DVB-T

DVB-T delakoa, Digital Video Broadcasting-Terrestial esanahia duena, euskaraz: Lurreko Bideo Digitalaren Difusioa^[1][2], lurreko telebista digitala (LTD^[3]) transmititzeko estandarra da, Digital Video Broadcasting europar erakundeak sortua (DVB-k^[4])^[5]. Sistema honek, MPEG-2 fluxu baten bidez, audioa, bideoa eta beste datu batzuk transmititzen ditu, COFDM (Maiztasun Ortogonal Kodetuaren Dibisio bidezko Multiplexazio) modulazioa erabiliz.

DVB-T estandarra^[6] telebista digitaleko emisioak transmititzeko Europako industriaren estandar familia oso baten parte da, hainbat teknologiaren arabera: telebista analogiko tradizionalean (DVB-T) erabili ohi den seinalearen bidezko lurreko banaketa-sarearen emisioak, satelite geoestazionarioek egindako emisioak (DVB-S, Bideo Digitalaren Difusioa - Satelital), kable-sareen bidezkoak (DVB-C), baita prozesatzeko ahalmen txikiko gailu mugikorretara bideratutako emisioak ere, bateriek elikatuta (DVB-H). Beste modalitate berri bat ADSL bidezko telebista da, zeinak DVB-IPTV estandar berria ez ezik, DAB (Digital Audio Broadcasting) audio-modalitatea ere duen, irrati digitaletan erabiltzen dena.

COFDM^[7]-k, datu-eramaile bat irrati-maiztasuneko kanal bakar baten bidez (RF) garraiatu beharrean, datu digitalen fluxua fluxu digital geldoagoen kopuru handian zatituz funtzionatzen du, eta horietako bakoitzak alboko maiztasun azpigarraiatzaile multzo bat modulatzen du digitalki, estu-estu sakabanatuta. DVB-Ten kasuan eramaileen kopururako bi modu daude, 2K modua eta 8K modua^[8] izenez ezagutzen direnak. Egia esan, 1.705 edo 6.817 azpieramaile dira, gutxi gorabehera 4 kHz edo 1 kHz-rekin bereizita daudenak.

DVB-Tk hiru modulazio-eskema ezberdin eskaintzen ditu (QPSK, 16QAM, 64QAM).

Herrialde askok telebista digitala transmititzeko DVB-T onartu edo proposatu dute (ikusi mapa), batez ere 7 MHz-ko VHF eta 8 MHz-ko UHF kanalen bidezkoa; Taiwanek, Kolonbiak, Panamak, Trinidadek eta Tobagok, ordea, 6 MHz-ko kanalak erabili ohi dituzte.

DVB-T estandar berriagoetan garatu zen, hala nola DVB-H^[9] (eskukoa), porrot komertziala izan zena eta jada martxan ez dagoena, eta DVB-T2, 2011ko abuztuan amaitu zena.

DVB-Tk, transmisio digitala den heinean, datuak bloke diskretu batzuetan entregatu ohi ditu, sinbolo-abiaduran. DVB-T COFDM transmisio-teknika bat da, zaintza-tartea erabiltzen duena. Hartzaileari ibilbide anitzeko egoera biziei aurre egiteko aukera ematen dio. Eremu geografiko baten barruan, DVB-Tk maiztasun bakarreko sare baten (SFN) funtzionamendua ere ahalbidetzen du, non datu berberak garraiatzen dituzten bi transmisorek edo gehiagok maiztasun berean jarduten duten. Kasuotan, transmisore bakoitzak SFNan dituen seinaleek denboran doitasunez lerrokatuta egon behar dute, eta hori lortzeko, fluxuan informazioa sinkronizatu behar da, transmisore bakoitzarenak GPSari erreferentzia eginez.

Guardia-tartearen iraupena aukera daiteke. Datuen abiaduraren eta SFN gaitasunaren arteko oreka da. Zaintza-tartea zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta handiagoa izango da SFN eremu potentziala, sinboloen arteko interferentziarik sortu gabe (ISI). Zaintza-tartearen baldintza betetzen ez duten SFN operatzea posible da, autointerferentzia behar bezala planifikatzen eta monitorizatzen baldin bada.

1993an sortu zen. Garai hartan, telebista digitalean egindako lanak normalizatu nahi zituzten Europako hainbat enpresa pribaturen arteko aliantzaren ondorioz. Gauzak horrela irrati-difusio digitalaren sektorean, estandar berriak sortu ziren. Izan ere, sektore hau, ordura arte nahiko garestia izateaz gain, ez zen oso praktikoa.

Modu honetan, prozesu bat hasi zen, eta berehala mundu osoko konpainiek bat egin zuten, 'DVB' estandarrak sortzeko eta elkarrekin garatzeko. Adostutako lehen sistema DVB-S (satelite bidezko transmisioa) izan zen, 1994an, eta handik gutxira, operadore frantziar batek erabili zuen. Urte berean DVB-C (kable bidezko transmisioa) agertu zen; DVB-T (lurreko transmisioa), berriz, 1997an sortu zen. Lehorreko lehen hedapenak 1998an izan ziren, Suedian eta Erresuma Batuan.

Horrela, DVBren estandar irekiak erreferente bihurtu ziren, sektorearekin lotutako ia mundu guztiak erabili ohi baitzituen. Gaur egun, 30 herrialdetako 270 erakundek eta enpresak osatzen dute.

Oinarrizko banda-seinalea transmititu aurretik, kanala kodetzeko eta modulatzeko prozesu batetik igaro behar da. Bestalde, beharrezkoa da FEC mekanismo bat aplikatzea (Forward Error Correction)^[10], hartzaileak zarataren ondoriozko erroreak edo transmisio-ibilbidean izandako beste perturbazio batzuk zuzentzeko aukera izan dezan. Sinkronizazio-metodoren bat ere sartu behar da^[11].

Potentzia-dentsitatearen espektro bat lortzeko, oinarrizko bandaren interfazeko datuak sasi-ausazko zarata-sorgailu baten bit-fluxuarekin konbinatzen dira. Garraio-fluxuaren paketeen sinkronia-bytea da aldatzen ez den bakarra, sinkronizaziorako bitarteko bat eskaintzeko asmoz.

Kanpoko errorearen babesa Reed-Solomon (255 239) kode baten bidez lortzen da. Kode horrek 239 informazio-kodeei 16 zuzentze-byte gehitzen zaizkiola esan gura du. Garraio-fluxuaren paketeek 188 B besterik ez dituztenez, lehenengo 51ak zerora eramaten dira, eta ez dira transmititzen; hortik, Reed-Solomon kode bat ateratzen da (204 188).

Kanpoko elkar-lotura egoteak ez du akatsak zuzentzeko gaitasunik ematen, baina byteak ordenatzen ditu, errore-bolada handiak errazago zuzentzeko.

Barne-kodetzea 1/2ko oinarrizko tasa duen kodetzaile konboluzional batek hornitzen du. Erredundantzia-maila handia zulaketa-mekanismo baten bidez (puncturing) murriztu egiten da. Horrek esan nahi du kalkulatutako irteera-bit guztiak ez direla transmititzen. Adibidez, hirugarren bit bakoitza eskualdatzeari utziz gero, kodearen hondar-tasa 3/4 da, eta ez 1/2. 1/2, 2/3, 3/4, 5/6 eta 7/8 kodetze-tasak zehaztuta daude^[12].

Gero, hedapen-ibilbidean sortu ohi diren oihartzunen eragina minimizatzeko, barne-lotura bat aplikatzen da. Hemen, hurrenez hurreneko 126 bit konbinatzen dira bloke batean, eta multzo horren barruan elkartzen dira. Ondoren, sinbolo horien ordena aldatzeko, sinbolo gurutzatzaileak sasi-ausazko sekuentzia bat erabiltzen du. Seinalearen emaitza DVB-T sinbolo bakoitzaren barruan maiztasunez gurutzatuta dagoen seinale bat da^[13].

DVB-Tk frekuentzia ortogonal kodetuaren (Coded Orthogonal Frequency Division Multiplexing, COFDM) zatiketaren bidezko multiplexazio izeneko eskema bat erabiltzen du, eramaile-kopuru handi batean banatutako sinboloak dituena. Horrela, eramaile bakoitzak bit tasa moderatua garraiatzen du. Eskema honek 2K eta 8K izeneko bi modutan lan egiten du, erabilitako eramaile-kopuruaren arabera (1705 eta 6817, hurrenez hurren).

Ikusmen-lerrorik gabeko irrati-maiztasuneko seinaleen transmisioetan, hartzailearen eta transmisorearen artean seinalearen islapenak edo xurgapenak gertatu ohi dira, eta horrek jasotako seinalearen degradazioa eragiten du; hori atenuazio lauaren, maiztasuneko atenuazio selektiboaren edo interferentzia intersinbolikoaren bidez adierazten da.

COFDM teknikaren arabera, ortogonalitatea lortzeko, azpieramaileen espektroko muturrek kanal bereko beste azpieramaileen espektroko balio nuluekin (zeroekin), bat etorri behar dute, eta, ondorioz, seinale eramaileen lerrokadura eta tarte perfektua lortzen dira. Lurreko irrati-difusiorako espektroa gainezka dagoen lekuetan, sistema multieramaileak ezin hobeak dira.

DVB-T sisteman, OFDM ikur bakoitza ondoz ondoko 68 sinboloz osatutako transmisio jarraiko batean konbinatzen da. Elkarren segidako lau transmisio jarraiko super-trama bat osatzen dute. COFDM ikur bakoitzaren hasieran, zaintza-tartea dago, eta horren helburua da oihartzunen eta islapenen aurrean seinalearen immunitatea handitzea. Zaintza-tartea sinboloaren zati erabilgarriaren jarraipen ziklikoa da. Sinboloaren zati horren luzerari dagokionez (denbora erabilgarria, Tu), lau balio har ditzake: 1/4, 1/8, 1/16 edo 1/32^[13].

Printzipioz, telebista digitaleko transmisoreek telebista analogikorako gaur egungo transmisio-azpiegitura berberak erabiliko lituzkete, eta, horrela, egungo ekipo erabilgarri asko berrerabil litezke. Egoera batzuetan baliteke antena berri bat behar izatea; dagoen antena erabiltzekotan, kontuan izan beharko litzateke seinale digitalak egungo seinale analogikoekin potentzia handian konbinatu beharko liratekeela (trantsizio analogiko-digitalean behintzat), edo, bestela, multzoa kanal anitzeko anplifikadore batetik pasatu beharko litzateke, eta horrek iragazte-arazoak eta ez-linealitateak eragingo lituzke. Bistan da arreta berezia jarri behar dela, transmisio-estazioetan baliabideak berrerabiltzea pentsatzen denean^[13].

• www.dvb.org DVB proiektuaren webgunea (ingelesez).
• es.dtvstatus.net LTDaren ezarpenaren munduko mapa.
• Lurreko irrati-difusio digitala estandarraren analisia
• DVB-Tren garapena
• TDT TDTa eta herrialdeetako edukiak.
• DVB-T estandarra erabiltzen duten herrialdeak eta lurraldeak