) Suediako hegoaldeko muturrean dagoen azken udala da, Eskania eskualdean. 17.353 biztanleko populazioa du. Ystad internazionalki ezaguna da Kurt Wallanderrek bere jarduera garatzen duen lekua izateagatik, Henning Mankellen nobela beltzezko serieko protagonista den polizia.

Historia

Ystad lehen aldiz 1244an aipatzen dute, 1267an Gråbrödraklostret monasterio frantziskotarra fundatzen da. Ystad Hansako Ligan elkartzen da XIV. mendean. 1599an herriak idiak esportatzeko eskubidea eskuratu zuen. Roskildeko Itunaren arabera, Ystad Eskania guztiarekin batera daniar subiranotasunetik Suediarrari 1658an transferitu zioten, une hartan populazioak 1600 pertsona gainditzen zituen. 1850an 5000era iritsi zen. 1866an Ystadek trenbideko konexio bat irabazi zuen eta goarnizio iraunkor bat ezarri zuten herrian, 1890ean 10.000 biztanleera iritsi zen. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Ferry zerbitzu bat ireki zuten Poloniara eta Bornholm daniar uhartera.

Gaur

Herriaren jarduera ekonomiko nagusien artean merkataritza, eskulana eta turismoa daude. Ystad hartzen da Eskania probintzian hobeto zaindutako hirietakoen artean, eta suediar hiri gutxik berdindu ahal dute haren etxe zaharren pintoreskoa edo kaleak.

Herriak ertaroko bi eliza handi ditu, Kepa Deunaren eliza (Klosret ezagutua ere) eta Andra Mariren eliza (Mariakyrkan), biek Hanseáko arkitektura gotikoaren eragin handia dute, itsaso Baltikoa inguratzen duten eliza tipikoena.

Ystad internazionalki ezaguna da Kurt Wallanderrek bere jarduera garatzen duen lekua izateagatik, Henning Mankell-en nobela beltzezko serieko protagonista den polizia.

BBC-k bertan errodatu zuen Wallander telesail akatsgabea, Kenneth Branagh da protagonista.

Ferry sarriak daude Bornholm, Danimarka, eta Poloniako Świnoujściera joateko. Herriak trenbideko konexioak ditu Malmörekin, Simrishamnekin, eta Kopenhagerekin.

Izena

1285ean izena Ystath idazten zen. Bere esangura originala guztiz ez da ezaguna, baina seguru asko Y letrak zerbait izan dezake danierazko hitz zahar batekin hagin zuhaitza izendatzeko, -stad herria da, edo hobeto, lekua. Daniarren garaietan, 1658 baino lehen, ahoskera Ysted zen.

Kirolak

Ystaden eskubaloia da kirol herrikoiena, bi klub handirekin. Ystad IF, goikoaldean kokatuta egoten da Suediako liga nazionalean (Elitserien, 2008an), IFK Ystad berriz, bigarren mailan dago (1. maila, 2008an). Eskubaloiko jokalari famatu askok klub hauetan jokatu dute, Perl Carlén ezaguna tartean dagoela.

Medioak

Egunkari aktibo bakarra Ystaden Ystads Allehanda da, Skurup, Tomelilla, Simrishamn eta Sjöbo ondoko udalak ere lantzen dituena. Egunkaria 1873an fundatu zen.