Zamenhof

Ĉi tiu artikolo temas pri la familia nomo Zamenhof. Por informoj pri la kreinto de Esperanto, vidu la artikolon L. L. Zamenhof.

Familio Zamenhof
Parencaro de L. L. Zamenhof, la iniciatinto de Esperanto
Idoj de Fabian Zamenhof (1800/1801-1861): (ĉiu ŝtupo de la listo egalas al unu generacio) Josel Wolf Zamenhof edziĝinta al Sora Ickovna Wiernicka Chajka Zamenhof (1858-1862), seninfana Lejzer Zamenhof (1860-????) Fabian Zamenhof (1863-????) Miĥajl Zamenhof (1890-1940) edziĝinta al Jelizaveta Miĥajlovna (1889-1977) Fabian Zamenhof (1913-1923), seninfana Lev Miĥajloviĉ Zamenhof (1920-1995) Nina Lvovna Zamenhof (Sokolova) (1946) Valentina (1983) adoptita Zoja Miĥajlovna Zamenhof (1924-1992) Jankiel Zamenhof (1864-????) Rebeka Zamenhof (1867- 1874), seninfana Frejda Zamenhof (1868-1870), seninfana Salomon Zamenhof (1870-????) Marko Zamenhof (1837-1907) edziĝinta al Rozalia SOFER (1839-1892) L. L. Zamenhof (1859-1917) edziĝinta al Klara Silbernik (1863-1924) Adamo Zamenhof (1888-1940) edziĝinta al Wanda Frenkel (1893-1954) Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof (1925-2019) Hanna Zaruski-Zamenhof (1953 -) Margaret Zaleski-Zamenhof (1958 -) Zofia Zamenhof (1889-1942) Lidja Zamenhof (1904-1942) Fejgla Zamenhof (1862-1866) Gitla Zamenhof (1864-1930-aj jaroj) Sora Dwora Zamenhof (1866-1930-aj jaroj) Felikso Zamenhof (1868-1933) edziĝinta al Helena Rittenberg (1874-1940) Julian Zamenhof (1903-1964) Romana Zamenhof (1904-1975), seninfana Maryla Szper (1908-1994) Hersz Zamenhof (1870-1870), seninfana Henryk Zamenhof (aŭ Grzegorz 1871-1932) Mieczysław Zamenhof (1904- ?) Stephen Zamenhof (1911-1998) edziĝinta al Patrice Zamenhof Mina Zamenhof (1872-1873), seninfana Leono Zamenhof (1875-1934) Wanda Dzbikowska Irena Zamenhof Aleksander Zamenhof (1877-1916) Ida Zamenhof (1879-1942)
Detaloj kaj fontoj ĉe Familio Zamenhof.

Zamenhof (germane Samenhof, ruse Заменгов, Zamengov, jide זאַמענהאָף, Zamenhof), aŭ malofte ĝia esperantigita skribo Zamenhofo, estas malofta juda familia nomo, kies portantoj plej verŝajne ĉiuj apartenas al la sama familio. La plej konata membro de tiu familio estis L. L. Zamenhof (1859-1917), kiu en 1887 lanĉis la projekton de la internacia lingvo Esperanto.

Pri la etimologio de la familia nomo ekzistas disputoj, kiuj ĉefe temas pri tio, ĉu ĝi devenas de germana familia nomo (Samenhof) aŭ ĉu de rusa (Zamen(g)ov).

Nur en la jaro 1804, Rusio kiel la unua lando eldonis dekreton, laŭ kiu judaj familioj devis elekti aŭ alpreni konstantan familian nomon. Antaŭ tiu tempo, familiaj nomoj ĉe la judoj troviĝis nur malofte kaj ili ne estis konstantaj.

La nomoj de plej multaj judaj familioj devenas de nomoj de urboj, stratoj, domoj ktp., en kiuj la familio foje vivis. Ĉar en la mezepoko multaj judoj vivis en Germanio, la plejmulto de la judaj familioj estas germandevenaj.

L. L. Zamenhof en sia letero al la Berlinaj Esperantistoj mem konstatis, ke lia nomo havas devenon germanan. Pro tio, kaj ankaŭ pro aliaj kialoj, ŝajnas esti neprobabla la alia teorio pri la rusa deveno de la familia nomo, laŭ kiu oni opinias ke ĝi devenas de la rusa vorto zamena = interŝanĝo, transformiĝo, kun familinoma finaĵo -ov, des pli ke en liaj fruaj ruslingvaj verkoj, L. L. Zamenhof mem ortografiis sian nomon ne "Zamenov" sed "Zamengov", kie la rusa g reprezentas la sonon h, kiu apenaŭ ekzistas en la rusa lingvo.

En Germanio ekzistas du vilaĝoj, kies nomo similas al tiu de Zamenhof. Temas pri Samhof sur Danubo (apud Ingolstadt en Bavario) kaj Samhof ĉe Wolfsegg (apud Ravensburg en Virtembergo). Laŭ Stephen Zamenhof, usone loĝinta nevo de L. L. Zamenhof, la nomo de lia avo Marko Zamenhof estis skribata Markus SAMENHOF kaj judpola historiisto en Usono diris al li, ke lia familio antaŭ ol formigri al Rusio vivis en urbeto Samenhof en Bavario. La nomo laŭ li do estas sendube germana, ne rusa.

La modifon de Samhof al Samenhof klarigas tio, ke en la germana Same signifas semo kaj Hof signifas korto, sed por semo ekzistas en la germana ankoraŭ alia vorto: Samen. Tiun vorton oni kutime uzas por fari kunmetaĵojn, do laŭ tiu modelo ankaŭ kreiĝis la familia nomo Samenhof.

La naskiĝ- kaj forpasdokumentoj el la jaroj 1858–1862 prezentas diversajn, rusigitajn formojn de la familia nomo: Zaminof (ruse: ?), Zamenow (ruse:?) aŭ Zamenof (ruse:?). Nur de la jaro 1862 konsekvence estas uzata la formo: Lejzer Zamengof (ruse: (Лейзеръ) Заменго́в) aŭ Zamenhof^[1], sed en liaj oficialaj dokumentoj, kiel tiuj de la Universitato, li tamen estis nomita Лазаръ Маркович Заменгофъ (Lazar Markoviĉ Zamenhof)^[2][3][4] laŭ la moroj de la Rusa Imperio.

Laŭ aserto prezentita en 1916 de Joseph Silbernik, bofrato de L. L. Zamenhof, la familio Zamenhof eble originas de mezepoka Hispanio, el kiu ĝi en 1492 estis ekzilita per dekreto de la reĝino Izabela la 1-a pri judoj kiuj ne akceptis kristaniĝon.^[5]

Kvankam modernaj teknikoj de genetika genealogio ebligas esploron de familia deveno per esploro de DNA, Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof (la nepo de L. L. Zamenhof) rifuzis en 2017 partoprenon en tia esploro, kiu ebligus detalan genetikan analizon de la Zamenhofa Y-kromosoma (nurvira) linio, kies portanto li estas (pere de sia patro Adamo, ties patro Ludoviko Lazaro, ties patro Marko kaj ties patro Fabian).^[6] Tiel la zamenhofologoj perdis la ŝancon esplori la patran posteulan linion de L. L. Zamenhof – ĉar lia ununura filo Adamo havis ununuran filon, kiu estas ĝuste Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof, kiu siavice havis nur filinojn.

La plej malnova konata ano de la familio Zamenhof estas Fabian Zamenhof, kiu naskiĝis en 1800 aŭ 1801, verŝajne en Grodno en la hodiaŭa Belorusio. Sub la influo de la Haskala-skolo, juda kleriga kaj asimiliga movado, li okupiĝis kiel instruisto de lingvoj. Lia idaro ampleksas kelkdekon da aliaj personoj, el kiuj pluraj okupiĝis pri lingvistiko aŭ medicino. Lia nepo kaj la plej konata membro de la familio Zamenhof — L. L. Zamenhof, la iniciatinto de la planlingvo Esperanto — studis medicinon unue en Moskvo kaj poste en Varsovio. Post la publikigo de Esperanto li multege okupiĝis pri la rilataj lingvistikaj aferoj; tamen ĝis sia morto en 1917 li daŭre kuracis okulojn en la Varsovia geto.

Ĉiuj tri gefiloj de L. L. Zamenhof estis mortigitaj de la nacisocialismaj okupantoj: lia filo Adamo estis mortpafita jam en 1940, la du filinoj, Lidja kaj Zofia, estis murditaj en la gasĉambro de Treblinka en 1942. Lia nepo Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof, filo de Adam, loĝis en Francio ĝis sia morto en 2019.

Preskaŭ kompleta listo de la plej konata branĉo de familio Zamenhof — la idoj de Fabian Zamenhof — troviĝas en la dekstra tabelo, kun ligiloj al artikoloj kun pli detalaj informoj pri la unuopaj familianoj.

Genealogia arbo de la familio Zamenhof (kun bildoj)                                   Fabian Zamenhof (1806-1861)       Rajna Percnova (1809- )                                                                                                           Alexander Lejbowicz Silbernik (1832-1906)   Golda Mejerovna                           Marko Zamenhof (1837-1907)   Rozalia SOFER (1838-1892)                                                                                                                                                                                                           Joseph Silbernik (1850/1- 1925)   Klara Silbernik (1863-1924)   L. L. Zamenhof (1859-1917)   Aleksander Zamenhof (1877-1916)   Fejgla Zamenhof (1862-????)   Gitla Zamenhof (Aŭgusta) (1864-1930-aj jaroj)   Felikso Zamenhof (1868-1933)   Henryk Zamenhof (1871-1932)   Leono Zamenhof (1875-1934)   Ida Zamenhof (1879-1942)                                                                                                                                         Adamo Zamenhof (1888-1940)   Wanda Frenkel (1893-1954)   Zofia Zamenhof (1889-1942)   Lidja Zamenhof (1904-1942)   Senia, Anna, Lazaro Pikover   Emilia, Lubomira, Rudolf, Irene, Aleksander Hemmerlin   Julian, Romana, Maryla Zamenhof   Mieczysław Zamenhof (1904- ??) Stephen Zamenhof (1911-1998)   Irena, Wanda Dzbikowska Zamenhof                                                                                                           Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof (1925-2019)   Krystyna Tuszka                                                                                                                                     Hanna Zaruski-Zamenhof (1953 - )   Margaret Zaleski-Zamenhof (1958 - )                                         signas homojn, kiuj aŭ estis Esperantistoj aŭ almenaŭ scipovis Esperanton Pli kompleta arbo troviĝas je {{Zamenhof/Genealogia arbo/vertikale}}. Ĉi tie precipe aperas homoj kies bildo troviĝas en Vikipedio.

Genealogia arbo de la familio Zamenhof La arbo montras la idaron de Fabian Zamenhof, avo de L. L. Zamenhof, la iniciatinto de Esperanto. signas homojn, kiuj aŭ estis Esperantistoj aŭ almenaŭ scipovis Esperanton:                   Chajka Zamenhof (1858-1862), seninfana                                                                                                                 Lejzer Zamenhof (1860-????)             Fabian Zamenhof (1913-1923), seninfana                                                                                                     Fabian Zamenhof (1863-????)   Miĥajl Zamenhof (1890-1940)                                         Josel Wolf Zamenhof                         Lev Miĥajloviĉ Zamenhof (1920-1995)   Nina Lvovna Zamenhof   Valentine ??? (1983/1984-; adoptita, loĝas en Danio)                                       Jankiel Zamenhof (1864-????)   Jelizaveta Miĥajlovna (1889-1977)                                                                                                                   Rebeka Zamenhof (1867-1874, seninfana)             Zoja Miĥajlovna Zamenhof (1924-1992)                                                                                                   Sora Ickovna Wiernicka     Frejda Zamenhof (1868-1870), seninfana                                                                                                                   Salomon Zamenhof (1870-????)                                                                                                                                                                               Adamo Zamenhof (1888-1940)[7]             Hanna Zaruski-Zamenhof (1953 - )     Klementyna Zaruski-Zamenhof                                                             Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof (1925-2019)                                                                       Wanda Frenkel (1893-1954)               Andreo Zaruski     Katarzyna Zaruski-Zamenhof                                         Joseph Silbernik (1850/1- 1925)             Krystyna Tuszka                                       Alexander Lejbowicz Silbernik (1832-1906)                                 Margaret Zaleski-Zamenhof (1958 - )                                           Klara Silbernik (1863-1924)     Zofia Zamenhof (1889-1942)[8]                                           Golda Mejerovna                                                                   L. L. Zamenhof (1859-1917)     Henryk Minc ( - 1940)[7]                                                                                                     Sara Zamenhof (1860-1870)     Lidja Zamenhof (1904-1942)[8]                                                                                                                 Senia Pikover                                 Fabian Zamenhof (1806-1861)               Fejgla Zamenhof (1862-????)                                                                     Anna Pikover                                                         Alexander Pikover                                                                     Lazaro Pikover                           Rajna Percnova (1809- )                                                                           Emilia Hemmerlin                                                                                                                           Gitla Zamenhof (Aŭgusta) (1864-1930-aj jaroj)     Lubomira Hemmerlin                                                                                                                             Rudolf Hemmerlin                                                                                                                       Henriko Hemmerlin     Irene Hemmerlin                                                                                                                       Aleksander Hemmerlin                                                                                                                       Sora Dwora Zamenhof (1866-1930-aj jaroj)                                                                 Julian Zamenhof (1903-1964)                                                 Felikso Zamenhof (1868-1933)                                                                       Romana Zamenhof (1904-1975)                                                     Helena Rittenberg (1874-1940)                                                                 Maryla Szper (1908-1994)                                     Marko Zamenhof (1837-1907)     Hersz Zamenhof (1870-1870), seninfana                                                                                                                         Henryk Zamenhof (1871-1932)     Mieczysław Zamenhof (1904- ??)                                                                                                                       Rozalia SOFER (1838-1892)     Sabiina Szpinak     Stephen Zamenhof (1911-1998)                                                                                                                         Patrice J.                                               Mina Zamenhof (1872-1873), seninfana                                                                                                                   Leono Zamenhof (1875-1934)     Irena Zamenhof                                                                                                                             Leokadja Warszawska     Wanda Dzbikowska Zamenhof                                                                                                               Aleksander Zamenhof (1877-1916)                                                                                                                   Ida Zamenhof (1879-1942)[8]                                                                                                                 Jakub Zimmermann (< 1925)                                                                                                     Paŭlino Zamenhof                                                                                                                     Schwartzenberg                                                                                                                 Rebeka Zamenhof                                                                                                                     Friedmann                                                                                                                 Anna Zamenhof                                                                                                                 Flamberg