Artio

Artio (Dea Artio galo-erromatar sinismen erlijiosoetan) hartz zeltaren jainkosa da. Bernan, Suitzan, kultuaren frogak aurkitu dituzte. Haren izena "hartz" hitzetik dator.^[1]

Izena

Artio jainkosa, bernan aurkitutako Muri estatutu-taldean irudikatua.

Galieraren teonimoa den Artiō hirtza 'hartza', esan nahi duen artos hitzaren aldaera da (cf. irlandera zaharra art, Erdi Aroko galesera Arth, breotiera zaharra ard), berez, Proto-Indo-European *h₂ŕ̥tḱos ('hartza') hitzetik eratorriak dira. Zelta -forma bat litzateke *Arto-rix ( ('hartza-erregea'), (-rix errege baita) bezala berreraikita, Arturo erregearen izenaren izenaren iturria izan liteke, latinizatutako forma baten bidez *Artori(u)s. Euskarazko hartz hitza, zeltatik etor daitekeela proposatu da [2][3]

Iturriak

Bernatik hurbil, erromatar garaiko estatutxo talde bat aurkitu zen, "Muri estatuen taldea" izena eman izan zaiona. Bada, beste irudien artean, brontzezko eskultura batek hartz handi bat irudikatzen du, aulki batean eserita dagoen emakume baten aurrean, eta atzean, zuhaitz txiki bat duela. Emakumeak fruituak daramazki altzoan, beharbada hartza elikatzeko.^[2] Brontzezko oinarri angeluzuzen handia du eskulturak, eta izen hau bertan zizelkatuta: "Deae Artioni / Licinia Sabinilla" (Artio (edo Artiu) jainkosari Licinia Sabinillaren partez). Jainkosaren nominatibo galiarrean, *Artiu izango litzateke.

Jainkosari eskainitako beste objektuen inskripzio batzuk aurkitu dira beste zenbait lekutan: Daun (Renania-Palatinatua, Alemania) (ICH 13, 4203), Weilerbach (Renania-Palatinatua, Alemania) (ICH 13, 4113), Heddernheim (Alemania) (ICH 13, 7375 [4, p 125]) eta Stockstadt (Alemania) (ILLO 13, 11789).^[3]

Herri-kultura

Artio Smite bideo-jokoan jolas daitekeen pertsonaia da.^[4] Panteoi zeltatik dator eta melee bat da, zaindari magikoa. Bere giza irudikapenaren (jarrera druida) eta hartzaren formaren (hartzaren jarrera) artean nahierara alda daiteke, biak bere gaitasunekin. Bere kitaren ardatza bere burua eta aliatuak sendatzea da, etsaiak druida-posizioan giltzapetzea eta, ondoren, hartzaren jarrerarekin kalte kantitate handiak gainditzea.

Erreferentziak

↑ Adrian Room, Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites, McFarland, 2006, p. 57.
↑ Deyts p. 48, Green pp. 217–218
↑ CIL XIII
↑ «Artio: The Bear Goddess» www.smitegame.com.

Bibliografia

The dictionary definition of Artio at Wiktionary
Media related to Artio at Wikimedia Commons

Txantiloi:Celtic mythology (ancient)

[1] Adrian Room, Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites, McFarland, 2006, p. 57.

[2] Deyts p. 48, Green pp. 217–218

[3] CIL XIII

[4] «Artio: The Bear Goddess» www.smitegame.com.

[1]

[2]

[3]

[4]