[go: up one dir, main page]
Saltu al enhavo

Oranta katedralo (Tjumeno)

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Oranta katedralo
ruse Знаменский собор
La katedralo en 2014
La katedralo en 2014
arkitektura strukturo • rekonilo
Loko
Ŝtato Rusio Rusio
Municipo Tjumeno
Geografia situo 57° 9′ 30″ N, 65° 31′ 54″ O (mapo)57.15833333333365.531666666667Koordinatoj: 57° 9′ 30″ N, 65° 31′ 54″ O (mapo)
Bazaj informoj
Religio kristanismo
Rito la Rusa Ortodoksa Eklezio
diocezo la Tobolska kaj Tjumena eparĥio
dekanujo la Tjumena
paroĥo Oranta katedralo
Uzado katedralo
Arkitektura priskribo
Arkitektoj Pjotr Pankov
Konstrustilo rusa baroko
Konstruado 1768-1786
Specifo
Enhaveco 2 000 homoj
Konstrumaterialo brikoj

Map

Ligiloj
Adreso strato Semakov, 13
Oficiala paĝaro znamenie-tmn.cerkov.ru
v • d • r

La Oranta katedralo (ruse Знаменский собор) estas la ĉefa ortodoksa preĝejo en Tjumeno (Rusio). Ĝi evidente estis fondita ĉirkaŭ 1624, plurfoje estis restarigita post incendioj kaj en 1768–1786 estis konstruita el brikoj. Nur ĝi kaj la preĝejo de Ĉiuj Sanktuloj funkciis en la urbo en sovetia tempo kun relative mallongaj paŭzoj.

Historio

[redakti | redakti fonton]

Konstruado kaj funkciado

[redakti | redakti fonton]

Preciza dato de la konstruado de la unua preĝejo kun tiu ĉi nomo en Tjumeno restas nekonata. Sur la mapo datita je la fino de la 17-a — komenco de la 18-a jarcentoj jam estas markita la Oranta preĝejo[1]. En 1654 la preĝejo jam ekzistis, en ĝi servis pastro Dometian (Daniil), unu el plej konataj en Siberio malnovritanoj[2]. Poste li fondis ermitejon ĉe rivero Berjozovka apud Jalutorovsko, kie li propagandis rifuzon preĝi por la caro kaj alvokis al sinmortigo per sinbruligo kiel vojo al saviĝo en la mondo ekregita de Antikristo. En 1679 nokte antaŭ la festo de Epifanio, li estis ĉirkaŭita de militistoj kaj ekbruligis la ermitejon, kion sekvis liaj adeptoj — pereis ĝis 1 700 homoj[3]. En dokumento de 1657 estas menciita la Oranta preĝejo situanta ekster la fortikaĵo — apud ĝi oni ordonis konstrui virinan monaĥejon[4]. Longan tempon en la preĝejo troviĝis arĝenta kruco kun restaĵoj de diversaj martiroj kaj surskribo, el kiu sekvis ke ĝi estis donacita al la Oranta preĝejo en Tjumeno en 1659; la surskribo menciis ankaŭ alkonstruaĵojn omaĝe al Sankta Johano la Evangeliisto kaj Johano Krizostomo[5].

Siberia historiisto Nikolaj Abramov opiniis ke la preĝejo estis konstruita ĉirkaŭ 1624[6].

La 21-an de septembro 1768 episkopo de Tobolsko Varlaam (Petrov) ordonis surloke de la brulinta preĝejo konstrui la novan. Origine oni planis konstrui nehejtatan (someran) preĝejon, sed en februaro 1769 laŭ peto de la paroĥanoj li permesis "por vintra diservado fondi alian alkonstruaĵon en la refektorio de la suda flanko" omaĝe al Johano Krizostomo[7]. La 30-an de septembro 1769 la konstruado komenciĝis[8]. En 1775 la alkonstruaĵo omaĝe al Johano Krizostomo estis finita. La 15-an de septembro 1775 ĝin konsekris arkimandrito Sofronij, estro de la monaĥejo de Sankta Triunuo. Guberniestro Denis Ĉiĉerin permesis laborigi masonistojn kaj ĉarpentistojn el ekzilitoj, por kio en 1776 en la urbo estis restigitaj 10 ekzilitoj el grupoj sekvantaj al punejoj[9]. Ekde 1772 la konstruadon partoprenis sperta masonisto Afanasij Perevalov, kiu metis preskaŭ 9 500 brikojn. Ekde junio 1775 la laborojn gvidis serĝento de geodezio Pjotr Pankov (ruse Пётр Паньков) el Tobolsko, taskigita de la guberniestro Denis Ĉiĉerin[10].

En 1786 la preĝejo estis finkonstruita[11].

En 1789 komenciĝis murpentrado en la Oranta alkonstruaĵo. Unue oni dungis tjumenan burĝon E. K. Solomatov, sed oni baldaŭ maldungis lin, evidente pro pluraj fuŝoj. En 1799 al la Tobolska Spirita Konsistorio siajn servojn proponis tjumena majstro V. Kuznecov, kiun subtenis Margarit, estro de la Tjumena Spirita Administracio, igumeno de la monaĥejo de Sankta Triunuo. Tamen la konsistorio rifuzis lian proponon, malpermesinte al V. Kuznecov pentri en preĝejoj. Episkopo Varlaam proponis tobolskan ikonfariston, veturigiston Fjodor Ivanoviĉ Ĉerepanov, kies patro Kozma estis frato de Ivan Ĉerepanov, aŭtoro de la fama Siberia kroniko, arkitekto kaj lignoĉizisto. Akademiano Johan Peter Falck, renkontiĝinta kun li en Tobolsko en 1772, laŭdis lin kiel bonan pentriston memstare lernintan tiun metion[12].

Fjodor Ĉerepanov unue hezitis, ĉar igumeno Margarit oponis lian kandidatecon kaj eĉ proponis al li 50 rublojn por ke li rifuzu la mendon. Tamen pro estimo al la episkopo, kiel li diris poste, li konsentis kaj en marto 1800 faris tri ikonojn kaj korektis plurajn faritajn de lia antaŭulo. Margarit tamen plu kontraŭis lin kaj incitis paroĥanojn protesti, dirinte ke se Ĉerepanov ne estos forigita kaj subteninta lin pastro G. Lukin eksigita, li forprenos ĉiujn ikonojn kaj vendos ilin al alia preĝejo[13].

La ĉefepiskopo ĉesigis la kverelon per sia aŭtoritato[13]:

Citaĵo
„ Пока Черепанов маляр не намалюет святых икон, игумену Маргариту церкви Знаменской не заведывать и в достройку не вступаться. ” „ Antaŭ ol pentristo Ĉerepanov pentros la sanktajn ikonojn, igumeno Margarit la Orantan preĝejon ne administru kaj en la finkonstruadon ne enmiksiĝu. ”
— Varlaam (Petrov), episkopo de Tobolsko

La 9-an de septembro 1801 igumeno Margarit konsekris la ĉefan, Orantan alkonstruaĵon[14][7].

Komence de la 19-a jarcento la preĝejo aspektis tiel:

Citaĵo
„ Церковь состояла из крыльца с круглыми колоннами, притвора с колокольней над ним, трапезы, отделенной от церкви глухой каменной стеной, со стеклянной дверью, и главного храма. В трапезе на правой стороне был придел во имя св. Иоанна Златоуста, в которой зимой и совершалась служба. Стены церкви внутри и снаружи были выбелены. Крыша церкви, купол, подглавки и ограда были деревянные. Колокольня четырехугольная, двухъярусная, в каждом ярусе по всем четырем сторонам два слуха. ” „ La preĝejo konsistis el ŝtuparo kun rondaj kolonoj, nartekso kun sonorilturo super ĝi, refektorio apartigita de la preĝejo per ŝtona muro, kun vitra pordo, kaj la ĉefa preĝejo. En la refektorio ĉe la dekstra flanko estis alkonstruaĵo omaĝe al Johano Krizostomo, en kiu vintre okazis diservoj. La muroj de la preĝejo interne kaj ekstere estis stukitaj. La tegmento de la preĝejo, la kupolo, la subkupoloj kaj la barilo estis lignaj. La sonorilturo estis kvarangula, duŝtupa, en ĉiu ŝtupo estis po du aperturoj ĉe ĉiuj kvar flankoj. ”
— Tobolskaj Eparĥiaj Informoj, 1898[15]

Origine en la unua ŝtupo de la sonorilturo estis balkono kaj en muro iom super la homa alteco estis vitrumita kvarangula niĉo, en kiu oni metis ikonon de la Lasta juĝo faritan el tri tabuloj. En 1837 ĝi estis metita aliloken sur la muron kaj en la niĉon oni metis la Orantan ikonon por kio la niĉo estis adaptita al ties okedra formo[14][16]. La balkono estis atingebla laŭ ŝtuparo kiu komenciĝis ĉe preĝeja perono. Sur tiu balkono okazis diservoj antaŭ la Oranta ikono, lokita en niĉo kaj vitrumita[9]. La ikono estis lokita en niĉo super la enirejo, evidente plenumante la saman protektan funkcion kiel antaŭe, kiam ĝi troviĝis en la fortikaĵa turo[17].

En 1820 la kupoloj estis riparitaj kaj farbitaj verde[14]. En 1821 paroĥestro Ŝĉebnikov anstataŭigis lignan barilon per tiu brika. Gisferajn kradojn faris lokaj metiistoj[18]. En 1836 la ĉefa ikonostazo enfalis pro traboj putrintaj sub planko, eĉ iuj ikonoj elfalis. En 1839 la putraj traboj estis anstataŭigitaj per ŝtona fundamento[14].

La ĉefa enirejo, 2022.

En 1851 la Sankta Sinodo aprobis vastigon de la preĝejo per kreado de du alkonstruaĵoj. Financis tion plejparte negocisto Ivan Vasiljeviĉ Ikonnikov, kaj paroĥestro P. Maslovskij. Rezulte de tio la ĉefa Oranta preĝejo kaj alkonstruaĵo de Johano Krizostomo iĝis hejtataj, do uzeblaj ankaŭ vintre[19]. Dum tiu ĉi rekonstruado estis kreita la suda alkonstruaĵo unuigita kun la ĉefa spaco per arko kaj aperis nova sonorilturo. Estis ankaŭ riparita altaro de la Oranta alkonstruaĵo kaj starigita nova ikonostazo[20]. En novembro 1854 alkonstruaĵo de Johano Krizostomo estis finkonstruita kaj konsekrita de ĉefepiskopo de Tobolsko kaj Siberio Jevlampij (Pjatnickij)[14][11]. En 1860 la Oranta ikono estis renovigita[21]. En decembro 1862 la rekonstruado finiĝis kaj la preĝejon konsekris ĉefepiskopo Varlaam la 2-a (Uspenskij)[14].

En 1880 oni anstataŭigis lignan plankon per tiu gisfera. En 1883 la muroj interne estis farbitaj je turkisa koloro kaj kovritaj je murpentraĵoj[14]. Fine de la 19-a jarcento incendio detruis la alkonstruaĵon de Johano Krizostomo, sed ĝian restarigon financis negocisto el Jekaterinburgo Miĥail Ivanoviĉ Ivanov, kiu pro tio en 1904 ricevis titolon de la honora civitano de Tjumeno[22]. La 23-an de septembro 1901 la restarigitan preĝejon konsekris episkopo de Tobolsko kaj Siberio Antonio la 4-a (Karĵavin). Dum la ceremonio la norda alkonstruaĵo estis nomita omaĝe al ikono de Dipatrino la Rapidhelpantinoru. La 25-an de septembro estis konsekrita la alkonstruaĵo de Johano Krizostomo[23].

Vido al la suda parto, 2023.

La 18-an de julio 1913 la preĝejo ricevis statuson de katedralo[11] kaj la 8-an de septembro 1913 okazis respektivaj solenaĵoj[24]. Tio estis kompromisa solvo, ĉar monkolektado komencita post la murdo de imperiestro Aleksandro la 2-a kaj celinta konstrui en Tjumeno katedralon de Aleksandr Nevskij memore al la murdito, post jaroj evidentiĝis fiaskinta — la kolektitaj oferoj estis tro malabundaj por realigi tiom ambician projekton. Krome jam haveblis la Oranta katedralo, kiu povis kontentigi plejparton de la religiaj bezonoj, ĉar ĝi estis pli granda ol la Anunciacia katedralo. Do la 26-an de marto 1914 la urba dumao decidis transdoni 10 mil rublojn al la Anunciacia preĝejo (eks-katedralo) kaj la reston de la mono (7 832,27 rublojn) al la Oranta katedralo, kiu devis financi konstruadon de kapelo de Aleksandro Nevskij sur la Bazara placo kaj la restintajn sumojn uzi por plibeligo de la katedralo mem[25].

Arkitektoj konstatas ke en la katedralo senteblas ukraina influo — ekzemple etaj kupoloj estas lokitaj ne ĉe anguloj de la ĉefa kvarangula bazo, sed ĉe ĝiaj aksoj, super kvazaŭ rompitaj frontonoj, proksime al la kupolo[26]. Du pordegoj kondukas al stratoj Semakov kaj Volodarskij[27].

Norda pordego, 2022.

La nuna ikonostazo en la ĉefa Oranta alkonstruaĵo estis farita fine de la 1940-aj jaroj de ikonfaristo I. S. Ŝavrin[27].

La 20-an kaj 27-an de majo 1917 en la Tobolska eparĥio okazis eksterordinara kongreso de pastraro dum kiu oni elektis kiel delegiton al la Tutrusia kongreso de pastraro kaj laikoj, okazonta en Moskvo la 19-an de majo[jul.]/ 1-an de junio 1917[greg.], Kronid Olerskij, ĉefpastron de la Oranta katedralo[28].

En 1918 en la paroĥo de la Oranta katedralo estis 152 domoj el kiuj 78 troviĝis en antaŭurbo (Kuznici, do Forĝejoj)[29].

La 31-an de marto 1919 en la katedralo okazis funebra vespero omaĝe al tri pereintaj klerikoj — episkopo de Tobolsko kaj Siberio Hermogen (Dolganjov) kaj pastroj Fjodor Raspopov kaj Vladimir Bogojavlenskij, mortigitaj de bolŝevikoj[30].

Sovetia periodo

[redakti | redakti fonton]
La katedralo, 2022.

Kadre de la konfiskado de valoraĵoj el la preĝejoj, la 28-an de aprilo 1922 oni forprenis 100,74 kg da arĝentaĵoj kaj 223,6 gramoj da varolŝtonoj[31]. La 7-an de junio 1922 oni forprenis ankaŭ arĝentan ornaton de sur la ikono proksimume 16 kg pezan kaj ornamitan de valorŝtonoj. La ikono mem evidente restis en la preĝejo[32].

La 12-an de junio 1925 la prezidio de la Tjumena Distrikta Partia Komitato ordonis transdoni la preĝejon al la Viva Eklezio, argumentante ke la nuna komunumo malsukcesis ripari ĝin ĝis akceptebla stato. Sekvan tagon estis subskribita oficiala dokumento pri la transdono. En junio 1927 adeptoj de la tradicia eklezio estrata de patriarko Tiĥon petis la distriktan komitaton redoni al ili la preĝejon, argumentante ke ilia komunumo nombras ĉirkaŭ 1 500 homojn dum la Viva Eklezio havas ne pli ol 160. La peto estis rifuzita kun referenco al similaj decidoj en 1925 kaj 1926[33].

La 21-an de decembro 1929 estis publikigita decido de la urba konsilio pri la fermo de la preĝejo. La 23-an de decembro oni decidis transdoni ĝin por la sportoklubo (ruse клуб физкультурников)[34]. La 26-an de januaro 1930 aperis alia decido: transdoni la preĝejon por amasloĝejo de 500 lernantoj de kolĥoza lernejo[35]. Aŭtune de 1930 oni decidas uzi ĝin kiel amasloĝejon por studentoj de la Aŭtovoja Instituto (ruse Автодорожный институт), kiu tiutempe funkciis en la urbo[11].

Restaŭrado de kupolo, 2007.

Baldaŭ la preĝejo estis transformita je provizora amasloĝejo por kamparanoj, senkulakigitaj kaj ekzilitaj kadre de la komenciĝinta kolektiviga kampanjo. Inter la kolonoj apud bildoj de la evangeliistoj estis faritaj truoj, en kiujn oni enigis trabojn kio ebligis fari la duan etaĝon. Estis starigitaj tabullitoj sur kiuj dormis la ekzilitoj. Dum postaj restaŭradoj tiuj ĉi traboj estis simple forsegitaj kaj stukitaj, do iliaj finaĵoj restis en la muroj[36].

En 1933 la preĝejo estis redonita al la religia komunumo, oni establis paroĥan konsilion el 29 homoj[36].

La 4-an de septembro 1941 la preĝejo estis transdonita al militistoj kiuj uzis la katedralon por sia mastruma organizo (ruse коммунально-эксплуатационная часть, mallonge ruse КЭЧ)[37]. Ĝi faris en la alkonstruaĵo de Johano Krizostomo truon 3,5 x 4 metrojn grandan por enveturo de la riparotaj aŭtoj kaj eniro de ferumotaj ĉevaloj. Laŭ aliaj informoj, la muro estis trarompita en 1927–1930[38]. Samloke funkciis lignaĵista metiejo kaj supre, sur bretaro estis stokitaj tabuloj kaj aliaj lignaĵoj. De septembro 1941 ĝis decembro 1942 en la alkonstruaĵo de Nikolao de Mira funkciis kantino de la mastrumejo. En orienta, altara parto troviĝis stokejo de rezervaj elementoj, laborvestoj kaj aliaj materialoj. En la refektorio, sur balkono nun uzata kiel ĥorejo, estis stokitaj nutraĵoj[39].

La 9-an de oktobro 1945 la katedralo estis redonita al la religia komunumo por senpaga kaj sentempolima uzado[40]. Origine la kredantoj petis redoni al ili preĝejon de la Savinto, sed apude troviĝis du lernejoj, infanĝardeno kaj ĝardeno de Lenin, do la aŭtoritatoj proponis al la kredantoj unue preĝejon de Mikaelo la Ĉefanĝelo kaj fine — la Orantan katedralon[41]. Laŭ rememoroj de paroĥanoj, dum la milito Maria Dalmatova (1873–1967) kolektadis subskribojn sub respektiva peto kaj eĉ veturis al Miĥail Kalinin por peti lian helpon. A. A. Sartakova rememoris ke diservoj rekomenciĝis en 1944. En 2005 en sekurecŝranko de la alkonstruaĵo de Nikolao de Mira estis trovita ligna kruco kun surskribo, informanta ke ĝin faris Pavel Jazov memore al siaj kamaradoj pereintaj dum la Dua mondmilito. Pavel Jazov faris ankaŭ altartablon de tiu alkonstruaĵo. Li estis frato de Pjotr Jazov, redaktoro de la ĉefa provinca gazeto "Tjumenskaja Pravda"[42].

La kupoloj, 2015.

La katedralon transprenis pastro Aleksandr Siĉugov (ruse Александр Андреевич Сычугов), antaŭe servinta en la preĝejo de Ĉiuj Sanktuloj[43].

Post kiam la katedralo estis transdonita al la religia komunumo, kredantoj alportis multe da ikonoj, libroj ktp. Oni alportis kupraĵojn (samovarojn, vazaron ks) el kiu poste estis faritaj unuaj sonoriloj. Vilaĝanoj alportadis vakson, el kiu monaĥinoj permane faris kandelojn. Riparadon de la katedralo faris la paroĥanoj kaj klerikoj mem. La truon en la muro oni masonis per brikoj alportitaj el siaj domoj, konstruinte maldikan muron, kies internan spacon oni plenigis per konstruaj rubaĵoj. La murpentraĵojn oni restarigadis dum longa tempo, foje paroĥanoj mem pagis pentradon de iu sanktulo. Poste oni denove malkonstruis la masonitan truon en la suda muro kaj refaris ĝin sed jam pli kvalite; nun tie estas pordo[44]. La rekonstruadon partoprenis ĉefa arkitekto de Tjumeno Jevgenij Borisoviĉ Fok, dezajninta barilon kaj ikonostazon en la alkonstruaĵo de Johano Krizostomo[45].

La 21-an de aprilo 1946 okazis la unua Paska diservo. La krucoj sur la preĝejo ankoraŭ mankis, do oni faris lignan krucon, ornamis ĝin per elektraj lampoj kaj metis en fenestro de la sonorilturo. La diservo okazis en la alkonstruaĵo de Johano Krizostomo, ĉar la aliaj ejoj ankoraŭ ne estis restarigitaj. La sonorado ankoraŭ ne okazis. Somere 1946 estis faritaj kelkaj krucoj, kiujn oni levis per vinĉoj sur la kupolojn kaj instalis. En subtegmentejo estis trovitaj du ikonoj de la Savinto, Oranta ikono kaj tiu de Nikolao de Mira. La ikonoj estis lavitaj kaj instalitaj surmuren[46].

La 15-an de februaro 1948 episkopo Aleksij konsekris la ĉefan Orantan alkonstruaĵon[47].

La 22-an de majo 1948 aperis ordono N 503 de la Konsilio de Ministroj de Sovetunio, kiu donis al la katedralo statuson de arkitektura monumento[48]. La 30-an de aŭgusto 1960 ordono de la Konsilio de Ministroj de RSFSR donis al la katedralo statuson de arkitektura monumento de respublika signifo. En 1995 la statuso estis altigita ĝis la federacia[11].

La ikono de Dipatrino surmure, 2015.

En junio 1965 ĉefpastro Nikolaj petis urbajn aŭtoritatojn fari kaj instali gisferan barilon ĉirkaŭ la katedralo. Sekretario de la Tjumena Provinca Ekzekutiva Komitato Aleksandr Jeremejev kaj sekretario de la Tjumena Urba Ekzekutiva Komitato Dmitrij Sirotkin petis Sergej Velikopolskij, unuan sekretarion de la Tjumena Urba Komitato de Komsomolo, plenumi tiun taskon. Do komsomolanoj de la fabriko Mekanik kreis novan gisferan barilon por la Oranta katedralo. La 29-an de julio la barilo estis instalita kaj farbita je du koloroj. La paroĥo proponis pagi la mendon, sed la fabriko rifuzis. En la preĝejo okazis danka diservo je la sano de ĉiuj helpantoj. Poste provinca partia gazeto "Tjumenskaja Pravda" publikigis kondamnan artikolon "Pastro kaj liaj laboristaĉoj" (ruse Поп и его работнички). Dmitrij Sirotkin kaj direktoro de la fabriko S. V. Jemelanov ricevis oficialajn riproĉojn en la buroo de la urba partia komitato[18].

En la 1960-aj jaroj, laŭ rememoroj de paroĥanoj, ĥoro konsistis el du grupoj: unu kantis sur balkono, alia malsupre. La ĥoro estis malbona, ĉar gvidinta ĝin Galina havis tro mildan karakteron kaj ne povis strikte regi la kantistojn, multaj el kiuj eĉ ne estis kredantoj[49]. En 1992 oni organizis ĥoron el infanoj kaj adoleskuloj, kiuj frekventis la dimanĉan lernejon. Gvidis ĝin Lubov Cirke (ruse Любовь Цирке), edzino de ĉefpastro Nikolaj Cirke. Fine de 1995 la ĥoro definitive formiĝis kaj konsistis el 20 kantistoj, kies nombro poste kreskis ĝis 60[50]. La 15-an de februaro 1996 la ĥoro unuafoje venis sur balkonon kaj kantis la tutan diservon okaze de Kandelfesto[51].

En 1981 la paroĥo enhavis 34 aktivulojn, inkluzive 5 klerikojn, 6 administrantojn kaj 15 ĥorusanojn. En 1980 okazis 1 656 ritoj, inkluzive de: 467 baptoj, 1 179 sepultoj, 10 nuptoj. 60% de la partoprenintoj loĝis ekster Tjumeno[52].

En decembro 1984 oni faris revizion dum kiu estis registritaj 334 ikonoj kaj 11 valoraj kultaĵoj; 81 ikonoj kaj kultaĵoj estis registritaj kiel monumentoj de malnovrusa kulturo[53].

En 1984 estis registritaj jam 3 341 ikonoj kaj 11 kultaĵoj, el kiuj 81 ikonoj estis registritaj kiel arte valoraj[54].

La ikono de Jesuo surmure, 2015.

En 1987 la katedralo ricevis pliajn 180 m2 forprenitajn de apuda lernejo, post kio ĝia areo kreskis ĝis 4 620 m2[55].

Postsovetia periodo

[redakti | redakti fonton]

La 19-an de junio 1994 okazis la unua en postsovetia historio krucomarŝo, sekvinta de la Oranta katedralo al la monaĥejo de Sankta Triunuo kaj reen[56].

La 22-an de junio 1994 kaj la 31-an de aŭgusto 1998 la katedralon vizitis patriarko Aleksio la 2-a, kion atestas memortabulo ĉe la enirejo.

Memortabuloj, 2022.

La 30-an de novembro 1994 la urba administracio permesis al la katedralo dezajni kaj konstrui loĝdomon en strato Perekopskaja 24 sur tereno je 560 m2, detruonte kadukajn konstruaĵojn[56]. En februaro 1996 al la Oranta paroĥo estis luigita domo kun tereno je 430 m2 ĉe strato Orlovskaja, kaj transdonita por sentempolima kaj senpaga uzado tereno je 0,26 hektaroj ĉe strato Lenin 22 kaj por du jaroj tereno je 0,27 hektaroj ĉe kruciĝo de stratoj Turgenev kaj Herzen por dimanĉa lernejo[57].

La 19-an de januaro 1997 ĉefpastro Valerij Gordejev dum la Baptofesto unuafoje faris sur lago Krivoje riton de akvosanktigo[58].

Fine de 2012 finiĝis plurjara granda restaŭrado de la katedralo[59].

La 21-an de junio 2014 en la katedralo gvidis liturgion patriarko Cirilo la 1-a[60].

Ikonoj

[redakti | redakti fonton]
La ikono de Nikolao de Mira surmure, 2015.

La ĉefa trezoro kaj relikvaĵo de la katedralo estas la Oranta ikono. Elstaras ankaŭ ikono de Nikolao de Mira. Ambaŭ rekoneblas per plej grandaj ŝranketoj kaj situas en la ĉefa Oranta alkonstruaĵo. Laŭ rememoroj de paroĥanoj, ili estis pentritaj meze de la 20-a jarcento aŭ eĉ en la 1970-aj jaroj[61]. Ikono de Kristo Pantokratoro estis donacita de patriarko Cirilo la 1-a[62].

En alkonstruaĵo de Nikolao de Mira (norda) staras duŝtupa ikonostazo, alportita el vilaĝa preĝejo[63]. Inter aliaj en tiu ĉi alkonstruaĵo elstaras speciale honorata ikono de Panteleono la Kuracanto, ĉe kiu pastro ĉiutage prenas la konfesojn[64].

Alkonstruaĵo de Johano Krizostomo, Johano de Tobolsko kaj Dimitrij de Rostovo (suda) enhavas ikonojn de tiuj ĉi sanktuloj[65]. Ikonostazon en ĝi en 1995 faris loka restaŭristo Vadim Makaroviĉ Ŝitov kune kun arkitekto Aleksandr Klimenko. La laboro daŭris 9 monatojn[66].

Oranta ikono

[redakti | redakti fonton]

Origine la ikono estis pentrita sur kruda kanvaso, gluita sur lignan okedran ŝildon faritan el cedraj tabuloj dikaj je unu verŝoko (4,4 cm)[67]. Ĝin faris en 1624 tjumena ikonfaristo Spiridon Ikonnikov, transloĝiĝinta al Tjumeno komence de la 17-a jarcento el la urbo Velikij Ustjug kaj fondinta dinastion de Ikonnikovoj[68]. La ikono estis farita laŭ ekzemplo de la Oranta ikono de Novgorodo (1170)[69].

La ĉefpastro Aleksandr Sulockij detale priskribis ĝin en la 19-a jarcento:

Citaĵo
„ Она весьма значительного размера, в вышину 2,5 аршина, а в ширину 2 аршина и 6 вершков, особенной против других икон фигуры, а именно осьмиугольная и почти круглая. Божия Матерь изображена на ней, как и на Новгородской иконе Знамения, т.е. с распростертыми дланями и Предвечным Младенцем во утробе, но с небольшим отличием от той, а именно: кругом Приснодевы, на углах доски, изображены разными красками (алой, голубой и пр.) девять чинов ангельских. Письма она простого, старинного. ” „ Ĝi estas de sufiĉe vasta grandeco, alta je 2,5 arŝinoj [177,8 cm], larĝa je 2 arŝinoj kaj 6 verŝokoj [168,91 cm], havas specifan kompare al la aliaj ikonoj figuron, nome ĝi estas okangula kaj preskaŭ ronda. Dipatrino estas bildigita sur ĝi same kiel sur la Novgoroda Oranta ikono, do kun disetenditaj brakoj kaj Eterna Bebo en la sino, sed kun etaj diferencoj, nome: ĉirkaŭ la Virgulino, ĉe anguloj de la tabulo, estas bildigitaj per diversaj farboj (skarlata, helblua ktp) naŭ anĝelaj rangoj. Ĝi estas pentrita en simpla, malnova maniero. ”
— Aleksandr Sulockij, ĉefpastro, Priskribo de la plej honorataj ikonoj[70]

En 1624 en Tjumeno ne ekzistis Oranta preĝejo, do oni povas supozi ke la ikono estis farita por la Oranta turo de la Tjumena fortikaĵo. En la fortikaĵoj de tiu tempo oni ofte pendigis sur travetureblaj turoj ikonojn, kiuj kvazaŭ protektis la enirejon kaj la urbon ĝenerale. Ofte en supra parto de tiaj turoj oni faris kapelon aŭ etan preĝejon. La ikonoj estis instalataj je fenestretoj kaj protektataj per vitro, pro kio ili ofte havis specifan pluredran formon. En Tjumeno ekzistis la Oranta turo (ruse Знаменская, Znamenskaja), sur kiu evidente origine estis pendigita la ikono[71].

La ikono mirakle postvivis plurajn incendiojn, en kiuj pereis preskaŭ ĉiuj urbaj konstruaĵoj. En 1659 la Oranta preĝejo forbrulis kaj estis restarigita. En 1667 ĝi forbrulis denove, sed la ikono estis savita[72]. La 2-an de oktobro 1695 forbrulis la tuta urbo, inkluzive la Orantan preĝejon, tamen la ikono saviĝis[73]. La 4-an de julio 1766 la preĝejo denove forbrulis, sed la ikono estis savita "danke al preĝa [...] kantado, kiu okazis dum la katastrofo mem"[21].

La 29-an de junio 1848 Tjumenon trafis epidemio de ĥolero: el 645 malsaniĝintoj mortis 212 (137 viroj kaj 75 inoj)[74]. La infekto aperis je Transtjumenko, areo kie tradicie loĝis kaj gastis veturigistoj (ruse ямщики) kaj aliaj gastoj. Iutage paroĥano de la Oranta preĝejo, burĝo Semjon Jefimoviĉ Zubaĉev (ruse Семен Ефимович Зубачев), konata per sia pieco, sonĝis ke por ĉesigi la epidemion necesas preni la Orantan ikonon kaj marŝi kun ĝi ĉirkaŭ la urbo. La 8-an de aŭgusto oni prenis la ikonon de sur la sonoriltura balkono kaj ĝis la 17-a de aŭgusto marŝadis kun ĝi ĉirkaŭ Tjumeno, preĝante kaj kantante religiajn himnojn. La 17-an de aŭgusto la epidemio mildiĝis kaj post certa tempo tute ĉesis[75].

Ekde tiam la ikono estis honorata de la urbanoj kaj aperis ĉiujara festo omaĝe al ĝi, okazinta la 8-an de aŭgusto. La 21-an de septembro 1849 estis eldonita ukazo N 902 de la Tjumena Spirita Administracio laŭ kiu la ikono ne plu troviĝis sur la sonorilturo, sed estis lokita en la preĝejo. En 1851 la festo estis formale aprobita de ĉefepiskopo Georgio (Jaŝĉurĵinskij). En 1852 la ikono, oficiale agnoskita miraklofara, estis translokita malantaŭ la dekstra ĥorejo, je nova ĉizita ikonŝranko kun kolonoj[76]. Ĉiujare la 8-an de aŭgusto en la Oranta preĝejo okazis tutnokta diservo gvidata de arkimandrito de la monaĥejo de Sankta Triunuo asistata de superaj pastroj. La preĝejo en tiu nokto estis abunde lumigata interne kaj ekstere. Post la liturgio okazis krucomarŝo kun la miraklofara ikono al la Aleksandra placo, kie okazis akvosanktiga diservo[77].

La 5-an de julio 1892 al Tjumeno denove venis ĥolero, ĉi-foje aperinta en Tiĉkovka, urboparto ĉe la rivera haveno. Fine de julio ĉiutage mortis po ĝis 170 homoj, sume 1 216. La 26-an de julio oni faris krucomarŝojn ĉirkaŭ la urbo kun la Oranta kaj aliaj ikonoj, post kio varmegon anstataŭigis friska vetero, venis pluvoj, morteco reduktiĝis kaj la epidemio poiomete ĉesis, pro kio lokanoj denove dankis la miraklofaran ikonon al kiu oni faris plurajn oferojn. Interalie oni faris grandan brankardon sur kiu oni portadis la ikonon dum la festo de Bapto de Jesuo al rivero Turo por fari akvosanktigan riton. En 1901 oni instalis je la ikono diamantan broĉon donacitan de negocista edzino Anfisa Miĥajlovna Koĉneva[78]. La 5-an de novembro 1893 la urba dumao konstatis ke urbanoj petis permeson ĉiujare en la unua dimanĉo de majo fari krucomarŝon kun ikonoj kaj pastraro de ĉiu preĝejo kun diservoj surstrate, petante eviton de epidemioj, ĉe tio la krucomarŝoj komenciĝu de la Oranta preĝejo kie antaŭ la miraklofara Oranta ikono eterne brulas lucerno. Tamen la Sankta Sinodo respondis ke jam estas permesite fari krucomarŝon la 6-an de aŭgusto de la Oranta preĝejo al la Aleksandra placo, do ĝi permesis fari la tuturban krucomarŝon nur en 1894[79].

Jam en 1903 oni konstatis ke "pro malnoveco, influo de aero la ikono grave kadukiĝis, en multaj lokoj senkoloriĝis kaj nigriĝis, nur vizaĝo de Dipatrino kaj la Eterna Bebo konserviĝis"[80].

La Oranta ikono, nun troviĝanta en la katedralo, havas bildon diferencan de tiu videbla en antaŭrevoluciaj fotoj. Arthistoriisto Nadeĵda Veliĵanina konkludis en la 1980-aj jaroj ke la bildo mem estas pentrita en la 1950-aj jaroj, sed la ikono troviĝas en vitrumita ejo, do ne estas klare ĉu la bildo estis pentrita super tiu malnova aŭ ĉu la ikono mem estis farita en tiu periodo[81]. Maljuna paroĥanino Angelina Sartakova rememoris ke en la 1950-aj jaroj okazis restaŭrado de la ikono[68].

En majo 2024 oni informis ke en la Tobolska ikonfarejo estas restaŭrata ligna kruco, trovita en helpa konstruaĵo de la katedralo. Ĝi estis dispentrita de ĉefepiskopo Gerasim (Kremljov), kiu regis eparĥion de Siberio kaj Tobolsko de 1640 ĝis 1650. Li estis ikonfaristo, do faris la krucon jam en Siberio kaj donacis ĝin al tjumena vojevodo, kion atestas surskribo sur ĝi[82].

Sonoriloj

[redakti | redakti fonton]
La sonorilturo, 2023.

En la 1830-aj jaroj sur la sonorilturo estis 8 sonoriloj. La plej granda pezis 123 pudojn (2 014,74 kg), 2 po 40 pudoj (655,2 kg), 3 po 10 pudoj (163,8 kg), 4 po 6 pudoj (98,28 kg) kaj 4 de nekonata pezo. En 1836 la plej granda sonorilo fendiĝis kaj estis refandita de metiisto Stepan Ŝmotin; post tio ĝi pezis jam 3 225,22 kg[83].

En 1920 dum registrado de la preĝejaj posedaĵoj oni trovis sur la sonorilturo 6 sonorilojn: la granda pezis 19 pudojn 36 funtojn (325,96 kg), estis ankaŭ la meza kaj 4 etaj[84].

En la 1940-aj jaroj dum la rekonstruado de la preĝejo direktoro de la lignokombinato "Ruĝa Oktobro" (ruse Красный Октябрь) Stepan Suslov plenumis peton de la preĝeja konsilio kaj farigis en la kombinata fandejo du sonorilojn. Li estis kritikita de partia organizo, okazis partia enketado[56]. La 3-an de januaro 1947 urba partia komitato oficiale verdiktis ke la sovetiaj organizoj kaj entreprenoj ne devas kontentigi bezonojn de la preĝejoj[85].

En la 1950-aj jaroj paroĥanoj aĉetis tri grandajn sonorilojn, sed lokaj aŭtoritatoj malpermesis uzi ilin kaj poste konfiskis kaj kaŝis ie. Ankaŭ la pedagogia instituto (nun la Tjumena Ŝtata Universitato) petis forigi la sonorilojn kies sonorado kvazaŭ malhelpis la instruadon[86].

Fine de aprilo — komence de majo 1993 al Tjumeno venis sonoriloj, forprenitaj de lumturoj Milutin (ruse Милютин), Pesĉanij (ruse Песчаный), Datta kaj Askold[86]. Oni eksciis pri ili hazarde, kiam en 1990 al pastro Valerij venis maljunulo kaj rakontis ke lia filo militservas en Fora Oriento de Rusio kiel maristo kaj ke li sendis foton apud sonorilo sur kies malsupro legeblis: "Ĝi estas fandita en fabriko de filoj de Gilov, Tjumeno" (ruse Лит на заводе Гилева сыновей, Тюмень). La pastro telefonis la oficiron kaj flugis al li. La maristo tiutempe preparis liston de ĉiuj lumturoj en la regiono, sur kiuj haveblis sonoriloj[87]. Unu el ili troviĝis en lumturo Pesĉanij sur kabo de Elizabeta sur duoninsulo de Schmidt, je la plej norda punkto de insulo Saĥaleno[88]. Lumturo Askold staras sur la samnoma insulo meze de golfo de Petro la Granda. Lumturo de Sisojev troviĝas sur kabo ĉe enirejo de Ussuria golfo. Ĉiuj ĉi sonoriloj estis origine faritaj por preĝejoj[89].

Patriarko Aleksio la 2-a petis helpon de ministro pri defendo marŝalo Dmitrij Jazov kaj vic-admiralo Jurij Ĵeglov, sed finan aprobon donis jam ministro pri defendo Jevgenij Ŝapoŝnikov. En oktobro 1991 estis ordonite senpage transdoni al la Tobolska eparĥio 7 sonorilojn. Pastro Vasilij Gordejev, lia patro Nikolaj kaj du estroj de kozaka komunumo el Tjumeno venis al Fora Oriento por akcepti la sonorilojn, transportitajn diversmaniere, inkluzive per helikoptero, kaj poste per fervojo. Revenis 4 sonoriloj, el kiuj du estis starigitaj en la korto de la Oranta katedralo kaj du aliaj sur la sonorilturo de la Sofia katedralo en Tobolsko. Fine sonorilo farita de la tjumena metiejo de Gilov en 1907, estis levita sur la sonorilturon de la Oranta katedralo. Historiisto Aleksej Talaŝkin trovis ke ĝi estis farita por la Dipatrina-Entempliga preĝejo en vilaĝo Ust-Kolba (Kemerova provinco). Alia sonorilo, farita en fabriko de Orlov en Sankt-Peterburgo speciale por lumturoj, plu staras en la korto[90].

En 2002 estis aldonitaj pliaj sonoriloj[91].

Dum la restaŭrado oni transdonis la sonorilojn, jam fendiĝintajn, al la Ŝkolnij ermitejo (ruse Школьный скит) en Isetska distrikto (Tjumena provinco)[92].

En 2019 sur la sonorilturo estis 13 sonoriloj, plejparto el kiuj estis faritaj en fabriko de Pjatkov en Kamensk-Uralskij en 2002[93].

Lernejoj

[redakti | redakti fonton]
Preĝeja butiko, 2022.

La 21-an de majo 1820 estis establita la Oranta paroĥa lernejo (ruse Знаменское приходское училище)[14]. En 1852 en ĝi lernis 220 infanoj. En 1854 ĝi forbrulis, sed danke al monoferoj de negocisto Kondratij Ŝeŝukov estis restarigita kaj la 22-an de julio 1859 malfermiĝis denove[94].

Laŭ ordono de la Sankta Sinodo de la 17-a de oktobro 1887 ĝi estis transformita je paroĥa lernejo. En 1920 la lernejo funkciis en domo N 18 de negocisto Marjanov ĉe strato Serebrjakovskaja kaj en ĝi lernis 20 knaboj kaj 30 knabinoj[14]. Komence de la 20-a jarcento funkciis la Oranta paroĥa lernejo en urboparto Tiĉkovka, tie lernis 81 infanoj[95].

La 25-an de oktobro 1893 ĉe la preĝejo malfermiĝis alfabetiga lernejo (ruse школа грамотности)[96], en kiu lernis 19 knaboj kaj 1 knabino[97].

Komence de la 1990-aj ekfunkciis dimanĉa lernejo. Unuaj lecionoj okazis en la refektorio[97]. En 1991 al la paroĥo estis transdonita la preĝejo de Mikaelo la Ĉefanĝelo, do la lernejo translokiĝis tien[98] kaj funkciis tie ĝis en 1998–1999 la preĝejo formis propran paroĥon kaj komencis la diservojn. Post tio dum iu tempo la lecionoj okazis en la domo N 17 en strato Respubliko, posedata de la urba departamento pri edukado[99].

Paroĥo

[redakti | redakti fonton]

En 1781 la preĝeja paroĥo enhavis 81 urbajn kortojn[100].

Al la Oranta paroĥo apartenis ankaŭ vilaĝoj Guseva kaj Zubareva (Tjumena distrikto). La 14-an de julio 1843 la Tobolska Spirita Konsistorio permesis al kamparano Gavriil Pjatkov konstruigi en vilaĝo Guseva novan kapelon anstataŭ tiu kadukiĝinta. En 1855 ambaŭ vilaĝoj estis transdonitaj al paroĥo de la novkonstruita preĝejo en vilaĝo Perevalova[14].

En 1917 al la Oranta paroĥo apartenis ankaŭ du kapeloj[11]:

Pastroj

[redakti | redakti fonton]

Miĥail Makarov

[redakti | redakti fonton]

Miĥail Petroviĉ Makarov (1881—1918) servis kiel pastro de la Ĉielira preĝejo (1914) kaj de la 12-a de julio 1917 ĝis la 1-a de oktobro 1917 kiel eksteretata pastro de la Oranta katedralo. Ĉe la katedralo li estis nomumita laŭ ordono de episkopo Hermogen (Dolganjov), kiun li servis kiel persona asistanto. Li estis konato de Grigorij Rasputin. Li servis samtempe kiel eparĥia misiisto kaj estis laŭdata pro haltigo de disvastigo de baptismo en Tjumeno. En 1918 li kune kun pastroj Jefrem Dolganjov kaj Konstantin Minjatov veturis al Jekaterinburgo por doni elaĉetan monon por episkopo Hermogen. Ĉiuj tri pastroj estis arestitaj kaj poste mortpafitaj. En aŭgusto 2000 li estis agnoskita novmartiro de la Rusa Ortodoksa Eklezio kaj glorata kiel pastromartiro[101].

Aleksandr Siĉugov

[redakti | redakti fonton]

Aleksandr Andrejeviĉ Siĉugov (ruse Александр Андреевич Сычугов) naskiĝis la 2-an de novembro 1896 en Tjumeno. Li lernis tri jarojn en urba lernejo. En 1913 li finis kursojn de psalmistoj ĉe la monaĥejo de Sankta Triunuo kaj laboris en paroĥo ĝi 1915, kiam li estis mobilizita al armeo. En 1918 li estis malmobilizita kaj laboris en la Gubernia Konsilio de Deputitoj en Tjumeno. En 1919, kiam armeo de Aleksandr Kolĉak okupis la urbon, li denove eklaboris kiel psalmisto, poste estis ordinita kiel diakono. En 1919–1920 li estis sekretario de episkopo Irinarĥ[45].

Ĝis 1923 li laboris kiel ladisto kaj seruristo en distrikto Verĥnjaja Tavda kaj tie denove ekservis kiel diakono. En 1926 li estis ordinita kiel presbitero. Antaŭ sia forpaso li verkis rememorojn en kiuj interalie rakontis ke restaĵoj de Sankta Filofeo (Leszczyński) estis en 1922 enterigitaj sub la fundamento de la Ĉielira preĝejo en Tjumeno[102]. La 10-an de januaro 1927 li ekservis kiel pastro en vilaĝo Krasnij Jar (Tavda distrikto), sed la 29-an de decembro 1929 rezignis je la posteno pro kreskanta premo de la aŭtoritatoj. Li revenis kun sia familio al Tjumeno kie laboris kiel vitristo, farbisto, tegmentisto en lignokombinato kaj en aliaj lokoj, inkluzive en kamparo[103].

En 1947 li translokiĝis al la Novosibirska eparĥio, kie li servis en diversaj paroĥoj, partoprenis restarigon de pluraj preĝejoj. La 5-an de novembro 1976 li mortis en Novosibirsko[104].

La 4-an de aŭgusto 2003 lia filino Ariadna Ankudinova venis al la monaĥejestro Tiĥon (Bobov) kaj rakontis pri la situo de la restaĵoj de Filofeo[102].

Iakov Trofimjuk

[redakti | redakti fonton]

Pastro Iakov Fjodoroviĉ Trofimjuk (ruse Иаков Федорович Трофимюк) naskiĝis la 5-an de novembro 1924 en vilaĝo Savĉudak, Kremenecka distrikto, Ternopola provinco. En 1941 li finis mezlernejon en la urbo Poĉajevo, en 1943 — dujaran pastran lernejon ĉe la Poĉajeva monaĥejo (ruse Почаевская лавра). La 4-an de marto 1943 li estis ordinita kiel diakono kaj la 19-an de septembro kiel pastro kaj iĝis asistanto de ĉefpastro en vilaĝo Ljudviŝĉe, Ŝumska distrikto. En 1945–1959 li servis kiel ĉefpastro en diversaj vilaĝaj preĝejoj. En 1959 li estis nomumita ĉefpastro (ruse настоятель) de preĝejo en la urbo Iŝimo (Tjumena provinco), samjare translokita kiel dua pastro al la preĝejo de Ĉiuj Sanktuloj en Tjumeno. En 1964–1966 li studis malĉeeste en la Moskva Spirita Seminario. En 1965 li estis ordinita kiel ĉefpastro (ruse протиерей). En 1968 li iĝis ĉefpastro de la preĝejo de Ĉiuj Sanktuloj. La 5-an de marto 1977 li estis nomumita ĉefpastro de la Oranta katedralo kion li plenumis ĝis la 7-a de marto 1990. La 2-an de oktobro 1990 li forpasis kaj estis sepultita apud la Oranta katedralo[105].

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 33. ISBN = 9785853837270.
  2. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 63. ISBN = 9785853837270.
  3. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 65. ISBN = 9785853837270.
  4. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 60. ISBN = 9785853837270.
  5. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 66–67. ISBN = 9785853837270.
  6. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 60. ISBN = 9785853837270.
  7. ↑ 7,0 7,1 Миненко, Н. А.. [2004] Тюмень: летопись четырех столетий (ruse), p. 144. ISBN = 5901633040.
  8. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 116. ISBN = 9785853837270.
  9. ↑ 9,0 9,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 117. ISBN = 9785853837270.
  10. ↑ Миненко, Н. А.. [2004] Тюмень: летопись четырех столетий (ruse), p. 150. ISBN = 5901633040.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Маслова, Е. А.. (2002) Тарасова О. П.: Купола Тюмени (ruse), p. 23. ISBN =.
  12. ↑ Миненко, Н. А.. [2004] Тюмень: летопись четырех столетий (ruse), p. 151–152. ISBN = 5901633040.
  13. ↑ 13,0 13,1 Миненко, Н. А.. [2004] Тюмень: летопись четырех столетий (ruse), p. 152. ISBN = 5901633040.
  14. ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 В. А. Курмачев Собор Знамения Пресвятой Богородицы в Тюмени (ruse). Sibirskaja Pravoslavnaja Gazeta. Arkivita el la originalo je 2022-07-29. Alirita 2022-07-29 .
  15. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 82. ISBN = 9785853837270.
  16. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 82. ISBN = 9785853837270.
  17. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 44. ISBN = 9785853837270.
  18. ↑ 18,0 18,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 149–151. ISBN = 9785853837270.
  19. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 119. ISBN = 9785853837270.
  20. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 120. ISBN = 9785853837270.
  21. ↑ 21,0 21,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 19. ISBN = 9785853837270.
  22. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 122. ISBN = 9785853837270.
  23. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 125. ISBN = 9785853837270.
  24. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 133. ISBN = 9785853837270.
  25. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 134–136. ISBN = 9785853837270.
  26. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 138. ISBN = 9785853837270.
  27. ↑ 27,0 27,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 139. ISBN = 9785853837270.
  28. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 204. ISBN = 9785853837270.
  29. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 201. ISBN = 9785853837270.
  30. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 202. ISBN = 9785853837270.
  31. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 217. ISBN = 9785853837270.
  32. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 28. ISBN = 9785853837270.
  33. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 226. ISBN = 9785853837270.
  34. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 233. ISBN = 9785853837270.
  35. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 234. ISBN = 9785853837270.
  36. ↑ 36,0 36,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 238. ISBN = 9785853837270.
  37. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 246. ISBN = 9785853837270.
  38. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 146. ISBN = 9785853837270.
  39. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 144–145. ISBN = 9785853837270.
  40. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 246–247. ISBN = 9785853837270.
  41. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 256–257. ISBN = 9785853837270.
  42. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 289. ISBN = 9785853837270.
  43. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 280. ISBN = 9785853837270.
  44. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 146–147. ISBN = 9785853837270.
  45. ↑ 45,0 45,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 282. ISBN = 9785853837270.
  46. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 281. ISBN = 9785853837270.
  47. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 299. ISBN = 9785853837270.
  48. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 299–300. ISBN = 9785853837270.
  49. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 327, 333. ISBN = 9785853837270.
  50. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 333. ISBN = 9785853837270.
  51. ↑ Елена Чуклина "Господа пойте дела и превозносите Его во веки". Хор Знаменского кафедрального собора отметил свое 10-летие (ruse). Sibirskaja Pravoslavnaja Gazeta. Arkivita el la originalo je 2022-04-28. Alirita 2022-07-29 .
  52. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 337. ISBN = 9785853837270.
  53. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 340. ISBN = 9785853837270.
  54. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 346. ISBN = 9785853837270.
  55. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 346. ISBN = 9785853837270.
  56. ↑ 56,0 56,1 56,2 В. А. Курмачев Собор Знамения Пресвятой Богородицы в Тюмени (часть 2) (ruse). Sibirskaja Pravoslavnaja Gazeta. Arkivita el la originalo je 2022-04-28. Alirita 2022-07-29 .
  57. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 379–380. ISBN = 9785853837270.
  58. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 388. ISBN = 9785853837270.
  59. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 152. ISBN = 9785853837270.
  60. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 5. ISBN = 9785853837270.
  61. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 358. ISBN = 9785853837270.
  62. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 355. ISBN = 9785853837270.
  63. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 359. ISBN = 9785853837270.
  64. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 360. ISBN = 9785853837270.
  65. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 361. ISBN = 9785853837270.
  66. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 362. ISBN = 9785853837270.
  67. ↑ Бондач, А. Г.. (2001) Тюменский Знаменский собор // Возрождение исторического центра города Тюмени (ruse), p. 13. ISBN =.
  68. ↑ 68,0 68,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 15. ISBN = 9785853837270.
  69. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 16. ISBN = 9785853837270.
  70. ↑ Сулоцкий, А. И.. (2000) Описание наиболее чтимых икон // Сулоцкий А. И. Сочинения : В 3 т. Т. 1: О церковных древностях Сибири. Т. 1 : Церкви. Иконы. Библиотеки. Театр и школа (ruse), p. 199. ISBN = 5-93020-068-8.
  71. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 6, 19. ISBN = 9785853837270.
  72. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 61. ISBN = 9785853837270.
  73. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 62. ISBN = 9785853837270.
  74. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 20. ISBN = 9785853837270.
  75. ↑ Миненко, Н. А.. [2004] Тюмень: летопись четырех столетий (ruse), p. 251. ISBN = 5901633040.
  76. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 21–22. ISBN = 9785853837270.
  77. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 23. ISBN = 9785853837270.
  78. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 24, 178. ISBN = 9785853837270.
  79. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 180–181. ISBN = 9785853837270.
  80. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 25. ISBN = 9785853837270.
  81. ↑ Велижанина, Н. Г.. (1987) К истории иконописания в Западной Сибири // Традиционные обряды и искусство русского и коренных народов Сибири (ruse), p. 127. ISBN =.
  82. ↑ В Тобольске реставрируют уникальный крест из Знаменского храма Тюмени (ruse). Vsluh.ru (2024-05-11). Arkivita el la originalo je 2024-05-16. Alirita 2024-05-16 .
  83. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 83, 152. ISBN = 9785853837270.
  84. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 161. ISBN = 9785853837270.
  85. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 162–163. ISBN = 9785853837270.
  86. ↑ 86,0 86,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 163. ISBN = 9785853837270.
  87. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 164. ISBN = 9785853837270.
  88. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 165. ISBN = 9785853837270.
  89. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 165–167. ISBN = 9785853837270.
  90. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 168–170. ISBN = 9785853837270.
  91. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 170. ISBN = 9785853837270.
  92. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 156–157. ISBN = 9785853837270.
  93. ↑ Елена Познахарёва (2019-09-30) Звонарь для Бога: история студента-геолога из Тюмени, научившегося бить в колокола по YouTube (ruse). 72.ru. Arkivita el la originalo je 2022-08-01. Alirita 2022-08-01 .
  94. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 370. ISBN = 9785853837270.
  95. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 373. ISBN = 9785853837270.
  96. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 372. ISBN = 9785853837270.
  97. ↑ 97,0 97,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 374. ISBN = 9785853837270.
  98. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 374–375. ISBN = 9785853837270.
  99. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 381. ISBN = 9785853837270.
  100. ↑ Миненко, Н. А.. [2004] Тюмень: летопись четырех столетий (ruse), p. 159. ISBN = 5901633040.
  101. ↑ Макаров Михаил Петрович (ruse). Drevo-info.ru (2018-03-14). Arkivita el la originalo je 2021-10-16. Alirita 2022-07-28 .
  102. ↑ 102,0 102,1 Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 283. ISBN = 9785853837270.
  103. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 286–287. ISBN = 9785853837270.
  104. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 288. ISBN = 9785853837270.
  105. ↑ Антуфьева, Н. Л.. (2018) Под защитой Святого Образа. Документальное повествование о Знаменском кафедральном соборе города Тюмени с 1624 года до наших дней (ruse), p. 306–308. ISBN = 9785853837270.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Oranta_katedralo_(Tjumeno)&oldid=8873857"