Monteto Sialko

Monteto Sialko
arkeologia loko • holmo • kultura havaĵo
Pozicio
Lando	Irano
Urbo	Kaŝano
Koordinatoj	33° 58′ 8″ N, 51° 24′ 17″ O (mapo)33.96888888888951.404722222222Koordinatoj: 33° 58′ 8″ N, 51° 24′ 17″ O (mapo)
DEC
Monteto Sialko
v • d • r

Monteto Sialko (perse تپه سیلک, Tappe-je Sialk) estas vasta antikva arkeologia loko (Tappe: "monteto" aŭ "altaĵeto") en antaŭurbo de la urbo Kaŝano, Isfahana Provinco, en centra Irano, proksime al Ĝardeno Fin. La kulturo kiu ekzistis en ĉi tiu areo, estas ligita al la Kulturo de Zajande-Rivero .^[1]

La Sialka zigurato estis konstruita ĉirkaŭ la jaro 3000 a.K. Komuna studo inter Kultura Heredaĵa Organizo de Irano, la Luvro kaj la Institut Francais de Recherche en Iran (Franca Instituto de Esplorado en Irano) konfirmas ankaŭ, ke la plej malnovaj setlejoj en Sialko datiĝas reen al 6000-5500 a.K.^[2][3]

Oni divenas, ke Sialko kaj la tuta areo ĉirkaŭ ĝi, ekestis pro la grandaj akvaj fontoj proksime de ĝi, kiuj ankoraŭ ekzistas. La Ĉeŝme-je Solejman ("la Fonto de Solomono") estis/as alportanta akvon al ĉi tiu areo de apudaj montoj dum miloj da jaroj.

La Ĝardeno Fin, konstruita en ties nuna formo en la 17a jarcento, estas tre populara turisma allogaĵo en la centra Irano. Estis ĉi tie, kie la reĝoj de la Safavida dinastio pasigis siajn feriojn for de siaj ĉefurboj. Ankaŭ estis ĉi tie, kie Piruz Nahavandi (Abu-Lo'lo': araba kromnomo por li, signifanta "La parto de Perlo"; Perlo (Morvarid en la persa) estis la nomo de lia filino), la perso, kiu murdis Kalifon Umar, estas entombigita. Ĉiuj ĉi restaĵoj estas trovitaj en la sama loko, kie Sialko situas nun.

Monteto Sialko estis elfosita por tri fojoj (1933, 1934 kaj 1937) far teamo gvidita de Roman Ghirshman kaj lia edzino Tania Ghirshman.^[4][5][6]

Studoj rilataj al la loko estis faritaj de D.E. McCown, Y. Majidzadeh kaj P. Amieh.^[7][8]

Elfosadoj estis rekomencitaj por pluraj fojoj inter 1999 kaj 2004 far teamo de la Universitato de Pensilvanio kaj Irana Kultura Heredaĵa Organizo gvidita de Sadeg Malek Ŝahmirzadi sub la nomo la Sialka Rekonsiderada Projekto.^{[9][10][11][12]} Ekde 2008 irana teamo gvidita de Hasan Fazeli Naŝli kaj subtenita de Robin Coningham de la Universitato de Durham laboris ĉe la norda monteto kaj trovis 6 Malfru-Neolitikajn entombigojn.^[13]

Artefaktoj de la originala elfosado plejparte finiris al la Luvromuzeon, dum kelkaj el ili nun povas esti trovitaj en la Brita Muzeo, la Metropola Muzeo de Arto en Nov-Jorko kaj la Nacia Muzeo de Irano kaj en la manoj de privataj kolektantoj.

Ĉi tiuj artefaktoj konsistis el kelkaj tre bone pentritaj potaĵoj.^[14]

La norda monteto estas la plej malnova parto; la ekokupado de la loko datiĝas reen al la fino de la sepa jarmilo a.K. La monteto estas kunmetita de du niveloj: Sialko I (la plej malnova) kaj Sialko II. Arkitekturo de Sialko I-nivela estas relative rudimenta. Tomboj enhavantaj potaĵojn estis malkovritaj. La ceramiko komence estas iom aspra, tamen poste fariĝas de pli bona kvalito kun la pasado de tempo.^[15]

Zage arkaika pentraĵo (ĉ. 6000–5500 a.K.) estas trovita en Monteto Sialko I, sub-niveloj 1–2. Tio ĉi estas la plej malnova pentrita aĵo, kiu estis unue elfosita ĉe Monteto Zage en la Gazvina ebenaĵo.^[16] En sub-periodoj 3, 4 kaj 5, la potaĵoj havas klaran surfacon kun pentritaj ornamadoj. Ŝtonaj aŭ ostaj iloj estis ankoraŭ uzataj.

La Sialko IIa nivelo vidas la unuan aperon de metalurgio. La arkeologia materialo trovita en la konstruaĵoj de ĉi tiu periodo atestas al kreskantaj ligoj kun la ekstera mondo.

La suda monteto inkluzivas la Sialkon IIIan kaj IVan nivelojn. La unua, dividita en sep sub-periodoj, respondas al la kvina jarmilo kaj la komenco de la kvara miljaro (ĉ. 4000 a.K.). Ĉi tiu periodo estas en kontinueco kun la antaŭa periodo kaj vidas la kompleksecon de arkitekturo (mulditaj brikoj, uzo de ŝtono) kaj metiojn, precipe metalurgiajn.

Evidentaĵoj montras ke Monteto Sialko estis grava metal-produktada centro en centra Irano dum la Sialko IIIa kaj Sialko IVa periodoj. Grava kvanto de metalurgiaj restaĵoj estis trovitaj dum la elfosadoj en la 1990aj jaroj kaj poste. Tio ĉi inkluzivas grandajn kvantojn de skoriaj (metalŝaŭmaj) pecoj, litargiraj kukoj kaj krisoloj (fandvazoj) kaj muldiloj.^[17]

Sialko IVa nivelo komenciĝas en la dua duono de la kvara jarmilo kaj finiĝas kun la forlaso de la loko komence de la tria jarmilo. Por la plej malnovaj sub-periodoj de la Sialko IVa, ekzistas ligoj kun la Mezopotamiaj civilizacioj de Uruk kaj Jemdet Nasr.

Pli poste, la materialo estas simila al tio de Suzo IIIa (Proto-Elama nivelo), do tio ĉi estas kie la Proto-Elama horizonto ĉe Sialko estas trovita, kiel estas ankaŭ evidentaĵo pere de la eltrovo ĉi tie de kelkaj Proto-Elamaj argilaj tabluletoj.

La ruinoj de kio estas la plej malnova zigurato en la mondo, estas trovitaj ĉe ĉi tiu sama Sialko IVa nivelo.

Post malokupado de pli ol jarmilo, la Sialka loko estas reokupita en la dua duono de la dua jarmilo. Ĉi tiu lasta fazo de okupado de la loko estas dividita en du periodoj: Sialko Va kaj Sialko VIa. La arkeologia materialo de ĉi tiuj du niveloj estis plejparte trovita en la du tombejoj, nomitaj tombejo A kaj tombejo B.

La unua reprezentas la Sialko Van nivelon. Ĉi tie estas trovitaj armiloj kaj aliaj objektoj el bronzo, same kiel juvelaĵoj kaj kelkaj feraj aĵoj. La ceramikaĵoj estas griz-nigraj aŭ ruĝaj, foje kun kelkaj ornamaĵoj, kio konsistas el geometriaj skemoj kaj povas esti komparitaj kun aĵoj venintaj de la lokoj en Gorgana valo (la pli postaj niveloj de Monteto Turang kaj Monteto Hesar).

Portalo pri Ancient Near East

• Antikva irana historio
• Urboj de la Antikva Proksima Oriento
• Elama Imperio
• Irana Arkitekturo
• Kaŝano
• antikva monteto Gerdkuh (Rond-Monto)
• Listo de iranaj kasteloj

1. ↑ Informo de Kultura Heredaĵa Organizo de Irano (CHN): "Zayandeh Rood Civilization Linked to Marvdasht and Sialk". Alirita la 30an de januaro, 2007. Ligilo: Chnpress.com Webarchive [1] 2009-02-09
2. ↑ Fazeli, H., Beshkani ., Markosian ., Ilkani H., Juna R. L. 2010 La Neolitika al Ĥalkolitika Transiro en la Qazvin Ebenaĵo, Irano: Kronologio kaj Vivtenadaj Strategioj: en Archäologische Mitteilungen Aus Iran kaj Turan 41, pp. 1-17
3. ↑ Matthews, R. kaj Nashli, H. F., Eld. 2013 La Neolitigo de Irano: la formado de novaj socioj. Brita Asocio por Proksimorienta Arkeologio kaj Oxbow Libroj, Oxford, p. 272.
4. ↑ Roman Ghirshman, Fouilles de Sialk près de Kashan, 1933, 1934, 1937, vol. 1, Paul Geuthner, 1938
5. ↑ Ghirshman, Fouilles de Sialk, vol. 2, Paul Geuthner, 1939
6. ↑ Spyoket, Agnès. "Ghirshman, Tania" (PDF). Breaking Ground: Women in Old World Archaeology. Tradukita de Sylvie Marshall. Brown University.
7. ↑ D. E. McCown, La Relativa Stratigraphy de Frua Irano, Studoj en Antikva Orienta Civilizacio ne. 23, Orienta Instituto de Chicago, 1942
8. ↑ Yousef Majidzadeh, Ĝustigo de la Interna Kronologio por la Sialk IIIa Periodo sur la Bazo de la Pottery Sinsekvo ĉe Tepe Ghabristan, Irano, vol. 16, pp. 93-101, 1978
9. ↑ S.M. Shahmirzadi, La Ziggurat de Sialk, Sialk Reconsideration Projekto Raportas Ne. 1, Arkeologia Esplora Centro. Irana Kultura Heredaĵo Organizo, 2002, (perso)
10. ↑ S.M. Shahmirzadi, La Silversmiths de Sialk, Sialk Reconsideration Projekto Raportas Ne. 2, Arkeologia Esplora Centro. Irana Kultura Heredaĵo Organizo, 2003, (perso)
11. ↑ S.M. Shahmirzadi, La Potistoj de Sialk, Sialk Reconsideration Projekto Raportas Ne. 3, Arkeologia Esplora Centro. Irana Kultura Heredaĵo Organizo, 2004, (perso)
12. ↑ S.M. Shahmirzadi, La Smelters de Sialk, Sialk Reconsideration Projekto Raportas Ne. 4, Arkeologia Esplora Centro. Irana Kultura Heredaĵo Organizo, 2005, (perso)
13. ↑ [1]. Dołtysiak kaj H. Fazeli Nashli, Mallonga Fieldwork Raporto: Tepe Sialk (Irano), spicas 2008–2009, Bioarchaeology de la Proksima Oriento, vol. 4, pp.69–73, 2010
14. ↑ Langer, William L., eld. (1972). An Encyclopedia of World History (5th ed.). Boston, MA: Houghton Mifflin Company. p. 17. ISBN 0-395-13592-3.
15. ↑ Les Recherches Archéologiques Françaises en Irano. Novembre 2001, Téhéran. Institut Français de Recherche en Iran, Musee du Louvre, ICHO
16. ↑ Robert H. Dyson (2011), CERAMIKO: La Neolitika Periodo tra la Bronza Aĝo en Nordorienta kaj Norda-centra Persia. Iranicaonline.Org
17. ↑ Nezafati N, Pernicka E, Shahmirzadi SM. Indico sur la antikva minado kaj metalurgio ĉe Tappeh Sialk (Centra Irano) Je: Yalcin U, Özbal H, Pasamehmetoglu HG, redaktoroj. Antikva Minado en Turkio kaj la Orienta mediteraneano. Ankara: Atilim Universitato; 2008. P. 329–349. Researchgate.Reto

• Les recherches archéologiques françaises en Irano. Novembro 2001, Téhéran. Institut Français de Recherche en Irano, Musée du Louvre, ICHO.
• Yousef Majidzadeh, Sialk III kaj la Pottery Sinsekvo ĉe Tepe Ghabristan: La Kohereco de la Kulturoj de la Centra irana Altebenaĵo, Irano, vol. 19, 1981
• ṢĀdiq Malik Šahmīrzādī, Sialk: La Plej Malnova Fortikigita Vilaĝon de Irano: Fina Raporto, irana Centro por Arkeologia Esploro, 2006,   

• iranian.com
• Payvand.com Sciigo pri Sialko Arkivigite je 2006-10-09 per la retarkivo Wayback Machine
• Kaŝana Urbo-domo Arkivigite je 2015-04-02 per la retarkivo Wayback Machine