Marshall Plana
Marshall Plana (ofizialki Europa Suspertzeko Programa) Bigarren Mundu Gerraren ondoren AEBek Europako herrialde aliatuen gainean (baita Alemanian eta Italian ere, etsaiak izan baziren ere) garatutako egitasmoa izan zen. Haren helburua herrialde horien egoera ekonomikoa suspertzea eta haietatik komunismoa uxatzea zen. Izena George Catlett Marshall AEBetako Estatu Idazkariaren omenez du izena. William L. Clayton eta George F. Kennan Estatu Saileko ofizialak nabarmendu ziren plana sortzerakoan.
Sobiet Batasunari eta haren aliatuei ere laguntza bera eskaini zitzaien, baldin eta aldaketa politiko zein ekonomikoak egiten baziren nahiz eta kanpoko hainbat kontrol onartzen bazuten. Sobiet Batasunak, halere, muzin egin zion proposamenari. Vyacheslav Molotovek dolarren inperialismotzat jo zuen.
Plana 1947ko uztailean jarri zen martxan. Lau urtean, 13.000 miloi dolar eman ziren laguntza ekonomiko eta teknikorako, Europako Kooperazio Ekonomikoko Erakundean sartu ziren herrialdeak susper zitezen.
Plana amaitu orduko, parte hartu zuten herrialde guztiak, Alemania izan ezik, gerra aurreko ekonomia mailetara iritsiak ziren. Hurrengo bi hamarkadetan, Mendebaldeko Europako eskualde andanak inoiz izandako hazkunde ekonomikoa garatu zuten. Halaber, Marshall Plana Europako batasunerako bidean lehenengoetako mugarritzat hartu da, muga zeharkatzeko zenbait zerga ezabatu baitzituzten eta kontinentean ekonomia kontrolpean edukitzeko hainbat erakunde sortu baitziren.
Azken urteotan, historialariek planaren azken asmoak eta eraginkortasuna zalantzan jarri dituzte. Nazio Batuen Erakundeak —miloika errefuxiatuei lagundu zien—, gerra ondoko suspertzean paper garrantzitsua jokatu zuela ere onartzen da.
Marshallen Planaren hitzaldia
[aldatu | aldatu iturburu kodea] |
Wikitekan bada UEUren liburu batetik ateratako testu zatia: Marshall Planaren hitzaldia |
| Liburu osoa: Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009 | |
| « |
Europa berreraikitzeko premien azterketa egitean, egoki balioetsi ziren bizitzak galtzea edota hiriak, lantegiak eta meategiak suntsitzea; baina azken hilabeteotan nabarmen ikusi da, beharbada, aipaturiko suntsiketa ikusgarria baino garrantzitsuagoa izango dela Europako ekonomiaren egitura desegin izana. [...] Egia da Europak gaur egun duen ordaintzeko gaitasunarekin ezin izango diela aurre egin premia guztiei datozen hiruzpalau urteetan; izan ere, kanpotik —batez ere Amerikatik— ekarri behar dituen elikagaiak eta oinarrizko beste zenbait produktu ordaintzeko, laguntza gehigarri handia behar du; bestela hondamendi ekonomiko, sozial eta politiko oso larria pairatuko du. Etengabeko soka hori moztea da erremedioa, europarrek konfiantza berreskura dezaten beren etorkizun ekonomikoan eta Europan, oro har. Fabrikatzaileak eta nekazariak gai izan behar dira —eta horretarako borondatea izan behar dute— beren produktuak eremu zabalean trukatzeko; truke horretako diruaren balioa egonkorra izan behar da, kezkarik sor ez dezan uneoro. Egoerak munduan sor lezakeen pesimismoa eta kaltetutako jendearen egonezinak eragin litzakeen liskarrak alde batera utzita ere, edozeinek ikusten du argi eta garbi zein eragin izan dezakeen egoera latz horrek Estatu Batuetako ekonomian. Munduaren egoera ekonomikoak normala izan behar du, egonkortasun politikoa eta bake segurua lortuko badira; eta logikoa da Estatu Batuek beren eskuetan duten guztia egitea hori lortze aldera. |
» |
—[1]. Testu osoa irakurtzeko Wikisourcen duzu eskuragarri | ||
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Martínez Rueda, Fernando; Aizpuru Murua, Mikel. (2011). Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009. Udako Euskal Unibertsitatea ISBN 9788484383345..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q4576
Multimedia: Marshall Plan / Q4576
