Rondaj kanaoj
La rondaj kanaoj (aŭ hiraganao, hiragano; japane: 平仮名 aŭ ひらがな, hiragana) estas silabaro de la japana lingvo, ĉefa parto de la japana skribsistemo, samkiel katakano kaj kanĵioj. Hiragano kaj katakano estas ambaŭ sistemoj en kiuj oni skribas por ĉiu morao po unu skribsignon, krom por la duliteraĵoj, por kiuj oni uzas kombinon el kanao granda kaj malgranda (kiel きゃ, granda ki kaj malgranda ya, kune kya).
| Rondaj kanaoj | ||
|---|---|---|
|
Tipo |
silabaro | |
| ISO 15924 | Hira
| |
| ||
| natura skribsistemo | ||
| Dum | 800 - nuntempe | |
Kanji (Ĉina skribo)
Kana (Kanao)
- Hiragana (rondaj kanaoj)
- Katakana (strekaj kanaoj)
- Hentaigana
- Man'yōgana
baziĝas sur
Rōmaji (Latinigo)
Oni uzas hiraganon por skribi gramatikajn vortojn (ekz. prepoziciojn kiel から kara, "el"), ŝanĝeblajn finaĵojn (ekz. 読む yomu, "legas" kaj 読まない yomanai, "ne legas") kaj vortojn, kiuj ne havas kanĵiojn aŭ kies kanĵioj estas malofte uzataj. Malkiel kanĵioj (kaj samkiel katakano), la signoj de hiragano ne havas sencon kaj estas uzataj nur fonetike. Ekzemple, la vorton 食べました tabemashita "manĝis" oni skribas per la kanĵio 食, kiu signifas "manĝi" (ĉi tie, legata kiel ta) kaj kvar hiragan-signoj べました (be-ma-shi-ta), kiuj havas gramatikan signifon. Oni uzas hiraganon ankaŭ por doni la elparolon de kanĵio por leghelpo, oni kutime skribas ĝin super la kanĵio kaj nomas ĝin furigana (ふりがな).
Tabelo de la rondaj kanaoj
redakti| Monografoj (gojūon) | Digrafoj (yōon) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a | i | u | e | o | ya | yu | yo | |
| ∅ | あ a [a] |
い i [i] |
う u [u͍] |
え e [e] |
お o [o] |
|||
| K | か ka [ka] |
き ki [ki] |
く ku [ku͍] |
け ke [ke] |
こ ko [ko] |
きゃ kya [kʲa] |
きゅ kyu [kʲu͍] |
きょ kyo [kʲo] |
| S | さ sa [sa] |
し shi [ɕi] |
す su [su͍] |
せ se [se] |
そ so [so] |
しゃ sha [ɕa] |
しゅ shu [ɕu͍] |
しょ sho [ɕo] |
| T | た ta [ta] |
ち chi [ t͡ɕi] |
つ tsu [ t͡su͍] |
て te [te] |
と to [to] |
ちゃ cha [ t͡ɕa] |
ちゅ chu [ t͡ɕu͍] |
ちょ cho [ t͡ɕo] |
| N | な na [na] |
に ni [ni] |
ぬ nu [nu͍] |
ね ne [ne] |
の no [no] |
にゃ nya [nʲa] |
にゅ nyu [nʲu͍] |
にょ nyo [nʲo] |
| H | は ha [ha] ([w͍a] kiel partikulo) |
ひ hi [çi] |
ふ fu [ɸu͍] |
へ he [he] ([e] kiel partikulo) |
ほ ho [ho] |
ひゃ hya [ça] |
ひゅ hyu [çu͍] |
ひょ hyo [ço] |
| M | ま ma [ma] |
み mi [mi] |
む mu [mu͍] |
め me [me] |
も mo [mo] |
みゃ mya [mʲa] |
みゅ myu [mʲu͍] |
みょ myo [mʲo] |
| Y | や ya [ja] |
ゆ yu [ju͍] |
よ yo [jo] |
|||||
| R | ら ra [ɺa] |
り ri [ɺi] |
る ru [ɺu͍] |
れ re [ɺe] |
ろ ro [ɺo] |
りゃ rya [ɺʲa] |
りゅ ryu [ɺʲu͍] |
りょ ryo [ɺʲo] |
| W | わ wa [w͍a] |
ゐ i/wi [(w͍)i] |
ゑ e/we [(w͍)e] |
を o/wo [(w͍)o] (partikulo) |
||||
| * | ん n [n] [m] [ŋ] antaŭ plozivoj; [ɴ] [ũ͍] [ĩ] aliloke |
っ (signas ĝeminacia konsonanto) | ||||||
| Monografoj kun diakritoj (gojūon kun (han)dakuten) | Digrafoj kun diakritoj (yōon kun (han)dakuten) | |||||||
| a | i | u | e | o | ya | yu | yo | |
| G | が ga [ɡa] |
ぎ gi [ɡi] |
ぐ gu [ɡu͍] |
げ ge [ɡe] |
ご go [ɡo] |
ぎゃ gya [ɡʲa] |
ぎゅ gyu [ɡʲu͍] |
ぎょ gyo [ɡʲo] |
| Z | ざ za [za] |
じ ji [d͡ʑi] |
ず zu [zu͍] |
ぜ ze [ze] |
ぞ zo [zo] |
じゃ ja [d͡ʑa] |
じゅ ju [d͡ʑu͍] |
じょ jo [d͡ʑo] |
| D | だ da [da] |
ぢ ji [d͡ʑi] |
づ zu [zu͍] |
で de [de] |
ど do [do] |
ぢゃ ja [d͡ʑa] |
ぢゅ ju [d͡ʑu͍] |
ぢょ jo [d͡ʑo] |
| B | ば ba [ba] |
び bi [bi] |
ぶ bu [bu͍] |
べ be [be] |
ぼ bo [bo] |
びゃ bya [bʲa] |
びゅ byu [bʲu͍] |
びょ byo [bʲo] |
| P | ぱ pa [pa] |
ぴ pi [pi] |
ぷ pu [pu͍] |
ぺ pe [pe] |
ぽ po [po] |
ぴゃ pya [pʲa] |
ぴゅ pyu [pʲu͍] |
ぴょ pyo [pʲo] |