[go: up one dir, main page]
Edukira joan

Olinpiar Jokoetako zeremonia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Olinpiar Jokoetako zeremonia
Jatorria
Ezaugarriak
Deskribapena
Honen parte daOlinpiar Jokoak

Olinpiar Jokoetako zeremoniak, Olinpiar Joko modernoetan ohikoak, parte batean Antzinako Joko Olinpikoetako zeremonietan dute oinarria, bereziki irekiera, itxiera eta domina zeremoniak. Jarraikottasun sinboliko horren adibide da halaber Greziak irekiera- eta itxiera-zeremonietan duen posizio nabamena. 2004ko Atenasko Jokoetan, domina irabazi zutenek olibondo-adarren koro bat jaso zuten, Antzinako Jokoei buruzko erreferentzia zuzena zena, eta irabazlearen saria oliba-koroa zen. Ospakizunetako elementuak Karta Olinpikoak agintzen ditu eta nazio anfitrioiak ezin ditu aldatu. Nazioarteko Batzorde Olinpikoari (COI) onespena eskatzeko baldintza horrek barne hartzen du irekiera- eta itxiera-zeremonien zati artistikoa.

Guztiarekin, Antzekotasunak eta desberdintasunak daude antzinako zeremonia olinpikoen eta haien homologo modernoen artean. Nahiz eta Jokoen aurkezpena aldatu egin den hobekuntza teknologikoen bidez, eta nazio anfitrioiek beren adierazpen artistikoa erakutsi nahi izan duten. Hasierako eta amaierako zeremonien aurkezpena gero eta handiagoa da, bai norainokoa, bai eskala, bai gastua, hurrenez hurren, Jokoen ospakizun bakoitzean, VBaina zeremonia bakoitzeko oinarrizko gertaerak ez dira aldatu, tradizioan errotuta daude.

Zeremonia aitzindariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinako Jokoak, Grezian k.a.776 urtetik k.a.393ra, zeremonia olinpikoen lehen adibideak ematen ziren.[1] Garaipenaren ospakizunak, egun modernoko dominan eta itxierako zeremonietan agerian dauden elementuak, sarritan festa landuak, edatea, kantatzea eta poesia errezitatzea eskatzen zuen. Irabazlea zenbat eta aberatsagoa izan, orduan eta bitxiagoa izaten zen ospakizuna. Olinpiako zuhaitz berezi batetik bildutako oliba koroa edo koroa batekin aurkeztu zituen irabazleak, horretarako bereziki hautatutako haur batek, urre-koloreko igitaia erabiliz.[2] Jaialdiaren amaieran, irabazleek boto solemneak eman zituzten, eta erritu-sakrifizioak egin zizkieten jainko-jainkosei.[2]

Argi dago Antzinako Jokoen formatuko aldaketa dramatikoak izan zirela ia 12 mendeetan. Azkenik, 77. Olinpiadaren inguruan, 18 ekitaldiko programa estandarra ezarri zen.[3] Jokoak antzinako Grezian irekitzeko, antolatzaileek Inaugurazio Jaialdia egingo zuten. Ondoren, kirolariek kiroltasunaren zina egin zuten. Lehen lehiaketak, tronpeta-jole eta iragarleen lehiaketa artistikoak, eman zion amaiera jaiari.[3]

Su olinpikoaren bidaia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Su olinpikoa sartu zen zerremonia olinpiko modernoetan 1928ko Amsterdamgo Olinpiar Jokoetan eta orduz geroztik Olinpiar Joko modernoen oinarrizko zeremonia izan da, baina Antzinako Jokoetan du jatorria.

Berlinen 1936an errelebo-bidaia bat sartu zen lehen aldiz Olinpiatik sugarra eramateko Jokoen egoitzara. Su olinpikoaren erreleboa Olinpiako garra piztearekin hasten da, Grezian, aste batzuk lehenago, eta pebetontzi olinpikoa piztearekin amaitzen da hiri anfitroian egingo den inaugurazio ekitaldian. Sugarrak ez bezala, ibilaldiak ez du antzinako aurrekaririk. [4] Erreleboen azken txanda irekiera ekitaldian izaten da, eta sua itzaltzen da, pebetontzian egon ondoren, itxiera ekiraldian.

Karta Olinpikoak honela definitzen du su olinpikoa: «NOBren agintaritzapean Olinpian pizten den sugarra», eta, ildo horretan, «zuzi olinpikoa NOBk onartutako zuzi eramangarria da, su olinpikoa erretzeko erabiltzen dena»..

Irekiera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Olinpiar Jokoen itxiera ekitaldi»

Salt Lake City 2002 Neguko Olinpiar Jokoak irekitzeko ekitaldian, pebetontziaren argiztapena. Zeremonia hauek estadio olinpikoan egin ohi dira, baina Parisko 2024ko ekitaldian, hiria bera eta Sena ibaia izan ziren kokapena.

Irekiera olinpikoaren zeremonia Olinpiar Jokoen hasiera ofiziala da. Azken Olinpiadetan, lehiaketa batzuk hasi dira hasiera-ekitaldia baino lehen. Adibidez, 2008ko Udako Joko Olinpikoetako gizon eta emakumeentzako futbol-lehiaketak hasiera-ekitaldia baino bi egun lehenago hasi ziren.[5] 2014ko Neguko Joko Olinpikoetan ohikoa den programa olinpikoan ekitaldi berriak sartu direnez, kirol batzuk ere hasi dira hasierako zeremoniak baino lehen.[6] 2020ko Udako Olinpiar Jokoak eta 2022ko Neguko Olinpiar Jokoak izan ziren Covid-19 pandemiaren protokolo zorrotzen ondorioz ate itxian egin ziren bi ekitaldiak. Azken hori gonbidatu batzuekin baino ez zen izan.[7][8]

Karta Olinpikoaren aginduarekin bat, zenbait elementuk osatzen dute Joko Olinpikoen ospakizun baten hasiera ekitaldia.[9][10] Erritu horietako gehienak 1920ko Udako Olinpiar Jokoetan kanonizatu zituzten Anberesen (Belgika).

Irekiera ofizialki egoitzaren estatuko estatuburuak dekretatu ohi du, baina zeremoniaren une klimatikoa izaten da su olinpikoa estadioan sartzen denean, eta azken errelebogilearen bitartez, pebetontzi olinpikora iristen denean. Su hori pebetontzian egongo da Jokoak amaitu arte.

Dominen zeremoniak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekitaldi olinpiko bakoitza amaitutakoan, dominak ematen diztuzte. Irabazleari urrezkoa, bigarrenari zillarrezkoa, eta hirugarrenari brontzezkoa.

Ohikoan, Udako Jokoek domina zeremoniak egiten dituzte ekitaldiaren ondoren, dagozkien lekuetan. Neguko edizioek, ordea, dominak gaueko garaipen-zeremonia batean ematen dituzte, dominako plaza batean, barruko ekitaldiak eta ekitaldi bereziak izan ezik. Neguko ekitaldi batzuen altuerari zor zaio hori, eta zaila izan daiteke giro horietan dominak aurkeztea. Hiru mailako oritza erabiltzen da dominaren hiru irabazleentzat; urrezko domina irabazten duena plataformarik altuenera igotzen da, erdian, zilarrezko eta brontzezko dominak alboetan dituela. COIko kide batek ematen ditu dominak. COIko kidearekin batera, kirola gobernatzen duen kirol-federazioko pertsona bat joan ohi da (adibidez, IAAF atletismoan edo FINA igeriketan), kirolari bakoitzari lore-sorta txiki bat aurkezten diona.

Jokoak Atenasen 2004an egin zirenean, dominaren irabazleek oliba-koroak ere jaso zituzten, Antzinako Joko Olinpikoetako tradizioaren omenez. 2016ko Udako Olinpiar Jokoetan, historian lehen aldiz, jokoen logotipoaren 3D eredu txiki batek ordezkatu zituen loreak. 2018ko Neguko Joko Olinpikoetan, Koreako arropa historikoarekin jantzitako maskota bateko felpa-jostailuaren bertsio berezi batek ordezkatu zituen loreak. Dominak banatu ondoren, hiru dominadunen nazioetako banderak altxatzen dira. Urrezko dominadunaren herrialdeko bandera erdian dago, eta gorenera iristen da; zilarrezko dominadunaren herrialdeko bandera, berriz, ezkerrean dago, eta brontzezko domina jasotzen duen herrialdeko bandera, berriz, eskuinean dago, urrezko domina-emailearen herrialdeko bandera baino beherago. Urrezko dominadun atleta bat baino gehiago egon balira (adibidez, 2020ko Udako Olinpiadetan gizonen altuera jauziko urrezko bi dominadunak), nazio-himnoak (hainbat NOCen kasuan) orden alfabetikoan jotzen dira, dominadunen abizenen arabera.

Banderak altxatu egiten dira urrezko herrialde dominadunarentzat ereserkia jotzen ari den bitartean.[11] Herrialde anfitrioiko herritarrak ere anfitrioi gisa aritzen dira domina-zeremonietan. Dominak aurkezten dituzten pertsonei laguntzen diete eta bandera-eramaile gisa egoten dira.[12]

Arau zorrotzen arabera jokatzen dute atletek dominen zeremonian. Adibidez, aldez aurretik onartutako jantziak bakarrik eraman behar dituzte, atletaren talde olinpiko nazionalerako estandarrak baitira. Ezin dute afiliazio politikorik erakutsi edo adierazpen politikorik egin domina-postuan dauden bitartean.[13] Arau horren bortxaketa ezagunena Tommie Smith eta John Carlosen Botere Beltzaren agurra izan zen 1968ko Udako Joko Olinpikoetan, Mexiko Hirian.

Itxiera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Olinpiar Jokoen itxiera ekitaldi»

Hasierako zeremonian ez bezala, itxiera olinpikoko zeremoniako elementu asko pixkanaka gehiago garatu ziren tradizioagatik, agintaldi ofizialagatik baino.[14]

Ekitaldien parte bat hartzen du bere gain hurrengo hiriko antolakuntzak.[15]

Azkenik, Joko Olinpikoen amaiera adierazten du su olinpikoaren itzalerak.[14]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Ancient Olympic Games. The Olympic Movement.
  2. ↑ a b Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman ancientgames izeneko erreferentziarako
  3. ↑ a b Howell, Maxwell L.. (1975). The Ancient Olympic Games:A Reconstruction of the Program. San Diego State University.
  4. ↑ Nazi olympics, Berlin 1936: Inauguration of the olympic torch relay. United States Holocaust Memorial Museum.
  5. ↑ «Complete Olympic Schedule» USA Today 2008-08-10.
  6. ↑ Sarkar, Pritha. (2012-03-29). «Figure skating-New team event at Sochi Olympics will begin early» Reuters.
  7. ↑ Dooley, Ben. (8 July 2021). «'Spectators Will Be Barred at Tokyo Olympics Amid New Covid Emergency» The New York Times.
  8. ↑ «Beijing 2022 tickets will not be sold to general public due to COVID-19 concerns» Inside the Games 17 January 2022.
  9. ↑ Fact sheet: Opening Ceremony of the Summer Olympic Games. International Olympic Committee October 2014.
  10. ↑ Fact sheet: Opening Ceremony of the Winter Olympic Games. International Olympic Committee October 2014.
  11. ↑ «Symbols and Traditions» USA Today 1999-07-12.
  12. ↑ «Medal Ceremony Hostess Outfits Revealed» China Daily 2008-07-18.
  13. ↑ Olympic Charter. The International Olympic Committee.
  14. ↑ a b Closing Ceremony Factsheet. The International Olympic Committee 2014-09-01. Aipuaren errorea: Invalid <ref> tag; name "IOCclosing" defined multiple times with different content
  15. ↑ (Frantsesez) «Yseult, Tom Cruise, Phoenix, Léon Marchand... Revivez la cérémonie de clôture, onirique et musicale, des Jeux olympiques de Paris 2024» Franceinfo 2024-08-11 (Noiz kontsultatua: 2024-09-03).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Olinpiar_Jokoetako_zeremonia&oldid=9900833"(e)tik eskuratuta