Txilar zuri

Txilar zuri
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Ericales
Familia	Ericaceae
Generoa	Erica
Espeziea	Erica arborea; L.

Txilar zuria edo zurikatxa (Erica arborea) Erikazeoen familiako zuhaixka adartsua da, 1-4 m luzera duena (Kanarias eta Afrikako ekialdean 20 m-tara hel daitekeena), ezkaiaren antzekoa. Eskualde mediterraneotik oso hedatua izan da.

Morfologia

Adar gazte eta behagarriak ez diren saihetsez hornituak. Bere azala arre-horixka da eta oso nabariak diren ile zurixkak, batzuk laburrak, besteak luze eta dentikulatu-ekinatuak ditu. Ile-geruza oso trinkoa da.^[1]

Hostoak 3-9 mm-ko luzera eta 0,5-0,7 mm-ko zabalera dute eta 3-4naka bertiziloetan kokatuta daude era linear erekto-patentean. Hostoak hain daude kiribilkatuak (errebolutuak) non azpialdea ez den ikusten. Oso iletsuak izaten dira. Hosto gazteek zilio guruintsu oso motzak aurkezten dituzte.^[2]

Infloreszentzia ugari garatzen ditu, adar motz lateralen muturretan, unbeliformeak, 1-3 loredunak brakteola basalekin, multzo panikuliforme bat eratuz. Pedizeloak, 2-5 mm-ko luzerakoak eta erlatiboki lodiak. Sepaloak 1,2-1,5 mm-ko luzera dute, oinarriari lotuta daude, kolore zurixka dute eta ilegabeak dira. Morfologia obalo-lantzeolatua dute, kukulatuak dira (kaputxa antza dute) eta mintzakarak dira. Korola 2-3,5 mm-koa, kanpai-tubular itxurakoa, zuria eta 0,5 mm-ko gingil erektoduna. Anterak gingil obalo-lantzeolatudunak dira. Obulutegia Ilegabea da eta 5 mm-ko estiloa du.

Haziak 0,4-0,6 mm-koak dira, elipsoidalak, eta arinki ildaskatuta daude.

*Erica arborea* espeziearen loreen aurre bista.

Loraketa

Bere loraketa otsailetik abuztura gertatzen da^[3]. Loreak ezkila txiki baten antzekoak ditu, kolorez zuriak eta adarren inguruan matsalko-eran antolatuak.

Banaketa

Argi askorik ematen ez duen sastrakadietan edo baso argitsuetan (pagadietan, hariztietan, artadietan, etab.) aurki daiteke. Karerik gabeko (granito, kuartzita, hareharri...) substratu silizeoengatiko preferentzia du.

Mediterraneo Itsasoaren inguruko lurraldeetan hazten da batez ere. Afrikan zenbait eremu banatutan ere agertzen da: Etiopiar mendigunean, Ruwenzorin edo Kamerungo mendietan.

Euskal Herrian iparraldetik topa daiteke hedatuta eta bi subespezie desberdintza daitezke: Erica arborea subsp. arborea eta Erica arborea subsp. riojana.^[3]

Erabilerak

Bere zura (ingelesez briar root eta frantsesez bruyère deitua) oso gogorra eta suaren aurkakoa denez, pipak egiteko erabiltzen dute. Gainera, usadiozko medikuntzan, antiinflamatorio moduan erabiltzen zen (bereziki gernu-hodietan). Intsektuen ziztaden efektuen aurka ere izan da erabilia. Paper garrantzitsua jokatzen du landa-ekonomian eta lurzoruen eraketan, bere ezaugarriengatik, hala nola, lehortearekiko erresistentzia, ahalmen inbaditzailea, etab. Hala eta guztiz ere, bere erabilera aipagarriena lorezaintzan ematen zaiona da.