Akademio de Sciencoj de Lisbono
| Akademio de Sciencoj de Lisbono | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
 Ene de la bibliotheko
de la Academia das Ciências de Lisboa | |||||
| akademio de sciencoj lingvoreguliganto 
| |||||
| moto | latine nisiaiuto est quod facimus stulta est Gloria Se tio, kion ni faras, ne utilas, | ||||
| Informoj | |||||
| fondodato | 24-a de decembro 1779 | ||||
| fondinto(j) | Maria la 1-a vd | ||||
| Situo | |||||
| Geografia situo | 38° 42′ 47″ N, 9° 8′ 59″ U (mapo)38.713152-9.149664Koordinatoj: 38° 42′ 47″ N, 9° 8′ 59″ U (mapo) | ||||
| lando | Portugalio | ||||
| urbo | Lisbono | ||||
| retejo | Oficiala retpaĝaro [+] | ||||
| Listoj | |||||
| membro de | |||||
| vd | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
 Akademio de Sciencoj de Lisbono | |||||
La Akademio de Sciencoj de Lisbono [1] (portugale Academia das Ciências de Lisboa, akronime ACL) estas portugala scienca institucio de publika utileco, la plej alta scienca institucio en Portugalio, kies ĉefa celo estas antaŭenigi sciencan esploradon kaj disvastigi la portugalan kulturon. Ĝi ludis unikan rolon en la scienca kaj teknologia evoluo de Portugalio [2].
La Akademio ankaŭ estas la reguliga organo de la portugala lingvo en kunordigo kun la Brazila Akademio de Leteroj.
La biblioteko de la akademio havas volumenon de 360,000 volumoj [3].
Historio
[redakti | redakti fonton]
La Akademio estis fondita dum la regado de Maria la 1-a de Portugalio la 24-an de decembro 1779, en la mezo de la Klerismo, kiel la Reĝa Akademio de Sciencoj, la Academia Real das Sciencias de Lisboa, kun la devizo latine nisiaiuto est quod facimus stulta est Gloria (sen helpo estas tio, kion ni faras, gloro estas malsaĝa).
En 1910, kun la proklamo de la Portugala Respubliko, ĝi prenis sian nunan nomon de Academia das Ciências de Lisboa [4].
Dum sia historio la Akademio ŝanĝis lokojn ses fojojn.
Ekde 1833 ĝi troviĝas en la antikva Monaĥejo de Jesuo de la Franciskana Tria Ordo, en la malsupra parto de Bairro Alto en Lisbono [5].
Organizo
[redakti | redakti fonton]La Akademio estas regata de la statuto aprobita per Dekreto-Leĝo n.º 5 de la 12-a de januaro 1978 kaj postaj amendoj.
Dum ĝia fondo, la Akademio estis dividita en tri "klaso"jn: Natursciencoj, Precizaj Sciencoj, kaj Belartoj.
En 1851 la unuaj du klasoj kunfalis en la Science-klason, dum la lasta ŝanĝis sian nomon al la Belarta klaso.
Ĉiu el la sekcioj havas efikajn membrojn (kvin akademianoj) kaj respondajn membrojn (dek akademianoj). Por fari tion, ĝi ankaŭ havas brazilajn respondajn partnerojn, eksterlandajn respondajn partnerojn, honorajn partnerojn kaj emeritajn partnerojn.
La Scienca klaso konsistas el sep sekcioj:
- 1-a sekcio: Matematiko
- 2-a sekcio: Fiziko
- 3-a sekcio: Kemio
- 4-a sekcio: Teraj kaj Spacaj Sciencoj
- 5-a sekcio: Biologiaj Sciencoj
- 6-a sekcio: Medicinaj Sciencoj
- 7-a sekcio: Inĝenieristiko kaj aliaj Aplikataj Sciencoj
La Literatura klaso konsistas el sep sekcioj:
- 1-a sekcio: Literaturo kaj Literaturaj Studoj
- 2-a sekcio: Filologio kaj Lingvistiko
- 3-a sekcio: Filozofio, Psikologio kaj Eduka Scienco
- 4-a sekcio: Historio kaj Geografio
- 5-a sekcio: Juro kaj Politika Scienco
- 6-a sekcio: Ekonomio kaj Financo
- 7-a sekcio: Sociologio kaj aliaj Homaj kaj Sociaj Sciencoj
Ĉiu sekcio havas kvin plenajn membrojn kaj dek respondajn membrojn. Ekzistas ankaŭ brazilaj korespondaj membroj, eksterlandaj korespondanoj, honoraj membroj kaj emeritaj membroj.
La ACL havas du gravajn institutojn:
La Instituto de Superaj Studoj, malfermita al fakuloj kaj sciencistoj ne apartenantaj al la Akademio, kun la celo de antaŭenigado de altnivelaj studoj en la sciencoj kaj homscienco.
La Instituto pri Leksikologio kaj Leksikografio de la Portugala Lingvo okupiĝas pri la konservado kaj disvastigo de la portugala lingvo; en ĝi partoprenas ankaŭ fakuloj el ekster la Akademio. La Instituto kreis, interalie, la Dicionário da Língua Portuguesa Contemporânea.
Publikaĵoj (elekaĵo)
[redakti | redakti fonton]- Memórias - Memoraĵoj (pri diversaj temoj)
- Boletim
- Memórias de Literatura Portuguesa. Memórias de Litteratura Portugueza publicadas pela Academia Real das Sciencias de Lisboa. Lisboa: Na Officina da mesma Academia, 1792–1814. 8 Bände (cifereca)
- Memórias económicas - Ekonomiaj Memoroj
- Dicionário da Língua Portuguesa Contemporânea, publicado pela Academia das Ciências. Uma realização da Academia das Ciências de Lisboa e da Fundação Calouste Gulbenkian. 2 Bände (A–F; G–Z). Editorial Verbo. Lisboa. 2001.
Ekzemplo: Dicionário da Língua Portuguesa Contemporânea
[redakti | redakti fonton]La Vortaro de Nuntempa Portugalo (portugale Dicionário da Língua Portuguesa Contemporânea) publikigita fare de la Akademio kovras la vortprovizon de la portugala lingvo en la 19-a kaj 20-a jarcentoj. La vortaro, esence priskriba, konsistigas mejloŝtonon en portugala leksikografio, enhavanta informojn pri la ortografio, fonetiko kaj etimologio de ĉirkaŭ 70 000 enskriboj kaj 33 000 lingvistika-literaturaj citaĵoj de diversaj portugallingvaj aŭtoroj el Portugalio, Brazilo, Angolo, Mozambiko, Makao, Orienta Timoro, Kabo-Verdo, Gvineo-Bisaŭo kaj Santomeo kaj Principeo.
Galerio
[redakti | redakti fonton]
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Academia das Ciências de Lisboa: Academia das Ciências de Lisboa: Fundada em 1779. Lisboa: Academia das Ciências de Lisboa 1999
- Cristóvão Aires: Para a História da Academia das Sciências de Lisbon. Separata do Boletim da Segunda Classe da Academia das Sciências de Lisboa, vol. 12. Koimbro: Imprensa da Universidade 1927
- Ilídio Amaral: Nótulas Históricas Sobre os Primeiros Tempos da Academia das Ciências de Lisbon. Lisboa: Colibri 2012. ISBN 978-989-689-261-6
- Carsten Sinner: Scienca skribo en Portugalio ĉe la fino de la Antigo-reĝimo (1779-1821): la Memórias económicas de la Academia das Ciências de Lisboa. (= Forumo por Faka Lingva Esplorado ; Vol. 93). Berlino: Frank & Timme, 2012 (Sekcio: The Academia das Siencas de Lisboa )
- Alex Gonçalves Varela: Juro-lhe pela honra de bom vassalo e bom português: análize das memórias científicas de José Bonifácio de Andrada e Silva (1780–1819). Annablume, 2006
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Alternativaj nomoj estas: Academia das Ciências (Lisbono); Académia das Sciências (Lisbono); Académia Real das Sciências (Lisbono); Academia das Ciências de Lisbono; Akademio de Sciencoj (Lisbono); Academia Scientiarum Olisiponensis; Academiae Scientiarum Olisiponensis; Lisbona Akademio de Sciencoj; Academia das Ciências de Lisbono; Lisbona Akademio de Sciencoj; Academia Real das Sciencias de Lisbono; Reĝa Akademio de Sciencoj de Lisbono; Lisbona Akademio de Sciencoj; Reĝa Akademio de Sciencoj en Lisbono; Lisbona Akademio de Sciencoj kaj aliaj
- ↑ . The Lisbon Academy of Sciences and the development of mathematics in Portugal in the 19th century - Proceedings of the 2nd ICESHS (Cracow, Poland, September 6–9, 2006). 2iceshs.cyfronet.pl.
- ↑ enciclopedia.cat: Academia das Ciências de Lisboa
- ↑ AMARAL, Ilídio do, Nótulas Históricas Sobre os Primeiros Tempos da Academia das Ciências de Lisboa, Lisboa, Colibri, 2012
- ↑ Santana, 1994, pagg. 5-7 s. v. «Academia das Ciências de Lisboa»
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Academia Portuguesa da História - Portugala Akademio de Historio