Aizoacoj

Aizoacoj
Bijlia tugwelliae
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae Subregno: trakeofitoj Tracheophyta Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta Divizio: angiospermoj Angiospermae Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida Ordo: kariofilaloj Caryophyllales Familio: aizoacoj Aizoaceae Martinov [1]
Tipa genro
aizoo Aizoon L.
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Aizoacoj
v • d • r

La aizoacoj^[2] (latine Aizoaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo kariofilaloj (Caryophyllales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 150 genrojn kaj pli ol 2270 speciojn^[1],[3]. Ĝia tipa genro estas aizoo^[2].

La disvastiga centro estas suda Afriko (Kapensiso). Ankaŭ en Aŭstralio hejmiĝas multajn speciojn.

Kelkaj specioj kaj kultivvarioj estas tutmonde uzataj kiel ornamplanto. Multaj plantoj nomiĝas en naciaj lingvoj, „tagmeza floro“ aŭ „vivantaj ŝtonoj“.

Ili estas unujaraj aŭ multjaraj plantoj. Povas esti herbaj plantoj, duonarbustoj aŭ arbustoj. Plej oftas sukulentaj plantoj. Ili estas ${\displaystyle C_{4}}$ aŭ KAM-plantoj. La foliojplej ofte estas sukulentaj, sed ekzistas ankaŭ nesukulentaj specioj.

La radisimetriaj floroj estas plej ofte duseksaj (nur kelkaj specioj de Tetragonia estas unuseksaj).Plej ofte ekzistas kvin (tri ĝis) sepaloj. La floroj enhavas multajn (3 ĝis 200) stamenoj (= sekundara poliandrio).Ofte nefekundaj stamenoj aspektas petalsimile (staminodioj); Plej ofte mankas veraj petaloj. La floroj enhavas du ĝis kvin (ĝis dudek) karpelojn. La polenigado okazas per insektoj (entomofilio).

Plej ofte formiĝas kapsulfruktoj aŭ kelkfoje beroj, kiuj enhavas multajn (1 ĝis 1000) semojn.

La familio de la Aizoacoj estas dividita en kvar subfamilioj ^[4] kun jenaj genroj:^[5]

• subfamilio Aizooideae:
  • Acrosanthes
  • Aizoanthemum
  • Aizoon
  • Galenia
  • Gunniopsis
  • Plinthus
  • Tetragonia

• subfamilio Mesembryanthemoideae Ihlenf., Schwantes & Straka:
  • Aptenia
  • Aridaria
  • Aspazoma
  • Brownanthus
  • Caulipsolon
  • Mesembryanthemum
  • Phyllobolus
  • Prenia
  • Psilocaulon
  • Sceletium
  • Synaptophyllum

• subfamilio Ruschioideae Schwantes ex Ihlenf., Schwantes & Straka:
  • tribo Apatesieae Schwantes ex Ihlenf., Schwantes & Straka
    • Apatesia
    • Carpanthea
    • Caryotophora
    • Conicosia
    • Hymenogyne
    • Saphesia
    • Skiatophytum
  • tribo Dorotheantheae (Schwantes ex Ihlenf. & Struck) Chess., G.F.Sm. & A.E.van Wyk
    • Aethephyllum
    • Cleretum
    • Dorotheanthus
  • tribo Ruschiae
    • Acrodon
    • Aloinopsis
    • Amphibolia
    • Antegibbaeum
    • Antimima
    • Arenifera
    • Argyroderma
    • Astridia
    • Bergeranthus
    • Bijlia
    • Braunsia
    • Calamophyllum
    • Carpobrotus
    • Carruanthus
    • Cephalophyllum
    • Cerochlamys
    • Chasmatophyllum
    • Cheiridopsis
    • Circandra
    • Conophytum
    • Corpuscularia
    • Cylindrophyllum
    • Delosperma
    • Dicrocaulon
    • Didymaotus
    • Dinteranthus
    • Diplosoma
    • Disphyma
    • Dracophilus
    • Drosanthemum
    • Eberlanzia
    • Ebracteola
    • Ectotropis
    • Enarganthe
    • Erepsia
    • Esterhuysenia
    • Faucaria
    • Fenestraria
    • Frithia
    • Gibbaeum
    • Glottiphyllum
    • Hallianthus
    • Hammeria
    • Hartmanthus
    • Hereroa
    • Ihlenfeldtia
    • Jacobsenia
    • Jensenobotrya
    • Jordaaniella
    • Juttadinteria
    • Khadia
    • Lampranthus
    • Lapidaria
    • Leipoldtia
    • Lithops
    • Machairophyllum
    • Malephora
    • Marlothistella
    • Mestoklema
    • Meyerophytum
    • Mitrophyllum
    • Monilaria
    • Mossia
    • Muiria
    • Namaquanthus
    • Namibia
    • Nananthus
    • Nelia
    • Neohenricia
    • Octopoma
    • Odontophorus
    • Oophytum
    • Orthopterum
    • Oscularia
    • Ottosonderia
    • Peersia
    • Phyllobolus
    • Pleiospilos
    • Polymita
    • Prepodesma
    • Psammophora
    • Rabiea
    • Rhinephyllum
    • Rhombophyllum
    • Ruschia
    • Ruschianthemum
    • Ruschianthus
    • Sarcozona
    • Schlechteranthus
    • Schwantesia
    • Scopelogena
    • Smicrostigma
    • Stayneria
    • Stoeberia
    • Stomatium
    • Tanquana
    • Titanopsis
    • Trichodiadema
    • Vanheerdea
    • Vanzijlia
    • Vlokia
    • Wooleya
    • Zeuktophyllum

• subfamilio Sesuvioideae Ihlenf., Schwantes & Straka:
  • Cypselea
  • Sesuvium
  • Trianthema
  • Tribulocarpus
  • Zaleya

Sinonimoj de la familio estas Ficoidaceae Juss.(nom. rej.), Mesembryanthemaceae Fenzl (nom. cons.), Sesuviaceae Horan. kaj Tetragoniaceae Link (nom. cons).^[6]

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (11 jun. 2020)^[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj^[7]:

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

Portalo pri Biologio

• Die Familie in der Flora of Zimbabwe. (angla)
• Schlüssel Arkivigite je 2016-03-06 per la retarkivo Wayback Machine (angla)
• Die Familie der Aizoaceae bei der APWebsite.
• Die Familie der Aizoaceae bei DELTA. Arkivigite je 2005-02-09 per la retarkivo Wayback Machine
• [1] (angla)
• [2] (angla)
• [3] (angla)

• H. E. K. Hartmann (Hrsg.): Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41691-9.
• H. E. K. Hartmann (Hrsg.): Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae F-Z. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41723-0.
• Cornelia Klak, Angeline Khunou, Gail Reeves, Terry Hedderson: A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions. In: American Journal of Botany, Band 90, 2003, ü. 1433–1445, (online).
• Cornelia Klak, Peter V. Bruyns, Terry A. J. Hedderson: Phylogeny and New Classification for Mesembryanthemoideae (Aizoaceae). en: Taxon. Band 56, Nummer 3, 2007, p. 737–756, JSTOR:25065858

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri botaniko. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).