Norda Stelo
Norda Stelo (ankaŭ konata kiel Polusa Stelo aŭ latine Polaris; science nomata: α UMi / α Ursae Minoris / Alpha Ursae Minoris) estas la plej hela stelo en la konstelacio Malgranda Ursino. Ĝi estas tre apuda al la norda ĉiela poluso (42' fore en 2006) tial ĝi estas la nuna polusa stelo.
| Norda stelo | |
|---|---|
|
| |
| stelo de tipo F • triopa stelo • klasika cefeida varia stelo • Norda Stelo • naviga stelo • infraruĝa fonto • astra fonto de proksim-infraruĝaj radioj • astra fonto de ultraviolaj radioj • stelo • duobla stelo • spektroskopa duopa stelo • varia stelo | |
| Historio de esploro | |
| Trovinto | |
| Dato de trovo | |
| Indikoj | |
| Observaj datumoj (Epoko {{{Epoko}}}) | |
| Speco | |
| Spektroklaso | F7 |
| Rektascensio | 02h 31m 48,7s |
| Deklinacio | +89° 15′ 51″ |
| Distanco | 430 ± 30 lumjaroj 132 ± 8 parsekoj |
| Fota magnitudo (B) | |
| Videbla magnitudo (V) | 1,97 |
| Konstelacio | Malgranda Ursino |
| Radia rapido | -17 km/s |
| Moviĝo: | |
| je rektascensio | |
| je deklinacio | |
| Paralakso | |
| Fizikaj propraĵoj | |
| Maso | 6 |
| Radiuso | 30 R⊙ |
| Absoluta magnitudo (V) | -3,64 |
| Lumeco | 2200 |
| Surfaca temperaturo | 7200 |
| Kvanto de pezaj elementoj | |
| Aĝo | |
| Propraĵoj | |
| Listo de steloj | |
La Norda Stelo estas 431 lumjaroj for de Tero, laŭ la astronomiaj mezuradoj de la satelito Hipparcos. Ĝi estas klasifikita kiel spektroklaso F7, aŭ hela giganto (II) aŭ supergiganto (Ib). Du pli malgrandaj steloj rondiras Nordan Stelon: α UMi B kaj α UMi Ab. Lastatempaj esploradoj sugestas ke ili eble estas parto de malstrikta stelamaso.
Norda stelo en pasinteco kaj estonteco
redaktiLa terakso en spaco ne estas stabila kaj moviĝas malrapide rotacie. Kun periodo de ĉ. 25 700 jaroj, la platona jaro, ĝi precesias ĉirkaŭ la ekliptikan poluson, kiu situas en la konstelacio de la Drako. Pro tio la situo de la ĉielaj polusoj moviĝas. Pro la precesio arabaj astronomoj uzis Kochab kaj turkaj Yildun kiel polusan stelon.
Pro tia moviĝo de la ĉielaj koordinatoj la Norda Stelo daŭre moviĝetas al la poluso kaj atingos ĝin en la jaro 2012 en distanco de nur 0° 28' 31". Post tiam ĝi iom post iom malproksimiĝos de la ĉiela poluso. Post ĉirkaŭ 13 000 jaroj Vego en la konstelacio de la Liro estos la nova polusa stelo. Tiu stelo jam estis polusa stelo dum neolitiko, antaŭ ĉirkaŭ 13.000 jaroj. Pro la pozicio de kelkaj megalitoj ebligas parte pruvi iajn efikojn.
Polaris estas duopa stelo kun akompananto de ŝajna heleco je 9m, for je 18,4", kiu estis malkovrita de Wilhelm Herschel en la jaro 1780. Ankaŭ la ĉefa stelo mem estas duobla, kio tamen videblas nur per spektroskopio.
Ĝis kiam oni malkovris, ke la norda stelo estas ŝanĝema stelo, ĝi utilis kiel rilatstelo (nulpunkto) por la skalo de heleco.
En la ĉielo
redaktiLa stelaro Granda Ursino estas tre facile trovebla kaj en nordaj latitudoj tutjare videbla en la ĉielo. Se oni plilongigas imagan ligan linion inter la du plej brilaj malantaŭaj steloj d la granda ursino, ĉirkaŭ kvinoble, oni atingas preskaŭ precize la nordan stelon (la vera distanco inter tiu linio kaj la norda stelo estas ĉirkaŭ 1,5 lundiametrojn granda).
Alia maniero estas tiri imagan linion inter la unua timonstelo de la Granda Ursino kaj la meza stelo de Kasiopeo. La norda stelo troviĝas ĉirkaŭ en la mezo de tiu linio.
La situo de la Granda Ursino kaj de Kasiopeo dependas de la sezono, de la horo kaj de la latitudo de la spektanto.
Vidu ankaŭ
redaktiEksteraj ligiloj
redakti- germane extrasolar-planets.com - Polaris Arkivigite je 2007-11-07 per la retarkivo Wayback Machine
- Demonstrado de precesio (necesas javao)
- www.wissenschaft.de: Astronomoj fotas
- Fotoj de la akompananto de la Norda Stelo