Alan Turing

Alan Turing
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Alan Mathison Turing
Jaiotza	Maida Vale (en) eta Warrington Lodge (en) , 1912ko ekainaren 23a
Herrialdea	Erresuma Batua
Bizilekua	Maida Vale (en) Guildford
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Wilmslow, 1954ko ekainaren 7a (41 urte)
Hobiratze lekua	Woking Crematorium (en)
Heriotza modua	suizidioa: zianuroagatiko intoxikazioa
Familia
Aita	Julius Mathison Turing
Ama	Ethel Sara Stoney
Bikotekidea(k)	ikusi Christopher Morcom
Hezkuntza
Heziketa	Hazlehurst Community Primary School (en) 1926) Sherborne School (en) (1926 - 1931) King's College (en) (1931 - 1934) Princetongo Unibertsitatea (1937 - 1938)
Tesia	Systems of Logic Based on Ordinals (en)
Tesi zuzendaria	Alonzo Church
Doktorego ikaslea(k)	Robin Gandy (en) Beatrice Helen Worsley
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Alonzo Church
Ikaslea(k)	ikusi Robin Gandy (en)
Jarduerak
Jarduerak	informatikaria, kriptografoa, matematikaria, unibertsitateko irakaslea, logikaria, estatistikaria, maratoilaria eta artificial intelligence researcher (en)
Atletismoa Errekorrak Berezitasuna Irizpidea Data M Marka pertsonalak Berezitasuna Lekua Data M
Enplegatzailea(k)	Cambridgeko Unibertsitatea  (1934 -  1937) Government Communications Headquarters  (1938 -  1945) National Physical Laboratory (United Kingdom) (en)  (1945 -  1947) Victoria University of Manchester (en)  (1948ko martxoa -  1952)
Lan nabarmenak	ikusi On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem (en) Computing Machinery and Intelligence (en) Intelligent Machinery (en) halting problem (en) Turingen makina Turingen testa Turing completeness (en) Church-Turing thesis (en) universal Turing machine (en) Symmetric Turing machine (en) non-deterministic Turing machine (en) Bombe (en) probabilistic Turing machine (en) Turing degree (en)
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea  (1951) Britainiar Inperioko Ordenaren ofiziala  (1946ko ekainaren 24a) Smith's Prize  (1936)
Influentziak	Max Newman (en)
Kidetza	Royal Society
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
turingarchive.org

Alan Mathison Turing (Paddington, Londres, Ingalaterra, 1912ko ekainaren 23a – ib., 1954ko ekainaren 7a) matematikaria, kriptografoa eta filosofoa izan zen. Informatika modernoaren gurasotzat hartzen da. Haren ekarpenen artean, Turingen makina eta algoritmoen kontzeptuaren formalizazioa daude.^[1]

Turing 1912an jaio zen Londresen. Haren aita, Julius Mathison Turing, Britainiar Inperioaren Indiako Zerbitzu Zibilean ari zen lanean, baina Alanen gurasoek Britania Handian jaiotzea nahi zuten, eta beraz lan utzialdia eskatuta Londresko Paddington auzora itzuli ziren, eta han jaio zen Alan. Aitak, ordea, bere lanpostuan jarraitu behar zuen, horregatik bere gurasoek askotan Indiara eta Britania Handira bidaiatu behar zuten. Beraz, Alan eta haren anaia lagun ingeles batzuekin utzi behar izan zituzten. Esaten dute oso azkarra zela, berak bakarrik irakurtzen ikasi zuela 3 astetan, eta interes handia erakusten zuela zenbakiekin.

Eskolan hasi zenean, irakasleek ikusten zituen haren jakinduria oso handia zela. 16 urterekin Albert Einsteinen lanen berri izan zuen eta arreta handia jarri zien eta oso ongi ulertu zituen. Eta ez bakarrik hori, gainera kritika ugari egin zituen.

Unibertsitate ikasketak Cambridgeko Trinity College ospetsuan egin nahi izan zituen, baina ez zuen lortu hara joateko beka, eta King's Collegen egin behar izan zituen matematika-ikasketak. 1935ean graduatu zen. 1937an eta 1938an Ameriketako Estatu Batuetako Princetongo Unibertsitatean jardun zuen ikerketan.

1938ko irailaz geroztik, Turing lanean hasi zen Britainia Handiko kode-apurketa erakundearentzat, denbora partzialeko aholkulari moduan eta Bigarren Mundu Gerran, alemaniarrek erabilitako kodeak deszifratzen aritu zen lanean.

Bigarren Mundu Gerran beharrezkoa izan zen haren laguntza nazien sekretuak deszifratzeko. Fish gailuei buruz egin zituen ikerketek lagunduta, lehen ordenagailu elektroniko digitala egin zuen, Colossus izenekoa. Ordenagailu horrek gainerako Fish kodeak deskodetzeko balio izan zuen. Bere deskodetzeko modua ez zion inori esan 1970. urtera arte. Bere adiskide minek ere ez zuten hori jakin.

1945etik 1947ra National Physical Laboratory delakoan aritu zen lanean ACE ordenagailuaren diseinuan. ACEren diseinua bukatuta egonik, proiektua abiatzea ateratzen ari zelako, urte sabatikoa hartu eta Cambridgera itzuli zen. Gero, 1948an Manchesterko unibertsitatean hasi zen lanean matematika irakasle moduan. 1949an unibertsitate horretako konputazio-laborategiko zuzendariorde izendatu zuten eta benetako lehen ordenagailuetako baten softwarearen diseinuan jardun zuen: Manchester Mark I izenekoan hain justu.

1954an, bere buruaz beste egin zuen zianuroz injektatutako sagarra janez. Izan ere, 1952 homosexuala izateagatik kondenatu egin zuten (homosexualitatea delitu izan zen Britainia Handian 1967 arte). Kondenan bi aukera eman zizkioten: bi urteko kartzela ala libidoa apaltzeko tratamendu hormonala. Bigarrena aukeratu zuen, kartzelara ez joatearren eta estrogenozko injekzioak hartu zituen urte betez. Horren albo-erreakzioetako bat ginekomastia izan zen, hots, bularrak handitzea. Halaber, bere lanean ondorio kaltegarriak izan zituen eta, besteak beste, kriptografiari buruz Britaniar Gobernuaren inteligentzia-agentziarentzat egiten zituen aholkulari lanak bukatu zitzaizkion. Horrek krisi sakon batean murgilarazi zuen eta bere buruaz beste egitera bultzatu.^[2]

Egin zituen ekarpenen artean Turingen makina eta Turingen testa dira ezagunenak

Turingen makina makina abstraktu bat definitzen duen konputaziozko modelo matematikoa da^[3], erregela - taula baten arabera zinta tira baten gainean sinboloak manipulatzen dituena^[4]. Sinplea bada ere, Turing makina edozein konputazio-algoritmo simulatzeko^[5] egokitua izan daiteke.

Turing makina ordenagailu batek egindako datu-manipulazio guztia kontrolatzen duen prozesamendu unitate zentral (PUZ) baten adibide orokor bat da, makina kanonikoarekin datuak biltzeko memoria sekuentziala erabiliz. Zehazkiago, alfabeto baten kate baliodunen azpimultzo arbitrarioren bat zerrendatzeko gai den makina — automata — bat da. Kateak modu mugikorrean zerrendatu daitekeen multzo baten zati dira. Turingen makinak luzera infinituko zinta bat du, non irakurtzeko eta idazteko eragiketak egin ditzakeen.

Testaren xedea makina bat noiz den kontziente definitzea da.^[6][7][8]

Testa egiteko hiru elementu daude: gizaki batek, interlokutoreak ikusi gabe, ebaluatzen du galdera batzuen aurrean beste gizaki batek eta makina batek ematen dituzten erantzunak eta erabaki behar du zein den makina. Ebaluatzailea gai ez bada bereizteko makina zein den makinaren jokabidea adimenduna jotzen da.

Testaren gaurkotasuna eztabaidagai da.^[9]

• 1996an Alan Turing matematikariaren bizitzan oinarritutako Breaking the Code telebistarako filma argitaratu zen, Herbert Wisek zuzendua, Derek Jacobi aktorearekin Alan Turing protagonistaren rolean (1986ko antzezlan batean oinarrituta dago gidoia, Hugh Whitemore antzerkigilearen obra batean.
• 2014an Alan Turing matematikariaren bizitzan oinarritutako The Imitation Game (Imitazioaren Jokoa) filma estreinatu zen. Bere papera Benedict Cumberbatch aktoreak antzeztu zuen eta Hut 8 taldean harekin lanean aritu zen Joan Clarkeren papera Keira Knightley aktoreak.

• ALAN TURING 100 URTE: Makinei bizia eman zien pertsona Zientzia.net (2012)
• ALAN TURING 100 URTE: Informatikak zor diona Zientzia.net (2012)
• ALAN TURING 100 URTE: Jesus Ibañez informatikaria Turing-i buruz hizketan (audioa) Zientzia.net (2012)
• (Ingelesez) «Turing». Biografia.
• (Gaztelaniaz) «Alan Turing». Biografia laburra.