Νέα Έφεσος Πιερίας

Συντεταγμένες: 40°13′47″N 22°30′1″E / 40.22972°N 22.50028°E / 40.22972; 22.50028

Νέα Έφεσος
Άποψη της Νέας Εφέσου
Νέα Έφεσος Νέα Έφεσος
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κεντρικής Μακεδονίας
Περιφερειακή Ενότητα	Πιερίας
Δήμος	Δίου - Ολύμπου
Δημοτική Ενότητα	Δίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονίας
Υψόμετρο	30
Πληθυσμός
Μόνιμος	1.328
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Πολιούχος	Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Παλαιά ονομασία	Στουπί
Ταχ. κώδικας	601 00
Τηλ. κωδικός	23510
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Νέα Έφεσος είναι μεγάλος οικισμός στο νομό Πιερίας. Διοικητικά ανήκει στο δήμο Δίου - Ολύμπου και αποτελεί το ομώνυμο Δημοτικό Διαμέρισμα (Δ. δ. Νέας Εφέσου). Η απόσταση από την Κατερίνη είναι 7 χιλιόμετρα.

Αριθμεί 1.859 κατοίκους (με βάση την απογραφή του 2011), που στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αγρότες.

Ο οικισμός το 1953 από Στουπί ή Στουπείον μετονομάστηκε σε Νέα Έφεσο^[1], εξαιτίας της εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων από την περιοχή της αρχαίας Εφέσου γύρω από την Τούμπα. Ήδη από τα Βυζαντινά χρόνια υπήρχε στην πλαγιά της Τούμπας χωριό εντοπίων κατοίκων, με το όνομα Παλιοχώρα. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο οικισμός μεταφέρθηκε στα πεδινά και μετονομάστηκε σε Στουπί ή Σπη, από το όνομα ενός φυτού με το οποίο οι κάτοικοι κατασκεύαζαν σχοινιά και πανιά πλοίων.

Στο χωριό λειτουργεί εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο και διθέσιο νηπιαγωγείο, ΚΑΠΗ. Μεταξύ άλλων η Νέα Έφεσος έχει ένα σύγχρονο ιατρείο. Στη Νέα Έφεσο είναι και η έδρα του αθλητικού κέντρου ποδοσφαίρου της ΕΠΟ.^[2]

Ο κεντρικός ναός του είναι αφιερωμένος στους Τρεις Ιεράρχες. Το καλοκαίρι του 2015 έγινε άνοιγμα θυρών στη νέα εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Παϊσιο. Ο Ιερός Ναός είναι ο πρώτος ενοριακός ναός σε όλη την Ελλάδα και πανηγυρίζει στις 12 Ιουλίου κάθε έτους οπού γίνονται πολυήμερες λατρευτικές & πολιτιστικές εκδηλώσεις προς τιμή του Αγίου από τον σύλλογο Εντοπίων του χωριού "Το Στουπί".

Στον επάνω συνοικισμό υπάρχει η μεγάλη εκκλησία του Ιωάννη του Θεολόγου, το νεκροταφείο και εκεί εφάπτεται και ο Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, προς τιμήν του οποίου διεξάγονται στα τέλη του Αυγούστου κάθε χρόνο , μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις, με τίτλο "Προδρόμεια". Στην ανατολική πλευρά των ναών βρίσκεται και το σπήλαιο των "Επτά Παίδων", νέα κατασκευή για τον ομώνυμο θρησκευτικό θρύλο του Κιρκιντζέ (Έφεσος).^[3]

Ο Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος είναι αναστηλωμένη μεταβυζαντινή εκκλησία με τοιχογραφίες των μέσων του 18ου αιώνα χτισμένη από τους Ντόπιους κατοίκους του χωριού.

Στη Νέα Έφεσο είναι και η έδρα του τοπικού ραδιοφωνικού σταθμού "Ράδιο Μάνος".

Το χωριό διαθέτει δύο πολιτιστικούς συλλόγους. Ο πρώτος σύλλογος είναι ο "Ηράκλειτος" κυρίως με συμμετοχή του προσφυγικού στοιχείου. Το 2001 ιδρύθηκε ο Αθλητικός-Πολιτιστικός και Οικολογικός Σύλλογος «Το Στουπί» στη Νέα Έφεσο στον οποίο δρουν κυρίως οι ντόπιοι κάτοικοι. Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα λέγεται Μακεδονικός Νέας Εφέσου και αγωνίζεται στην Β΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Πιερίας. Ο ίδιος σύλλογος διαθέτει και ομάδα καλαθόσφαιρας (μπάσκετ) με ακαδημίες και ανδρικό τμήμα στο Α τοπικό της Ε.ΚΑ.Σ. ΚΕ.Μ.

Το 2007 εγκαταστάθηκε στο χωριό και μετεωρολογικός σταθμός ^[4]

Στην περιοχή της Νέας Εφέσου υπήρχε κατά την αρχαιότητα η πόλη Ακεσαμεναί με ιδρυτή τον Ακεσαμενό που μνημονεύεται από τον Όμηρο. Στην ίδια περιοχή υπάρχει και ο τύμβος των 25.000 Μακεδόνων που σκοτώθηκαν στη Μάχη της Πύδνας^[5].

Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, το χωριό βρισκόταν στην πλαγιά της Τούμπας, με το όνομα "Παλιόχωρα". Αργότερα όμως και με παρέμβαση του τότε Δεσπότη, έφυγαν από αυτή την τοποθεσία επειδή στην περιοχή παρατηρούνταν μεγάλη παιδική θνησιμότητα και εγκαταστάθηκαν στον βάλτο.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Νέα Έφεσος ήταν οικισμός και ονομάστηκε Σπη, από το τουρκικό όνομα ενός φυτού της περιοχής που απορροφούσε το νερό του βάλτου. Ο επίσκοπος Παρθένιος Βαρδάκας περιγράφει (πριν από τα 1912) το χωριό και λέει ότι βρίσκεται στην εύφορη πεδιάδα του Αίσωνα κοντά στη σιδερένια γέφυρα που κατασκεύασαν οι Τούρκοι και σημειώνει ότι το όνομα Στουπί -κατά συγκοπή Σπη - προέρχεται από την εγχώρια παραγωγή κάνναβης (στουπί). Με αυτό φτιάχνουν σχοινιά πλοίων, αλιευτικά δίχτυα, χονδρά λινά υφάσματα και πανιά πλοίων.

Ο περιηγητής Λέων Εζέ αναφέρει το χωριό με την ονομασία Στουπί. Χαρακτηριστικά λέει ότι έχει 50 σπίτια, μια παλιά εκκλησία του Αγίου Προδρόμου, βρέθηκαν μνημεία από μάρμαρο και βυζαντινές επιγραφές.^[6]

Το Σπι, σύμφωνα με τον Τρύφωνα Ευαγγελίδη, είχε 230 κατοίκους γύρω στο 1910 .^[7]

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το χωριό αποτελούνταν από 60 περίπου σπίτια και αριθμούσε περίπου 380 κατοίκους, που ασχολούνταν με τη γεωργία και κτηνοτροφία.

Το 1924 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν γύρω από την Τούμπα η πρώτη ομάδα και το 1927 η δεύτερη ομάδα προσφύγων από την Έφεσο της Μ. Ασίας. Το 1926 το χωριό ονομάστηκε Στουπί και το 1953 πήρε το επίσημο όνομά του Νέα Έφεσος.

Η αρχική ονομασία της Νέας Εφέσου ήταν Στουπί και η κοινότητα Στουπίου συστάθηκε στις 17 Ιουλίου 1930^[8] To 1949 η εν λόγω κοινότητα υπήχθη στο νομό Πιερίας από τον νομό Θεσσαλονίκης και το 1953 ο οικισμός Στουπί της κοινότητας μετονομάστηκε σε Νέα Έφεσσος (ΦΕΚ 10Α - 16/01/1953 και τον Μάρτιο του 1961 το όνομα διορθώθηκε σε Νέα Έφεσος. Το 1997 ο οικισμός Νέα Έφεσος αποσπάστηκε από την κοινότητα (η οποία καταργήθηκε) και προσαρτήθηκε στο δήμο Δίου.^[9]

Δείτε επίσης: Κοινότητα Νέας Εφέσου

• Ευάγγελος Αθ. Παπαθανασίου, "ΣΠΗ: Συμβολή στην ιστορία ενός χωριού" στα Πρακτικά Β' Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα Χρόνια. Κατερίνη, 25, 26 και 27 Νοεμβρίου 1998, εκδ. της Εστίας Πιερίων Μουσών Κατερίνης "Εταιρεία Πιερικών Μελετών", Κατερίνη 2002, σσ. 724-837