Stieg Larsson

Stieg Larsson
Persona informo
Stieg Larsson
Naskiĝo	15-an de aŭgusto 1954 (1954-08-15) en Skelleftehamn
Morto	9-an de novembro 2004 (2004-11-09) (50-jaraĝa) en Stokholmo
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Korinfarkto vd
Tombo	Högalids columbarium (en) vd
Religio	ateismo vd
Etno	svedoj vd
Lingvoj	sveda vd
Ŝtataneco	Svedio vd
Familio
Gefratoj	Joakim Larsson (en) vd
Edz(in)o	–
Amkunulo	Eva Gabrielsson (en) vd
Profesio
Okupo	ĵurnalisto redaktisto verkisto scenaristo vd
Aktiva dum	1990– vd
Verkado
Verkoj	Millennium vd
Honorigoj Honorigoj (2012)  honorary citizen of Umeå (en) (2009)  Macavity Awards (en) , kialo de la premio Viroj kiuj malamas virinojn (2009)  Barry Award/Best British Crime Novel (en) , kialo de la premio Viroj kiuj malamas virinojn (2009)  Anthony Award (en) , kialo de la premio Viroj kiuj malamas virinojn (2008)  Glass Key award (en) (2007)  Author of the Year (en) (2006)  Best Swedish Crime Novel Award (en)  Swedish Crime Writers' Academy (en) vd
En TTT	Oficiala retejo vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Karl Stig-Erland "Stieg" LARSSON (la 15an ‏ de aŭgusto 1954 - la 9an de novembro 2004) estis sveda verkisto, ĵurnalisto kaj politika aktivulo.

Li estas famkonata pro verko de la Millennium Trilogy serio de suspenslibroj kiuj gajnis tutmondan sukceson post lia morto ^[1].

Larsson naskiĝis en la vilaĝo de Skalpetaman proksime de la urbo Skalpeta en nordorienta Svedio kaj lia familio translokiĝis al Umeå baldaŭ poste ^[2]. Ĝis naŭjaraĝa li kreskis kun siaj geavoj, dum liaj gepatroj provis sian bonŝancon en Stokholmo ^[3]. Li servis devigan servon en la sveda armeo kaj poste iris al Etiopio por helpi la ribelantojn de Eritreo en la Eritrea Popola Liberiga Fronto. Reveninte hejmen al Svedio, li provis malsukcese esti akceptita en la Lernejon de Ĵurnalismo en Stokholmo, la trejnejo de multaj el la bonkonataj ĵurnalistoj de Svedio. Anstataŭe li fariĝos grafikisto.

Komence de sia kariero li aktivis en la Sveda Komunista Partio Kommunistiska Arbetareförbundet (Komunista Laborista Ligo) ^[4]. Li ankaŭ estis unu el la plej famaj ŝatantoj de sciencfikcio en Svedio, kaj vivtenis sin laborante kiel fotisto.

En siaj dudekaj jaroj li ŝanĝis sian nomon de la nomo "Stig" al la nomo "Stieg" en kiu li iĝis fama. La prononco de ambaŭ nomoj estas la sama (Stig). La nomŝanĝo estis farita ĉar en tiu tempo li renkontis alian fotiston kun literaturaj ambicioj kiuj portis la nomon Stig Larsson. La du pensis, ke estonte ili estos famaj, do unu el ili devus ŝanĝi la literumon de sia nomo. Efektive, poste, ambaŭ iĝis konataj aŭtoroj en Svedio ^[5].

Dum kelka tempo li redaktis la trockisman revuon "Fjärde internationalen" (La Kvara Internacio) kaj verkis por aliaj maldekstraj revuoj ^[6]. Li ankaŭ funkciis kiel verkisto kaj redaktisto por svedaj sciencfikciaj revuoj, kaj inter 1978 kaj 1979 li estis la prezidanto de la plej granda sciencfikcia fanklubo de Svedio, "Skandinavisk Förening för Science Fiction" (SFSF, Skandinavia Sciencfikcia Societo). Li ankaŭ laboris kiel grafikisto por la plej granda novaĵagentejo en Svedio (Tidningarnas Telegrambyrå - TT) de 1977 ĝis 1999 ^[7].

La politikaj kredoj kaj spertoj de Larsson kiel ĵurnalisto igis lin fondi la "Sveda Ekspozicio-Institucio", institucio kiu specialiĝis pri la batalo kontraŭ la ekstrema dekstro en Svedio, por kontraŭstari la efikojn de la "blankpotenca kulturo" inter junuloj kaj en lernejoj ^[8]. En tiu ĉi kadro li fondis revuon nomitan "Expo". Larsson iĝis grava batalanto en la batalo kontraŭ la ekstrema dekstro kaj rasismo en Svedio. Li iĝis influa porparolanto, kaj aperis en altprofilaj konfrontiĝoj kontraŭ dekstrulaj homoj. Dum jaroj li vivis sub minacoj sur sia vivo de siaj politikaj malamikoj.

50 jaraĝa Larsson mortis en Stokholmo pro koratako. Onidiroj, ke liaj politikaj malamikoj damaĝis lin, montriĝis senbazaj ^[9]. Post lia morto, konfliktoj aperis inter liaj konuloj koncerne lian heredon. Li ne lasis validan testamenton, do lia partnero de 32 jaroj, la arkitekto Eva Gabrielsson, heredis nenion, ĉar ili neniam geedziĝis ^[10]. Gabrielson estas en longedaŭra disputo kun la familio de Larsson pri lia bieno taksita je dekoj da milionoj da dolaroj ^[11]. En 2011 Gabrielson publikigis aŭtobiografian libron, traktante ŝian vivon kun Larsson kaj ŝian lukton kun lia familio ^[12].

Larsson postlasis tri kompletajn verkaĵojn, kiuj ne estis publikigitaj en lia vivdaŭro. Li verkis ilin kiel ŝatokupo, kaj ĝis baldaŭ antaŭ lia morto ne provis publikigi ilin ^[13]. La unua verkaĵo estis publikigita en Svedio en 2005 sub la titolo "Män som hatar kvinnor" (Viroj kiuj malamas virinojn) kaj iĝis konata internacie kiel Knabino kun Drako-Tatuo. La verkaĵo estis sukceso en Skandinavio kaj la tuta mondo, kaj ĝis marto de 2015 vendis 80 milionojn da kopioj, kaj estis tradukita en 40 lingvojn ^[14]. La verkaĵoj estis publikigitaj kiel trilogio konata kiel la Millennium Trilogy (Jarmila trilogio). Millennium estas la nomo de revuo kie la protagonisto de la verkaĵoj laboras). Larsson lasis grandajn partojn de la kvara verkaĵo sur komputilon en la posedo de Gabrielson, same kiel resumojn por aliaj verkaĵoj en serio kiu laŭsupoze devus atingi dek verkaĵojn.

La unua verkaĵo en la serio, "Knabino kun Drako-Tatuo", estis filmita en Svedio en 2009. La verkaĵoj La knabino kiu ludis kun fajro kaj La knabino kiu piedbatis la nesto de la vespoj ankaŭ estis adaptitaj en filmon kaj estis publikigitaj en 2009 kaj 2010.

La libroserio havas du ĉefajn protagonistojn, ĵurnaliston nomitan Michael Blomqvist, kaj komputilpiraton nomitan Lisbeth Salander. Ĉie en la libroj, ligo estas insinuita inter la herooj kaj tiuj de Astrid Lindgren ^[15]. La nomo Blomqvist estas la sama kiel "Kala Blomqvist", juna detektivo en la verkoj de Lindgren, dum Salander memorigas Pipi en ŝiaj trajtoj kaj konduto ^[16]. Blomqvist, viro en siaj fruaj kvardekaj, estas la fondinto de sendependa revuo nomita "Millennium", kaj havas detektivan talenton, kiun li uzas por sia laboro kiel enketĵurnalisto kaj por solvi misterojn ^[17]. Salander estas 24-jaraĝa komputilpirato kiu laboras por firmao nomita "Milton Security" kiu disponigas sekurecservojn. La libroj rilatas kun humuro kaj senkaŝa kritiko al nuntempa sveda socio, kaj denuncas la sociajn fenomenojn de entreprena korupto.

• Stieg Larsson, Anna-Lena Lodenius: Extremhögern, Stockholm, 1991;
• Stieg Larsson, Mikael Ekman: Sverigedemokraterna: den nationella rörelsen, Stockholm, 2001;
• Stieg Larsson, Cecilia Englund: Debatten om hedersmord: feminism eller rasism, Stockholm, 2004;
• Richard Slätt, Maria Blomquist, Stieg Larsson, David Lagerlöf m.fl.: Sverigedemokraterna från insidan, 2004.

• Män som hatar kvinnor ("Men Who Hate Women"), 2005.
• Flickan som lekte med elden ("The Girl Who Played with Fire"), 2006.
• Luftslottet som sprängdes ("The Air Castle That Was Blown Up"), 2007.

• www.larssontrilogy.com de Quercus, eldonistoj de Stieg Larsson
• La oficiala Millennium retejo de Nordstedt eldonejo
• Stieg Larsson ĉe Interreta filma datumbazo (angle)
• Stieg Larsson at the Swedish Film Database
• Rigardo de la vivo kaj verkadon de aŭtoro Stieg Larsson
• La Millennium turneo: stokholma urba muzeo