[go: up one dir, main page]
Mine sisu juurde

Projekt Riese

Allikas: Vikipeedia
Projekt Riese aastal 1944

Projekt Riese (saksa keelest hiiglane) oli aastatel 1943–1945 Natsi-Saksamaal läbi viidud ehitusprojekti koodnimi. Riese hõlmas seitset maa-alust projekti Öökullimägedes ja Książi lossis Alam-Sileesias tänapäeva Poolas.

Seitsmest projetktist ei jõutud lõpuni mitte ühegagi, kokku on betooniga tugevdatud vaid 11%.

Dokumentatsiooni puuduse tõttu ei ole projekti eesmärk täpselt teada. Mõnede allikate andmetel olid kõik projektid mõeldud Füüreri peakorteri osadeks, kuid ilmselt oli füüreri jaoks mõeldud vaid loss ning Öökullimägede tunnelitest pidid saama maa-alused tehased.

Rieset ehitasid sunnitöölised, sõjavangid ja koonduslaagrite vangid, kellest paljud surid ehituse käigus haigustesse või nälga.

Vaata ka

[muuda | muuda lähteteksti]

Allikad

[muuda | muuda lähteteksti]
  • "II Wojna Światowa" [World War II]. Pałac Jedlinka (Polish). Vaadatud 20. novembril 2014.{{cite web}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Adamczewski, Leszek (juuni 2010). "Emerytura Edwarda Wawrzyczka" [Edward Wawrzyczek's Retirement]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 22–24. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Adamczewski, Leszek (oktoober 2011). ""Riese" Oczami Dziecka" ["Riese" in the Eyes of a Child]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (10): 12–16. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Aniszewski, Mariusz; Zagórski, Piotr (2006). Podziemny Świat Gór Sowich – Riese – Zamek Książ – Rüdiger [Underground World of the Owl Mountains – Riese – Książ Castle – Rüdiger] (Polish). Kraków: Wydawnictwo Technol. ISBN 978-83-916111-7-3.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Below, Nicolaus von (1990). Byłem Adiutantem Hitlera 1937–45 [At Hitler's Side 1937–45] (Polish). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. ISBN 83-11-07767-3.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Biczak, Radosław (jaanuar 2001). "Szalony Pomysł Hitlera" [Hitler's Crazy Idea]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 6–11. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Cera, Jerzy (1998). Tajemnice Gór Sowich [Mysteries of the Owl Mountains] (Polish). Kraków: AURH "Inter Cera". ISBN 83-910649-0-5.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Complex Riese (PDF). The Krzyzowa Foundation for Mutual Understanding in Europe. 2006.
  • Cybulski, Bogdan (2008). "Z Badań Nad Śmiertelnością Wśród Więźniów KL Gross-Rosen w Górach Sowich w Latach 1944–1945" [Study of Death-Rate Among Prisoners of KL Gross-Rosen in the Owl Mountains 1944–1945]. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi (Polish). Wrocław: WUW – Uniwersytet Wrocławski (638): 275–308.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Dawidowicz, Zbigniew (märts 2006). "Akcja Sowa – 71 (cz.4) Walim na Walim" [Operation Owl – 71 (part 4) Excursion to Walim]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 14–17. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • "German Companies that used forced labor". Forced and Slave Labor Atrocities. Vaadatud 26. detsembril 2018.
  • Gutterman, Bella (1982). A Narrow Bridge to Life: Jewish Forced Labor and Survival in the Gross-Rosen Camp System, 1940–1945. New York: Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-206-3.
  • Handbook of the Organisation Todt (OT). London: MIRS. Märts 1945.
  • "History of AL Riese". Gross-Rosen Museum in Rogoźnica. Vaadatud 7. detsembril 2014.
  • Jeżewski, Paweł (jaanuar 2020). "Budowa "Riese" w 1945 Roku" [Construction of "Riese" in 1945]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 30–35. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kajzer, Abraham (2013). Sawicka, Barbara (toim). Za Drutami Śmierci [Behind the Wire of Death] (Polish). Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen. ISBN 978-83-89824-06-6.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kalarus, Jacki (1997a). Książ Podziemny [The Underground Książ] (Polish). Nowa Ruda: Józef Poniatowski. ISBN 83-907263-0-0.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kalarus, Jacki (1997b). Milczące Podziemia Walimia [The Silent Underground of Walim] (Polish). Nowa Ruda: Józef Poniatowski. ISBN 83-907263-4-3.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kalarus, Jacki (1997c). Tajemniczy Świat Osówki [Secret World of Osówka] (Polish). Nowa Ruda: Józef Poniatowski. ISBN 83-907263-3-5.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kałuża, Piotr (2009). ""Kompleks Riese" – z Punktu Widzenia Geologi" ["Complex Riese" – From Geological Point of View]. Poszukiwania (Polish) (6–7): 10–16.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Korólczyk, Dariusz (aprill 2009a). "Obozy Pracy w "Riese" (cz.1)" [Labour Camps in "Riese" (part 1)]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (4): 24–26. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Korólczyk, Dariusz (juuni 2009c). "Obozy Pracy w "Riese" (cz.2)" [Labour Camps in "Riese" (part 2)]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 28–31. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Korólczyk, Dariusz (november 2009b). "Obozy w "Riese" (cz.4)" [Camps in "Riese" (part 4)]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 19–22. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Korólczyk, Dariusz; Owidzki, Roman (november 2004). "Na Tropie Bunkra Hitlera" [On the Track of Hitler's Bunker]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 23–25. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kosmaty, Jerzy (2006). "Roboty Górnicze Prowadzone w Górach Sowich w Ramach Programu "Riese" w Okresie Drugiej Wojny Światowej" [Mining Activities in the Owl Mountains Within a Framework of Project "Riese" During the Second World War]. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały Nr 32 (Polish). Politechnika Wrocławska (117): 145–161.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Kruszyński, Piotr (2008). Wojenne Tajemnice Zamku Książ – Podziemia [The War Secrets of Książ Castle – Underground] (Polish).{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • "Map of AL Riese". Gross-Rosen Museum in Rogoźnica. Vaadatud 7. detsembril 2014.
  • Maszkowski, Piotr (detsember 2010a). "Atak na Głuszycki Schron" [Air-Raid Shelter in Głuszyca Under Attack]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (12): 18–19. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (detsember 2004). "Dolnośląska Perła" [Pearl of Lower Silesia]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (12): 29–30. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (oktoober 2010b). "Podziemia Niepamięci" [Forgotten Underground]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (10): 14–15. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (juuni 2006a). "Przebudowa Zamku Książ – Próba Weryfikacji Dotychczasowej Wiedzy" [Rebuilding of Książ Castle – an Attempt to Verify Current Knowledge]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 28–30. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (märts 2013). "Sowiogórski Przełom" [Turning Point in the Owl Mountains]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 8–11. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (mai 2007). "Szkice Zagłady" [Sketches of Destruction]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (5): 9–12. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (juuli 2006b). "Szturm Osówki" [Osówka Under Attack]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (7): 10–13. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Maszkowski, Piotr (aprill 2010c). "Widmowe Podziemia Głuszycy" [Illusive Underground of Głuszyca]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (4): 8–10. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Mucha, Piotr (2008). "Eksploracja Kompleksu Jawornik w Górach Sowich" [Exploration of Complex Jawornik in the Owl Mountains]. Inne Oblicza Historii (Polish). Warszawa: Prószyński Media (3): 78–80. ISSN 0137-8929.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Orlicki, Łukasz (juuni 2013). "Ostatnia Tajemnica Gontowej – Laserowy Raport" [The Last Secret of Gontowa – Laser Report]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 3–7. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Orlicki, Łukasz (juuni 2010b). "Podziemne Tajemnice Pałacu Tannhausen" [Underground Secrets of Tannhausen Palace]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 12–15. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Orlicki, Łukasz (märts 2010a). "Sekrety Pałacu w Jedlince" [Secrets of Jedlinka Palace]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 9–11. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owczarek, Romuald (jaanuar 2018a). "130, 140 czy 150 mln RM. Ile Miało Kosztować OBL "Riese"?" [130, 140 or 150 mln. RM. How Much OBL "Riese" Cost?]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 4–9. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owczarek, Romuald (veebruar 2018b). "Biuro Konstrukcyjne Wyższego Kierownictwa Robót "Riese"" [Construction Office of Senior Management of "Riese".]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (2): 14–20. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owczarek, Romuald (märts 2018c). "Twierdza Dolny Śląsk a Kwestia Riese" [Fortress Lower Silesia and Issue of Riese]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 12–18. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owczarek, Romuald (september 2017). "Wysadzanie Schronów Wokół Książa w 1975 Roku" [Blasting Bunkers Around Książ in 1975]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (9): 18–25. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owidzki, Roman (jaanuar 2009). "Philipp Holzmann AG w Górach Sowich" [Philipp Holzmann AG in the Owl Mountains]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 20–21. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owidzki, Roman (juuli 2016). "Początek Budowy Sztolni w Rzeczce" [Beginning of Construction of Complex Rzeczka]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (7): 12–17. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owidzki, Roman (september 2006a). "Saperskie Wyzwanie" [Challenge for a Sapper]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (9): 26–28. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Owidzki, Roman (november 2006b). "Tropem Archiwów SS" [On the Trail of SS Archives]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 8. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Party 536. Underground Factories in Germany. Combined Intelligence Objectives Sub-Committee.{{cite book}}: CS1 hooldus: kasutab parameetrit autorid (link)
  • Pilichowski, Czesław, toim (1979). Obozy Hitlerowskie na Ziemiach Polskich 1939-1945: Informator Encyklopedyczny [Nazi Concentration Camps in Poland 1939-1945: Encyclopedia] (Polish). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISBN 8301000651.{{cite book}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • "Protocol Nr. 86". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 24. juuni 1945. Vaadatud 4. jaanuaril 2015.
  • "Protocol Nr. 91". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 22. juuni 1945. Vaadatud 4. jaanuaril 2015.
  • "Protocol Nr. 111". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 22. juuni 1945. Vaadatud 7. detsembril 2014.
  • "Protocol Nr. 282". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 1. juuli 1945. Vaadatud 2. veebruaril 2015.
  • "Protocol Nr. 1279". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 23. juuli 1945. Vaadatud 4. jaanuaril 2015.
  • "Protocol Nr. 2137". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 26. august 1945. Vaadatud 22. jaanuaril 2015.
  • Rzeczycki, Tomasz (oktoober 2011a). "Powojenne Dzieje Książańskich Podziemi (cz.1)" [The Postwar Story of Underground in Książ (part 1)]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (10): 20–24. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Rzeczycki, Tomasz (november 2011b). "Powojenne Dzieje Książańskich Podziemi (cz.2)" [The Postwar Story of Underground in Książ (part 2)]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 18–24. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Seidler, Franz; Zeigert, Dieter (2004). Hitler's Secret Headquarters – The Führer's Wartime Bases, from the Invasion of France to the Berlin Bunker. London: Greenhill Books. ISBN 1-85367-622-5.
  • Short, Neil (2010). The Führer's Headquarters – Hitler's Command Bunkers 1939–45. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84603-582-1.
  • Sienicka, Katarzyna; Zagożdżon, Paweł (2010). "Szczegółowe Zdjęcie Geologiczne Obiektu "Osówka" (Kompleks "Riese")" [A Detailed Geological Map of "Osówka" (Complex "Riese")]. Dzieje Górnictwa – Element Europejskiego Dziedzictwa Kultury (Polish). Politechnika Wrocławska (3): 415–430.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • Speer, Albert (1970). Inside the Third Reich. New York: The Macmillan Company. ISBN 978-0-684-82949-4.
  • Stojak, Wojtek (november 2010). "Moje Trzy Grosze w Sprawie Gór Sowich" [My Two Cents on the Matter of the Owl Mountains]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 8–11. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • "Tajemnice "Willi Erika" – Podczas II Wojny Światowej" [Mysteries of "Erika's Villa" – During World War II]. Pałac Jedlinka (Polish). Vaadatud 20. novembril 2014.{{cite web}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)
  • "Visiting". Discover the Secrets of Książ Castle. Vaadatud 17. oktoobril 2018.
  • Wrzesiński, Szymon (detsember 2014). "Co Ukryto, a Co Znaleziono na Zamku Książ?" [What Was Hidden and What Was Found in Książ Castle?]. Odkrywca (Polish). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (12): 17–20. ISSN 1505-6104.{{cite journal}}: CS1 hooldus: tundmatu keel (link)

Välislingid

[muuda | muuda lähteteksti]
Pärit leheküljelt "https://et.wikipedia.org/w/index.php?title=Projekt_Riese&oldid=6690541"