Luigi Cremona
Luigi Cremona (1830eko abenduaren 7a – 1903ko ekainaren 10a) italiar matematikaria izan zen. Bere bizitza geometria ikastera eta bere herrialdeko matematika aurreratuaren irakaskuntzaren erreformara eman zuen. Bere ospea "Introduzione ad una teoria geometrica delle curve piane" lanean oinarritzen da [1] Kurba eta gainazal aljebraikoen ezagutzarako oinarrizko ekarpenak egin zituen. Cremonaren diagrama izeneko egitura isostatikoak kalkulatzeko metodo oso ezaguna ere garatu zuen.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Luigi Cremona Pavian (Lonbardia) jaio zen, orduan Austriaren menpeko Lonbardia-Veneziako Erresumaren zatia.
1848an ikasketak utzi behar izan zituen Austriaren menderakuntzaren aurka armak hartu zituen "Italia Askea" batailoian sartzeko. Unibertsitatera itzuli eta gero, Francesco Brioschiren zuzendaritzapean ekin zion berriro ikasketei. 1853an ingeniaritza zibilean eta arkitekturan doktoratu zen eta matematikako irakasle karrera hastea erabaki zuen.
Bere lehen lana Cremonako Lizeoko oinarrizko matematikako irakasle izan zen. Gerora Milanen antzeko postu bat lortu zuen. 1860an Boloniako Unibertsitatean goi-mailako geometria irakasle titular izendatu zuten, eta 1866an goi-mailako geometria eta estatika grafikoko irakasle titularra Milango Goi Unibertsitate Teknikoan. Urte horretan bertan Berlingo Akademiaren Jakob Steiner sarirako aurkeztu zuen "Memoria sulle superfici del terzo ordine" izeneko tratatu batekin, eta saria JCF Sturmekin partekatu zuen. Bi urte geroago sari bera eman zioten lehiaketan parte hartu beharrik gabe.
1873an Erromatik deitua izan zen ingeniaritza unibertsitatea antolatzeko, eta bertan goi mailako matematikako irakasle eta katedratiko izendatu zuten lehenengoz 1877an. Ordurako Cremonaren ospea Europa osora hedatu zen, eta 1879an Londresko Royal Society-ko kide korrespontsal hautatu zuten. Urte hartan bertan Italiako erreinuko senatari izendatu zuten.
1856az geroztik Cremona "Annali di scienze fisiche-ri" eta "Annali di matematica-ri" laguntzen hasia zen. Bere artikuluak Italiako, Frantziako, Alemaniako eta Ingalaterrako matematikako aldizkarietan agertu ziren, hainbat lan garrantzitsu argitaratuz, horietako asko beste hizkuntza batzuetara itzuliak. Bere Estatika Grafikoaren eskuliburua ( Le figure reciproche della statica grafica (1872)) eta bere Geometria Deskribatzaileko Elementuak (Elementi di geometria proiettiva (1873) eta Elementi di calcolo grafico (1874)) ingelesez argitaratu ditu Clarendonek, C. Leudesdorf-ek itzulia.
Erroman hil zen 1903an.
Lana
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Geometria Deskribatzaileko Elementuak, Tipi Gamberini eta Parmeggiani, Bologna, 1862.
- Opere matematiche di Luigi Cremona, pubblicati sotto gli auspici della R. Accademia dei Lincei, U. Hoepli, Milano, 1914.
- Elements of projective geometry, Clarendon Press, Oxford, 1885. (Charles Leudesdorfek itzulia. )
- Graphical statics. Two treatises on the graphical calculus and reciprocal figures in graphical statics, Clarendon Press, Oxford, 1890. (Thomas Hudson Beare-k itzulia. )
Esker onak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Cremona ilargi kraterra bere omenez du izena.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Introduzione ad una teoria geometrica delle curve piane: Kurba lauen teoria geometrikorako sarrera.