Ritidomo

La ritidomo esas la plej ekstera tavolo de la plej granda parto de la arboj. Ĝi estiĝas el la korko kaj la mortaj partoj de la basto. La ritidomo protektas la subajn tavplojn de la trunko kontraŭ fizikaj influoj, ekzemple temperaturo, pluvo, vento, fajro kaj mekanikaj influoj. Ĝi protektas kontraŭ damaĝbestoj kaj infektoj.

Komence la epidermo estas la ekstera histo de la juna ŝoso. Ĉar la epidermo estas daŭra histo, do la ĉeloj ne plu kapablas multobliĝi, ĝi disŝiriĝas pro la sekundara dikkreskado kaj la planto devas formi sekundaran eksteran histon, la peridermo.

Por anstataŭi la ne plu funkcianta epidermo, la planto reembriigas unue peridermaj ĉeloj. Ili fariĝas denove meristemaj ĉeloj kaj povas dividiĝi. Tiu sekundara, malmulttavola histo nomiĝas felogeno. Ĝi formas internen la felodermon kaj eksteren korkon (felemo). Ĉe kelkaj arboj la primara peridermo restas intakta longe aŭ eĉ dum la tuta vivo de la arbo. Tiaj arboj ofte havas lenticelojn por aerumi. Ekzemploj de tiuj arboj kunsekundara eksterna histotavoloj estas fago kaj karpreno.

Vundiĝoj de la arboŝelo kunkreskas dum la tempo kaj estas videblaj ankaŭ post jardekoj, msale al arboj kun peridomo.

Ĉe multaj arboj la felogeno ne povas samrapide kreski ol la dikiĝo de la arbo (sekundara dikkresko). Ĝi denove disŝiriĝas La nova disŝiro kaŭzas kreskon de nova peridermo. (interna peridermo). La nun fortranĉitaj partoj de la basto mortas kaj formas kune la ritidomon, kiu pro la unuflanka dividaktiveco de la felgeno, kontinue kreskas.

• 
  retritidomo ĉe tigfrukta kverko
• 
  ringeca ritidomo ĉe betulo
• 
  foliecaj skvamoj ĉe acerfolia platano

Ekzistas tri tipoj de ritidomo ĉe arboj.

• ringritidomo ( ekzemple ĉerizarbo). Korkkambioj kreskas en ringoj ĉirkaŭantaj la trunkoj.
• skvamritidomo/platoritidomo ( ekzemple montara acero). tiu tipo estas la plej ofta.
• retritidomo (ekzemple tigfolia kverko, ordinara frakseno)

Krome ekzistas tri tipoj de arboj kun surfaca peridermo (ekstera tavolo estas korko):

• glata arboŝelo (ekzemple Fagus sylvatica)
• ringkorko (ekzemple Prunus avium)
• amasa korko (ekzemple Quercus suber)

• korko
• arboŝelo

• Dietrich Böhlmann: Warum Bäume nicht in den Himmel wachsen – Eine Einführung in das Leben unserer Gehölze, Quelle & Meyer Verlag, Wiebelsheim 2009, ISBN 978-3-494-01420-3

• Borken aus der Bilddatenbank der Universität Basel Arkivigite je 2017-01-21 per la retarkivo Wayback Machine