przecierać

From przetrzeć +‎ -ać. First attested in 1558.^[1][2] Compare Czech přetírat, Kashubian przecerac, Silesian przeciyrać, and Russian перетира́ть (peretirátʹ).

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛrat͡ɕ
• Syllabification: prze‧cie‧rać

przecierać impf (perfective przetrzeć)

1. (transitive) to wipe (to remove dirt or moisture from the surface by gently running something over it) [with instrumental ‘with what’] [with z (+ genitive) ‘from what’]

   Synonyms: obetrzeć, otrzeć, przeczyścić, wytrzeć, zetrzeć

2. (transitive) to fray (to cause deterioration on the surface due to frequent use)

   Synonym: wytrzeć

3. (transitive) to purée (to transform into a uniform mass by pressing through the holes of a sieve) [with przez (+ accusative) ‘through what’]
4. (transitive) to rub (to press against something, i.e. one's eyes) [with instrumental ‘with what’]

   Synonym: potrzeć

5. (transitive) to cut through (to overcome the difficulties of the terrain, making it easier for others to navigate it) [with instrumental ‘with what’]

   Synonym: utorować

6. (transitive) to cut through, to blaze (to make easier for others by doing something furst) [with dative] or [with dla (+ genitive) ‘for what/whom’]
7. (transitive) to saw through [with na (+ accusative) ‘into what units’]
8. (transitive, obsolete) to enculture (to give refinement or polish)
9. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
   • 1599, J. Wujek, Biblia, page Iob 19/2:

     Dokądże trapićie duſzę moię/ yprzećiéraćie mię mowámi

     [Dokądże trapicie duszę moję/ i przecieracie mię mowami]

10. (reflexive with się) to fray (to undergo deterioration on the surface due to frequent use) [with dative ‘on whom’]

    Synonym: wytrzeć się

11. (reflexive with się, of the sky) to clear up (to become transparent)

    Synonyms: oczyścić się, wyczyścić się

12. (reflexive with się) to learn from doing (to gain experience in action) [with w (+ locative) ‘in what’]

• przecierać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przecierać in Polish dictionaries at PWN
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przecierać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przecierać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przecierać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 37
• przecierać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego