Gelozo
| Algo, Agaragaro, nekuirita | |
|---|---|
| Nutra valoro po 100 g (3,5 uncoj) | |
| Energio 30 kkal 110 kJ | |
| Karbonhidrato | 6.75 g |
| - Sukeroj | 0.28 g |
| - Fibro | 0.5 g |
| Graso | 3.0e-2 g |
| Proteino | 0.54 g |
| Akvo | 91.32 g |
| Vitaminoj | |
| Tiamino (B1-vitamino) 5.0e-3 mg | 0% |
| Riboflavino (B2-vitamino) 2.2e-2 mg | 1% |
| Nikotina acido (B3-vitamino) 5.5e-2 mg | 0% |
| Pantotena acido (B5-vitamino) 0.302 mg | 6% |
| Piridoksino (B6-vitamino) 3.2e-2 mg | 2% |
| E-vitamino 0.87 mg | 6% |
| K-vitamino 2.3 μg | 2% |
| Mineraloj | |
| Kalcio 54.0 mg | 5% |
| Fero 1.86 mg | 15% |
| Magnezio 67.0 mg | 18% |
| Mangano 0.373 mg | 18% |
| Kalio 226.0 mg | 5% |
| Natrio 9.0 mg | 1% |
| Zinko 0.58 mg | 6% |
| Procentaĵoj rilatas al usonaj rekomendoj por plenkreskuloj. Fonto: USDA Nutrient database angle | |
| Algo, Agaragaro, sekigita | |
|---|---|
| Nutra valoro po 100 g (3,5 uncoj) | |
| Energio 310 kkal 1280 kJ | |
| Karbonhidrato | 80.88 g |
| - Sukeroj | 2.97 g |
| - Fibro | 7.7 g |
| Graso | 0.3 g |
| Proteino | 6.21 g |
| Akvo | 8.68 g |
| Vitaminoj | |
| Tiamino (B1-vitamino) 1.0e-2 mg | 1% |
| Riboflavino (B2-vitamino) 0.222 mg | 15% |
| Nikotina acido (B3-vitamino) 0.202 mg | 1% |
| Pantotena acido (B5-vitamino) 3.018 mg | 60% |
| Piridoksino (B6-vitamino) 0.303 mg | 23% |
| E-vitamino 5.0 mg | 33% |
| K-vitamino 24.4 μg | 23% |
| Mineraloj | |
| Kalcio 625.0 mg | 63% |
| Fero 21.4 mg | 171% |
| Magnezio 770.0 mg | 208% |
| Mangano 4.3 mg | 205% |
| Kalio 1125.0 mg | 24% |
| Natrio 102.0 mg | 7% |
| Zinko 5.8 mg | 58% |
| Procentaĵoj rilatas al usonaj rekomendoj por plenkreskuloj. Fonto: USDA Nutrient database angle | |
Gelozo,[1] agaragaro[1] aŭ agaro[1] estas substanco ekstraktata el kelkaj specoj de ruĝaj algoj, kies efiko estas simila al tiu de gelateno. En la listo de E-numeroj ĝi portas la numeron E406.
Ĝi estas uzata por nutraĵo (do temas pri manĝebla algo), premegi ŝtofojn aŭ por prepari laksigilojn.
Nomo
[redakti | redakti fonton]La nomo devenas de la malaja lingvo, agar-agar, kies signifo estas ĵeleo.
Japanio
[redakti | redakti fonton]
En Japanio, gelozo nomiĝas kanten (寒天), mallongigo de kanzashi tokoroten (寒晒し心天), kiu signifas malvarma tokoroten. La nomo devenas de plado, kiu estas manĝata en Japanio de pli ol mil jaroj[2] de la epoko de Nara,[3] nomita tokoroten (心太 aŭ 心天), farita el ruĝaj algoj (tengusa, 天草). La plado estis populara dum la epoko de Edo,[3] dum kiu en 1658, gestejmastro el Kioto nomita Mino Tarōzaemon (美濃太郎左衛門)[4] malkovris, ke malvarmigante ĝin rezultis gelozo.[2][5]
Ĉinio
[redakti | redakti fonton]En la ĉina oni nomas ĝin yángcài (洋菜), t.e. oceana legomo aŭ eksterlanda legomo. Aliaj nomoj estas 海藻瓊脂 aŭ 凍粉.
Tajvano
[redakti | redakti fonton]En Tajvano agaragaro nomiĝas chhài-iàn (菜燕), t.e. legoma apuseto, ĉar ĝi similas al la teksturo de la nesto de la apuseto, kies nesto manĝeblas, kiujn oni uzas en birdnestsupo.
Koreio
[redakti | redakti fonton]En Koreio ĝi nomiĝas umu (우무) aŭ hancheon (한천).
Filipinoj
[redakti | redakti fonton]En Filipinoj ĝi estas konata kiel gulaman en la lingvoj tagaloga, apajaa, bikola kaj pangasinano, kiel guraman en la ilokana kaj kiel gurguraman en la sambala.[6]
Tajlando
[redakti | redakti fonton]En la taja lingvo oni nomas ĝin wóon (วุ้น).
Okcidento
[redakti | redakti fonton]Agar aŭ agar-agar estis elektita kiel komercnomo por vendo en okcidentaj landoj. En la germana oni nomas ĝin ankaŭ japana aŭ ĉina gelateno.
Ecoj
[redakti | redakti fonton]Agaragaro estas gustneŭtrala kaj ne digestebla por plej multaj mikroorganismoj. Ĝi estas tre efika gelatenilo, kiu ne dependas de la ĉirkaŭa medio. Jam koncentraĵo je 1 %, likviigita en varmega akvo sufiĉas por bona gelatenaĵo. Duona kulereto da agaragaro respondas al ĉirkaŭ kvar folioj de gelateno. Agaragaro likviĝas je 95°, tial ĝi restas solida ĉe pli altaj temperaturoj ol gelatenaĵo. Ĝi solidiĝas nur je 45°, tial eblas aldoni aĵojn, kiuj malbone eltenas varmigon, post la likviĝo.
La ĉefa substanco de agaragaro estas agaroso.
Agaragaro estas pli facile uzebla ol pektino aŭ gelateno.
Listo de agaragaralgoj
[redakti | redakti fonton]Uzo
[redakti | redakti fonton]Oni uzas agaragaron:
- kuireje: por prepari konfitaĵojn, ĵeleojn, flanojn ktp.
- kuracile: kaze de digestproblemoj, trodikiĝo kaj diabeto [7]
- dentistoj foje uzas ĝin por fari dentopremformojn
- por kulturi bakteriojn
- por kreskigi orkideojn
Recepto
[redakti | redakti fonton]La bazo recepto por kuirado estas 4 gramoj da agaragaro (t.e. du kuleretoj) por 1 litro da likvaĵo. Boligi la miksaĵon dum 30 sekundoj. Verŝi en formilojn kaj malvarmigi.
Laŭ la kvanto de agaragaro oni obtenos aŭ ĵeleojn, aŭ ŝaŭmaĵojn aŭ saŭcojn pli-malpli dikajn.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 1,2 PIV
- ↑ 2,0 2,1 Mouritsen, Ole G.. (2013) Seaweeds: edible, available, and sustainable. ISBN 9780226044361.
- ↑ 3,0 3,1 Shimamura, Natsu. Agar. The Tokyo Foundation (2010-08-04). Alirita 2016-12-19 .
- ↑ Difco & BBL Manual, 2‑a eldono, p. 6.
- ↑ Rafael Fernando Armisen Galatas. (1987) “Production, Properties and Uses of Agar”, Production and utilization of products from commercial seaweeds. ISBN 9251026122.
- ↑ Gulaman ĉe la ttt-ejo de la buroo de plantindustrio
- ↑ Diabetes, Obesity and Metabolism; Maeda H., Yamamoto R.; Hirao K., Tochikubo O.; Blackwell Publishing, vol. 7, n° 1, januaro 2005 , pp. 40-46
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- E-numeroj
- Jokano, tradicia japana dolĉaĵo el anno solidigita de gelozo.