Tibao

Tibao, en germana lingvo "Tiba", en romanĉa lingvo tiba estas tre malnova tuboforma instrumento, hodiaŭ ankaŭ en Suda Afriko kun nomo Vuvuzelo, kaj en aliaj landoj.

En Svisujuo oni trovas la tibaon nur en kantono Grizono, en regionoj: Schams kaj en Surselva; vidu vikipedian artikolon: Grizono.

Aliaj valoj havas aliajn instrumentojn, la alpan cornon, (germana vikipedio: Alphorn) ankaŭ similan instrumenton kun nomo en germana lingvo: ("Büchel"), fonetike en internacia lingvo "Bueĥelo"; oni uzas ankaŭ aliajn tre simpla lignan konusan instrumentojn pro voki "La alpan benon".

• Frue la konstruade estis en ligno.
• Ekde 1900 oni konstruadas en blanka metala lado, oni bezonas cirkcau 1/2 m2 lado por la konstruado de unua tibao. La tibao havas 3 lutatajn konusan formajn tubojn en formo de una tubo, la funelon, kaj la ajuton. La ajuto estas simila de trumpeta ajuto.

• Hodiaŭ nur Marcel Bass en vilaĝo Andeer Grizono konstruas ankoraŭ tibaojn.

Oni ludas la tibaon kun naturaj tonoj. Oni uzis frue - ankoraŭ sen telefono - la tibaon ankaŭ por informo kaj avizo de la alpoj al valo.

La museo Regiunal Surselva en Illanz, (fonetike "Ilanc"), Grizono, Svisujo havas ekspozicion pri tibaoj kun romanĉa lingva nomo: (en romanĉa lingvo: Tuns da tibo), en internacia lingvo: tonoj de tibao. Laŭ la direktorino de muzeo la tibao estas instrumento por soleculoj, oni trovis skribaĵon. La tibao sonas bene en aperta alpo. Oni povas ludi nur la naturajn tonojn.

Pri moderna alpa corno muziko vidu ankaŭ la hornroh kvarteton.

• muzeo surselvana Svisujo, en germane kaj en romanĉa lingvo
• gazeta informo, en germana
• kurso pri ludi tibaon^{[rompita ligilo]}
• hornroh kvarteto, moderna alpa corno muziko germane, france, angle